نکاتی درباره تحلیل تکنیکال - نمودارهای نقطه و شکل

در میان سبک‌های مهم رسم نمودار نظیر ستون‌ها، خط‌ها، و کندل‌ها (شمع‌ها)، نقطه و شکل (Point And Figure) از این جهت منحصر‌به‌فرد به نظر می‌رسد که به شیوه‌ای کاملا متفاوت رسم می‌شود، ولی برای تحلیل آن از تکنیک‌های مشابه‌ی سایر نمودارها استفاده می‌شود. این نمودار، بدون توجه به زمان و بر اساس فیلتر تعریف‌شده توسط کاربر، فقط تغییرات قیمت را به تصویر می‌کشد. این فیلتر نوسان‌های بی‌اهمیت قیمت را حذف می‌کند و برای حداقل و حداکثر حساسیت قابل تنظیم است.

پیش از ظهور کامپیوتر، معامله‌گران نمودارهای نقطه و شکل را به صورت دستی رسم می‌کردند؛ شیوه‌ای دستی رسم این نمودار دارای محدودیت بود، زیرا آن‌ها نمی‌توانستند هر تیک یا کوچک‌ترین واحد قیمت را رسم کنند و به معامله ادامه دهند. آن‌ها با اعمال فیلتر، فقط باید تغییرات قابل توجه را در جهت بازار رسم می‌کردند، تغییراتی که کم‌تر اتفاق می‌افتاد.

ساختار نمودار نقطه و شکل

اجزای تشکیل‌دهنده‌ی این نمودار شامل باکس (خانه‌های مربعی‌شکل) و طول بازگشت می‌شود. یک باکس حاوی شماره‌ی واحدهای تغییر است که توسط کاربر تعیین می‌شود. برای مثال، اندازه‌ی باکس برای USH4 (اوراق قرضه‌ی خزانه‌داری آمریکا متعلق به ماه مارس در بورس معاملات اختیار و آتی شیکاگو) به اندازه‌ی یک‌سی‌ودوم است. اندازه‌ی باکس برای جفت ارز دلار آمریکا و فرانک فرانسه به اندازه‌ی یک‌ده‌هزارم و برای سهام نایت‌رایدر یک‌هشتم است.

مثلا سهام نایت‌رایدر را با قیمت ۵۸ و سپس با قیمت  ۵۸ در نظر بگیرید. دو باکس بر روی چارت رسم می‌شوند. اگر اندازه‌ی باکس ۲ باشد، آن‌گاه فقط یکی از باکس‌ها که هر دو قیمت را شامل می‌شود، روی نمودار رسم خواهد شد.

اگر قیمت‌ها افزایشی باشند، باکس‌ها با حرف "‌X‌" علامت‌گذاری می‌شوند. اگر قیمت‌ها کاهش باشند، باکس‌ها با علامت "O" نشان داده خواهند شد. با افزایش یا کاهش معاملات بازار، به ترتیب، ستون‌هایی از "‌X‌" و "O" تشکیل می‌شوند. برای یک بازار صعودی، هرگاه قیمت‌ها به سطح بعدی باکس افزایش می‌یابند، یک "‌X‌" دیگر به ستون "‌Xهای‌" فعلی اضافه می‌شود. برای سهام نایت‌رایدر با اندازه‌ی باکس ۲، "‌X‌" را در سطح ۵۸ مشاهده خواهیم کرد. وقتی قیمت به  ۵۸ افزایش یابد (دو واحد تغییر بالاتر)، یک "‌X‌" دیگر بالای ستون ایجاد خواهد شد.

از آن‌جا که بازار فقط حرکت صعودی ندارد، سرانجام به سمت پایین نیز حرکت خواهد کرد. بر اساس تعداد باکس‌های تعریف‌شده به وسیله‌ی کاربر، هنگام سقوط قیمت‌ها یک بازگشت (reversal) اتفاق می‌افتد. برای مثال (شکل شماره‌ی ۱)، اگر اندازه‌ی باکس ۲ و اندازه‌ی بازگشت ۴ باشد، به این معنی است که سهام نایت‌رایدر باید با یک نقطه‌ی کامل (از بالای ستون "‌X‌") با قیمت کم‌تری معامله شود. این عدد (۱) از طریق حاصل ضرب یک‌هشتم در اندازه‌ی باکس (۲) و سپس، ضرب آن در اندازه‌ی بازگشت (۴) به دست می‌آید. وقتی یک بازگشت اتفاق می‌افتد، یک ستون جدید در سمت راست ستون فعلی ایجاد می‌شود. در این مثال، یک ستون از "‌Oها‌" به نمودار اضافه می‌شود.  

هرچه باکس و بازگشت بزرگ‌تر باشند، فیلتر اعمال شده بر قیمت‌ها نیز بزرگ‌تر است. معمولا، اندازه‌ی باکس بر اساس نوع خاص ابزارهای مالی تعیین می‌شود. برای مثال، سهام با قیمت بالای ۲۰ دلار در ایالات متحده از اندازه‌ی باکس یک نقطه‌ای استفاده می‌کنند، سهام با قیمت پایین‌تر از یک‌دوم نقطه و اوراق قرضه‌ی خزانه‌داری آمریکا از یک‌سی‌ودوم استفاده می‌کند.

برای تنظیم حساسیت این تحلیل اندازه‌ی بازگشت را تغییر می‌دهیم. هرچه بازگشت بزرگ‌تر باشد، احتمال تاثیرپذیری این تحلیل از اره‌های دو سر و نوسان کم‌تر می‌شود. هرچه بازگشت کوچک‌تر باشد، این تحلیل حساس‌تر و جزییات آن بیش‌تر خواهد شد. از آن‌جا که نقطه و شکل از داده‌های لحظه‌ای محاسبه می‌شود، بهتر است برای تحلیل میان‌مدت و بلندمدت از یک بازگشت بزرگ‌تر و برای تحلیل کوتاه‌مدت از یک بازگشت کوچک‌تر استفاده شود. هم‌چنین، نقطه و شکل را می‌توان با استفاده از داده‌های روزانه نیز محاسبه کرد؛ این روش معمولا برای تحلیل بلندمدت استفاده می‌شود؛ زیرا بازگشت‌های میان‌روز در آن وجود نخواهند داشت.

تفسیر نمودار

نمودارهای نقطه و شکل مانند نمودارهای میله‌ای یا ستونی با استفاده از خطوط روند و سایر الگوهای تکنیکال تحلیل می‌شوند. ویژگی‌هایی نظیر شکاف (gap) و بازگشت‌های یک‌روزه در این نمودارها وجود ندارند، ولی آن‌ها می‌توانند وضعیت‌های دیگری را به نمایش بگذارند که در نمودارهای میله‌ای نمی‌توان مشاهده کرد. شکل شماره‌ی ۲ قرارداد طلای ماه فوریه‌ی ۱۹۹۴ را برای بورس کالای نیویورک در یک قالب نمودار تیک نشان می‌دهد. شکل شماره‌ی ۳ همان داده‌ها را در یک نمودار نقطه و شکل ۱ در ۵ (باکس = ۱، بازگشت = ۵، واحد تغییر = ۱) نشان می‌دهد. توجه کنید، شکل کلی این دو نمودار شبیه یکدیگر است، ولی در نمودار نقطه و شکل در قیمت‌های ۳۷۵ و ۳۷۷ دو منطقه‌ی تخت و عریض مشاهده می‌شوند. آن‌چه در نمودار لحظه‌ای به راحتی قابل مشاهده نیست این حقیقت است که بازار برای دو دوره‌ی زمانی کوتاه بسیار نوسانی بود، و چندین بازگشت متوالی را نشان می‌داد. هرچه الگوی نقطه و شکل عریض‌تر باشد، اهمیت آن بیش‌تر است. در این مورد، ناحیه‌ی ۳۷۵ حمایت میان‌روز قدرتمندی را ایجاد کرد و ناحیه‌ی ۳۷۷ مقاومت قدرتمندی را در برابر روند صعودی نشان داد. این دو ناحیه در هر دو نمودار به ترتیب با حروف "A‌"‌ و "‌B‌" نشان داده شده‌اند.

یکی از اصول اصلی در استفاده از تحلیل تکنیکال، اتخاذ تصمیم‌ها بر اساس اندیکاتور‌های مختلف است. برای مثال، وقتی روندها می‌شکنند، و حجم بالا و مقادیر بیشینه یا کمینه‌ی اسیلاتور هم‌زمان می‌شوند، این سیگنال از هر سیگنال دیگری که به تنهایی توسط یک اندیکاتور ایجاد شده است، قوی‌تر خواهد بود. نمودار نقطه و شکل با تمرکز بر قیمت فارغ از زمان، بُعد دیگری را به تحلیل‌ها بخشیده است، و به همین خاطر، باید به بخشی از مجموعه‌ی ابزار تحلیلی‌تان تبدیل شود.