بانک اطلاعات مدیریت شهری کشور فرانسه
فَرانسه با عنوان رسمی جمهوری فرانسه به فرانسویRépublique française)) یکی از کشورهای واقع شده در اروپای غربی میباشد که دارای چند منطقه تحت حاکمیت نیز است. فرانسه همانند اسپانیا و مراکش دارای سواحلی هم در دریای مدیترانه و هم در اقیانوس اطلس دارد. به خاطر شکل کشور فرانسه به آن لقب ششضلعی (به فرانسویl’Hexagone ) را دادهاند. بر اساس مساحت، فرانسه بزرگترین کشور اروپای غربی و اتحادیه اروپا و همچنین سومین کشور بزرگ در کل قاره اروپا بشمار میآید. جمعیت فرانسه در حال عبور از مرز ۶۷ میلیون نفر است که با این رقم، فرانسه در رتبه دومین کشور پرجمعیت اتحادیه اروپا قرار میگیرد. فرانسه در یک نگاه پایتخت: پاریس زبان رسمی: فرانسوی، با اقلیت های برتون و باسک نوع حکومت: جمهوری مذهب: کاتولیک رومی(۷۴%) ، اسلام (۴%) واحد پول: یورو شعار ملی: آزادی،برابری،برادری
عضویت: سازمان ملل متحد،جامعه اروپا،پیمان آتلانتیک شمالی،اتحادیه اروپای غربی،گروه هفت،سازمان همکاری اقتصادی و توسعه،کنفرانس امنیت و همکاری در اروپا و شورای اروپا.
فرانسه دارای ۵۲ منطقه شهری با بیش از ۴۴۰ شهر با جمعیتی معادل ۳۰ میلیون نفر است. از جمله مهمترین شهرهای پاریس می توان به پاریس، لیون، مارسی، نیس، بوردو، لیل اشاره نمود. جمعیت فرانسه (در ژانویه ۲۰۰۸) حدود ۶۴,۴۷۳,۱۳۰ نفر است که این کشور را در رده بیستمین کشور پرجمعیت جهان قرار می دهد. از کل جمعیت فرانسه ۴۸/۷۵ درصد مرد و ۵۱/۲۵ درصد زن هستند که ۹۸/۸ درصد از مردم آن کشور باسوادند. رشد سالانه جمعیت فرانسه در سال ۰/۳۵ درصد بوده است (۲۰۰۶). با این نرخ رشد زمان لازم دو برابر شدن جمعیت این کشور, بیش از ۱۰۰ سال است. امید به زندگی در فرانسه برای مردان ۷۵ سال و برای زنان ۸۳ سال تخمین زده شده است. در کشور فرانسه به طور متوسط ۱۱۳ نفر در هر کیلومترمربع زندگی می کنند که این رقم در نقاط مختلف کشور متفاوت است. ۷۳/۴ درصد از مردم فرانسه در شهرها زندگی می کنند. شهرهای پر جمعیت کشور عبارتند از: ۱- شهرهای بزرگ و اطراف آنها مانند پاریس, مارسی و ...؛ ۲- نواحی شمال مجاور کشور بلژیک؛ ۳- نواحی مجاور رودخانه های بزرگ و مناطق خوش آب و هوا. این نواحی تنها ۱۸ درصد از کل مساحت فرانسه را تشکیل می دهند, ولی چهل درصد از جمعیت کشور در آن سکونت دارند. شهرهای بزرگ و صنعتی مثل تولوز (Toulouse) نیز از دیگر مناطق پرجمعیت کشور هستند. در شهرهای کوهستانی مثل آلپ جنوبی و سلسله جبال پیرنه تراکم جمعیت پایین است. کورسیکا (Corsica), لیموژ (Limousin), فرانش کت(Franch-Comte) و اورن(Auvergne) از نواحی کم جمعیت فرانسه می باشند. با اینکه این مناطق دوازده درصد از مساحت کشور را تشکیل می دهند, ولی تنها شش درصد از مردم فرانسه در این نواحی زندگی می کنند. پرجمعیت ترین شهرهای فرانسه عبارتند از:
فرانسه ۶ میلیون نفر جمعیت فعال (نزدیک به نیمی از جمعیت کل) دارد. در این مقوله، حدود ۱۹/۵ میلیون حقوق بگیر و ۲/۴ میلیون نفر متقاضی شغل یا ده درصد جمعیت فعال را می توان محاسبه نمود. نرخ فعالیت به ۶ درصد برای مردان و ۴ درصد برای زنان می رسد.
فرانسه مرحله گذار از یک اقتصاد مدرن و مرفه همراه با مالکیت و مداخله عمیق دولت به یک اقتصاد مبتنی بر مکانیزم بازار منتقل میشود. دولت سوسیالیست، بسیاری از شرکتهای بزرگ، بانکها و بیمهها را خصوصی اعلام کرد اما چندین شرکت عمده از جمله ایرفرانس، فرانس تلهکام، رنو و تالس در اختیار دولت است و در برخی از امور به ویژه قدرت، حمل و نقل عمومی و صنایع دفاعی دولت حاکمیتی دارد. تولید ناخالص داخلی این کشور در سال ۲۰۰۶ میلادی ۱/۹۰۲ تریلیون دلار بود. ۲۷/۷۵ میلیون نفر در این کشور شاغل هستند. از این تعداد ۷۱/۵ درصد در بخش خدمات، ۲۴/۴ درصد در بخش صنعت و ۴/۱ درصد در بخش کشاورزی مشغول کارند. نرخ بیکاری در فرانسه ۸/۷ درصد است و ۶/۲ درصد از مردم آن (آمارهای سال ۲۰۱۴) زیر خط فقر زندگی میکنند. نرخ تورم در این کشور ۱/۷ درصد است. از جمله مهمترین صنایع فرانسه میتوان به صنایع فلزکاری، ماشینآلات، شیمیایی، وسائط نقلیه، مواد غذایی و مشروبات، منسوجات و البسه، هواپیماسازی، کشتیسازی، پتروشیمی، الکتریکی، اتمی و جنگافزار اشاره کرد.گندم، جو، سیبزمینی، چغندرقند، سیب، ذرت، برنج، انگور، ماهی، گاو و خوک نیز مهمترین محصولات کشاورزی و دامپروری کشور را تشکیل میدهند. در سال ۲۰۰۴ شرکتهای فرانسوی ۵۷/۳ میلیارد دلار در دیگر کشورها سرمایهگذاری کردند تا به این ترتیب فرانسه پس از آمریکا بزرگترین کشور سرمایهگذار در جهان باشد.
در سال ۱۹۳۴ کمسیون ویژه ای برای تهیه طرح پاریس و تعیین محدوده منطقه شهری آن تشکیل می شود بر این اساس نتردام مرکز منطقه ، واراضی و شهرهای کوچکی که تا فاصله ۳۰ کیلو متری آن واقع شده اند جزو منطقه شهری پاریس قرار می گیرند. این طرح در سال ۱۹۳۹ تصویب شد و شکل توسعه چند مرکزی هاسمن را الگویی مناسب برای توسعه پاریس بزرگ تلقی می کردند. محتوای این طرح بهبود سیستم حمل و نقل ، پیش بینی اراضی ذخیره برای خدمات عمومی ، تعیین ضوابطی برای توسعه مناطق گوناگون شهر با توجه به شکل فیزیکی پاریس (که شهری چند مرکز است) تعیین ضوابطی برای چگونگی استفاده از زمین و ضوابط ساختمانی از نظر ارتفاع تعداد طبقات و... برای مناطق گوناگون و ضوابط تصمیم گیری درباره مناطقی که اهمیت تاریخی و هنری دارند ( مانند ورسای و سن ژرمن) می باشد . این طرح به علت شروع جنگ اجرا نمی شود ودر سال ۱۹۵۶ طرح دیگری برای این شهر تهیه میشود که ادامه طرح۱۹۳۴ است. در فرانسه طرح های جامع توسط فرمانداران و بخشداران تهیه تصویب و اجرا می شوند و پس از تایید فرمانداران به تصویب وزیر مسکن و آبادانی می رسند. طرح های جامع پس از تهیه توسط مراجع فوق برای نظر خواهی به شورای شهر و برخی نهاد های دیگر فرستاده می شوند و در صورت موافقت آنها به نظر خواهی مردم گذاشته می شوند و اگر مخالفتی از سوی مردم در مراکزی که جمعیت آن بیش از ۵۰هزار نفر باشد ارائه شود وزارت مربوطه به شورای وزیران گزارش می دهد و تصمیم این شورا در قبول یا رد طرح در روزنامه رسمی کشور منتشر می شود و پس از حل اختلافات طرح به تصویب فرماندار و بعد وزیر می رسد.
جمهوری فرانسه با ۵۵۱۰۰۰ کیلومتر مربع مساحت و ۵۶/۶ میلیون نفر جمعیت، دارای تراکم جمعیتی معادل ۱۰۲/۷ نفر در کیلومتر مربع است. کشور فرانسه از ۲۶ منطقه (Region) تشکیل شده که ۴ منطقه در زمره مستعمرات این کشور قرار دارد. به علاوه فرانسه از ۱۰۰ دپارتمان(Departments) تشکیل شده که ۴ ناحیه در زمره مستعمرات این کشور قرار دارد. در پایینترین حد تقسیمات کشوری در فرانسه کمونها (Communes) با تعداد ۳۶۶۶۶ قرار دارند که همان حکومتهای محلی محسوب میشوند. از زمان ناپلئون به بعد، سیستم مدیریتی فرانسه همواره متمرکز بوده است. تمام تصمیمات در ارتباط با برنامهریزی شهری و منطقهای حتی صدور مجوز ساختوساز توسط مقامات دولتی صادر میشده است. شهرداران که بیشتر مدیریت کمونها را بر عهده دارند در این زمینه اختیارات محدودی داشتهاند. هر منطقه و ناحیه دارای یک فرماندار است که نمایندگی دولت مرکزی را در سطح محلی بر عهده دارد. از ۳۶۶۶۶ کمون فرانسه ۲۸۱۸۳ کمون دارای مساحتی کمتر از ۱۰۰۰ هکتار هستند. اما کمون پاریس یک میلیون هکتار مساحت و ۲/۲ میلیون نفر جمعیت دارد. با این وجود علاوه بر پاریس در فرانسه سه کلانشهر Iyon – Lille ،Roubaix- Tourcoingو Aix -Marsille وجود دارد که نزدیک به یک میلیون هکتار از مساحت این کشور را میپوشاند. با در نظر داشتن تعداد زیاد تقسیمات کشوری، در فرانسه نهادهای برنامهریزی بسیاری در سطوح مختلف وجود دارند. این نهادها عبارتند از:
به طور کلی کمونهای فرانسه دارای یک شورا به تعداد ۹ نفر عضو برای مجتمعهای زیستی کمتر از ۱۰۰۰ نفر و ۴۹ عضو به ازای ۳۰۰۰۰۰ نفر جمعیت هستند. سیستم جداگانهای برای مناطق کلانشهری از جمله پاریس با ۱۰۹ عضو شورا، لیون با ۶۱ عضو شورا، مارسی با ۶۳ عضو شورا، تولوزوسنیس با ۴۹ عضو شورا برقرار است. اعضای شورا با انتخاب مستقیم از سوی مردم برای ۶ سال برگزیده میشوند. نحوه انتخابات به صورت نمایندگی نسبی انجام میگیرد. هر شورا از میان اعضای خود یک نفر را به عنوان شهردار (Maire) و از ۲ تا ۱۳ نفر بستگی به جمعیت کمون به عنوان معاونان شهردار (Adjoints) انتخاب میکند. به علاوه بر اساس توصیه شهردار، شورا میتواند از ۱ تا ۵ معاون اضافی شهردار نیز انتخاب کند. شهردار و معاونان، تشکیلات شهرداری (Municpalite) را اداره میکنند. شوراهای شهر موظفند حداقل برای چهار بار در سال تشکیل جلسه دهند. شورا از قدرت وسیعی برخوردار بوده و میتواند مسایل مختلف محلی را مورد بررسی قرار دهد. از جمله امور مالی محلی (بودجه بندی، وضع ایجاد مالیات وامهای)، استخدام کارمندان شهرداری، اداره اموال شهرداری، جادهها و خیابانها، ایجاد خدمات عمومی و شرکتهای عامالمنفعه. بر اساس قوانین ۲ مارس ۱۹۸۲ اختیارات شوراهای شهر باز هم وسیع شده قلمرو اقتصادی را نیز در برگرفت. بر این اساس شوراها میتوانند به طور مستقیم یا غیرمستقیم برای توسعه اقتصادی به شرکتهایی که مشکلات مالی دارند کمکهای مالی کنند. وظایف حکومتهای محلی تا ۳۰ سال قبل حکومتهای محلی در فرانسه وظایف و اختیارات محدودی داشتند. اما بعد از تمرکززدایی سال ۱۹۸۲ به وظایف این نهادها افزوده شده است، چنان چه ابعاد مختلف مدیریت شهری از جمله مدارس حمل و نقل، کمک به شرکتهای تجاری و آموزش حرفهای را در بر میگیرد. علاوه بر این سعی شده است تا تقسیم کار منطقی بین سطوح مختلف حکومتهای محلی یعنی دپارتمانها و کمونها به وجود آید. پیش از این به علت وجود سطوح گوناگون مدیریتی دولتی و حکومتهای محلی مشخص نبود، که هر کدام از مسولیت ها ا به عهده که بوده و مردم اگر اعتراضی داشتند به که رجوع کنند. ولی امروزه سطح تحتانی حکومتهای محلی، بیشتر فعالیتهای خود را در زمینه مدارس ابتدایی کاربری زمین و مسکن متمرکز کرده است. در حالی که دپارتمانها در فرانسه خدمات در امور اجتماعی، حمل و نقل، برنامهریزی اقتصادی، برنامهریزی سرمایهگذاری و تحصیلات برای بزرگسالان توجه دارند. سازمان شهرداری پاریس مسئول انجام تمام امور زیر است. معماری شهر، امور جوانان و ورزش، برنامهریزی شهری، امور مدارس، امور فرهنگی، امور رفاهی و اجتماعی، شبکه راه های داخلی شهر، حفاظت محیط زیست، ایجاد پارکها و فضاهای سبز، ساختمان و مسکن. علاوه بر این وظایف، شهردار در مقام فرماندار پاریس مسولیت نظارت و همکاری در سیستم حمل و نقل عمومی منطقه، امور مسکن، حفاظت در محیط زیست و فعالیتهای فرهنگی، زمینه برنامهریزی، را داراست. به علاوه شهردار اختیارات شخصی در زمینه تامین نظم و قانون، امنیت و بهداشت عمومی را نیز دارد. در اجرای فعالیتهای انتظامی، شهردار پاسخگو به دپارتمانها و کمونهای مرکزی پاسخگو نیست، بلکه مسئولیت نهایی بر عهده شورا است. شاید بتوان گفت که کشور فرانسه در حرکتهای جمعی ملی و تصمیمگیریهایی که در قالب مشورت و شورا انجام میگیرد، در بین کشورهای اروپایی یکی از پیشرو ترین کشورها باشد. در این کشور شوراهای محلی شهر و روستا به عنوان حکومتهای محلی کار برنامهریزی و مدیریت در سطح محلی را برای سکونتگاههای انسانی بر عهده دارند که عمدتا هزینههای آن توسط هزینههای مالیاتی مردم و بودجه عمومی فراهم میشود. این بر اساس سیاست عدم تمرکز در فرانسه استچارچوب قانونی حکومتهای محلی و برنامهریزی توسعه شهری از زمان ناپلئون به بعد، سیستم مدیریتی فرانسه همواره متمرکز بوده است. تمام تصمیمات در ارتباط با برنامهریزی شهری و منطقهای حتی صدور مجوز ساخت و ساز توسط مقامات دولتی صادر میشده است.شهرداران که بیشتر مدیریت کمونها را بر عهده دارند در این زمینه اختیارات محدودی داشتهاند. در آغاز سالهای ۱۹۸۲ دولت به منظور تمرکززدایی با تصویب قانون شماره ۲۱۳-۸۲ نخستین گامها را برداشت. براساس این قانون، شهرداریها، دپارتمانها و مناطق به طور آزادانه به وسیله شوراهای منتخب اداره میشوند. این قانون نکات مهم زیر را دربر دارد:
تهیه طرحهای شهری در فرانسه مستلزم گذراندن این مراحل است: تایید شورای شهر، تشکیل جلسات مشترک بین سازمانها و انجمنهای مقرر در قانون و بالاخره تایید و ابلاغ طرح از سوی فرماندار. با وجود تمرکززدایی،دولت مرکزی از طریق ارایه خدمات فنی و مالی به کمونهای کوچک،و قوانین که چارچوب دقیق برای تهیه طرحهای کاربری زمین و روند انجام آن ترسیم می کند، همچنان نظارت قوی بر فعالیتی برنامهریزی حکومتهای محلی دارد. در زمینه برنامهریزی شهری، نظام فرانسه دارای مکانیزی قوی برای ایجاد یکنواختی و تعبیت از قوانین برنامهریزی دارد. دادگاههای اداری، مکانیزمی برای بررسی مجدد و اعتراضات برای تمامی شرکتکنندگان در امر برنامهریزی از جمله متقاضیان، مقامات محلی، افرادی که تحت تاثیر اجرای طرحها قرار میگیرند و بالاخره گروهها و سازمانهای غیردولتی، فراهم میسازد. با این وجود نظام برنامهریزی فضایی در فرانسه درگیر یک سری مشکلات است از جمله مشکل درک روندهای پیگیری قانونی برای عامه مردم. نا توانی مالی و تشکیلاتی کمونهای کوچک در به عهده گرفتن وظایف محوله تحمیل قوانین برنامهریزی شهری به صورت یکنواخت به کمونها موجب میشود تا گاهی با شرایط واقعی اقتصادی و اجتماعی جوامع تطبیق نداشته باشد و جوابگوی نیازهای جوامع کوچک نباشد. مشکلات مالی کمونهای کوچک باعث تحمیل مالیاتهای محلی بیش از توان مردم شده است. در زمینه مدیریت شهری به دنبال تمرکززدایی، تغییرات مثبتی در نظام مدیریت شهری در فرانسه به وجود آمده است این تغییرات عبارتند از: تقسیم وظایف بین سطوح مختلف حکومتهای محلی و دولت مرکزی به صورت منطقهای صورت گرفته است. با افزایش اختیارات حکومتهای محلی در نحوه مدیریت داخلی تشکیلات خود، این نهادها امروزه با استخدام کارشناسان متخصص از بخش خصوصی و دانشگاهها کارکرد خود را بهتر نموده و بیشتر مانند یک شرکت تجاری کارا عمل میکنند. از نکات منفی مدیریت شهری در فرانسه میتوان موارد زیر را نام برد: با تمرکززدایی و واگذاری پارهای از خدمات از دولت مرکزی به حکومتهای محلی، منابع مالی مورد نیاز حکومتهای محلی به منظور به عهده گرفتن خدمات خود به میزان مطلوب نیست. لذا فعالیتهای مذکور از سوی نهادهای مختلف حمایت میشوند و در نتیجه مسئول نهایی و پاسخگوی اصلی برای هر فعالیت مشخص نیست. شهرداران به عنوان رییس هیات اجرایی و رییس شورای شهر به دنبال تمرکززدایی، بیش از اندازه قدرت به دست آوردهاند و پاسخگویی لازم را نسبت به مردم و سطوح مرکزی ندارند. زیرا که سطوح دولت مرکزی فاقد کارشناسان مورد نیاز در جهت نظارت بر فعالیتهای حکومتهای محلی است. به علت وجود تعداد زیاد کمونها (در حدود ۳۶ هزار واحد) و اختیاراتی که در حال حاضر بر عهده کمونها است نمیتوان آنها را مجبور به همکاری کرد. از سوی دیگر نبود همکاری موجب مشکلات مالی و تجهیزات بیشماری برای این نهادها شده است. بنابراین تنها راه ترغیب شهرداران به همکاری، ایجاد انگیزه برای همکاری است، که این به نوبه خود نیازمند توسعه فرهنگ جدید مدیریتی است.
بخش ششم- نظام مالی مدیریت شهری در فرانسه، تأمین مالی فعالیتهای شهرسازی از مراحل پراهمیت عملیات شهرسازی است که با همکاری بخش خصوصی و دوایر دولتی انجام میگیرد. منبعی که سرمایه اولیه فعالیتهای شهرسازی را تامین میکند یا صندوق دولت است یا سرمایه بخش خصوصی. در حالت اول این هزینه باید به وسیله صندوق ملی یا سرمایه ملی بازسازی زمینها و شهرسازی پرداخت شود. در حالت دوم، این هزینهها به وسیله افراد بخش خصوصی تامین میشود. منابع مالی حکومتهای محلی در فرانسه بستگی به این که برای هزینههای جاری مورد استفاده قرار میگیرد یا برای سرمایهگذاری، فرق میکند. در راستای هزینههای جاری منبع درآمدی حکومتهای محلی در فرانسه کمک بلاعوض بستگی به مقدار مالیاتهای جمعآوری شده دولتی و نیازهای مالی و قدرت درآمدزایی حکومتهای محلی، هر ساله تغییر میکند. علاوه بر این منبع، حکومتهای محلی خود از طریق مالیات بر زمین، اقامت، مشاغل،دفع مواد زاید وحمل و نقل میتوانندکسب درآمد کنند.منابع مالی برای هزینههای سرمایهگذاری از طریق مالیات بر ساختمان نوسازی و توسعه، تراکم ساختمانی، سهم بخشی از مالیات بر ترافیک جمعآوری شده از سوی دولت مرکزی، یارانههایی از دولت مرکزی، منطقهای و دپارتمانها، و وامها، تامین میشود. از نکات مهم در زمینه منابع مالی در فرانسه، انتقال منابع از دولت سازمانهای بخشی دولت مرکزی به حکومتهای محلی که به دنبال تمرکززدایی وظایف و مسئولیتهای آنان به حکومتهای محلی واگذار شده است. حکومتهای محلی حق وضع دو نوع مالیات دارند: یکی مالیات مستقیم است همچون مالیات بر املاک، مسکن و تجارت. دیگر مالیات غیرمستقیم:، مانند نقل و انتقال املاک، مالیات برق و تفریحات. به علاوه حکومتهای محلی میتوانند عوارض مختلفی از طریق جمعآوری زباله، پاکیزگی و بهداشت خیابانها دریافت کنند. منابع دیگر درآمدی حکومتهای محلی از طریق اجاره املاک شهرداری، محلهای پارکینگ اتومبیل و غیره کسب میشود. بنابر قانون شهرسازی و مسکن فرانسه، وزیر شهرسازی میتواند به شرکتهای سندیکایی مالکان یا هر سازمان عمومی یا شخصی که برای نوسازی و استفاده بهتر از محلههای شهری در نقاطی که از نظر تجهیزات و تاسیسات شهری مناسب است و فعالیت میکنند، اعاناتی بدهد. این اعانات صرف خریدساختمانهایی میشود که باید تخریب شود یا صرف جلوگیری و خلع از فعالیتهایی میشود که با طرح نوسازی هماهنگ نیستند. عوارض و مالیات، نوعی بدهی مردم به بودجه شهرداریها است. در فرانسه عایدات ناشی از عوارض هر نوع عمل تفکیک و ایجاد ساختمان صرف هزینههای تامین زمین و پرداخت غرامتهای تصرف زمین توسط شهرداری اخذ شود. بناهایی که به وسیله دولت یا بخشها (Departments) یا مناطق(Regions)یا موسسات عمومی غیرصنعتی و غیربازرگانی ساخته شوند، از پرداخت عوارض معاف هستند. به علاوه در نوسازی یا توسعه ساختمانها در بخشهایی که جمعیت آنها بیش از ده هزار نفر باشد و در بخشهای ناحیه پاریس که نام آنها مشخص شده است، مالیات ساختمان تعلق میگیرد. منابع مالی حکومتهای محلی در فرانسه بستگی به این که برای هزینههای جاری مورد استفاده قرار میگیرد یا برای سرمایهگذاری، فرق میکند.در راستای هزینههای جاری منبع درآمدی حکومتهای محلی در فرانسه کمک بلاعوض بستگی به مقدار مالیاتهای جمعآوری شده دولتی و نیازهای مالی و قدرت درآمدزایی حکومتهای محلی، هر ساله تغییر میکند. علاوه بر این منبع، حکومتهای محلی خود از طریق مالیات بر زمین، اقامت، مشاغل، دفع مواد زاید و حمل و نقل میتوانند کسب درآمد کنند. منابع مالی برای هزینههای سرمایهگذاری از طریق مالیات بر ساختمان نوسازی و توسعه، تراکم ساختمانی، سهم بخشی از مالیات بر ترافیک جمعآوری شده از سوی دولت مرکزی، یارانههایی از دولت مرکزی، منطقهای و دپارتمانها، و وامها، تأمین میشود. از نکات مهم در زمینه منابع مالی درفرانسه، انتقال منابع از دولت سازمانهای بخشی دولت مرکزی به حکومتهای محلی که به دنبال تمرکززدایی وظایف و مسئولیتهای آنان به حکومتهای محلی واگذار شده است. حکومتهای محلی حق وضع دو نوع مالیات دارند: یکی مالیات مستقیم است همچون مالیات بر املاک، مسکن و تجارت. دیگرمالیات غیرمستقیم:،مانند نقل و انتقال املاک، مالیات برق و تفریحات.به علاوه حکومتهای محلی میتوانند عوارض مختلفی از طریق جمعآوری زباله، پاکیزگی و بهداشت خیابانها دریافت کنند.منابع دیگر درآمدی حکومتهای محلی از طریق اجاره املاک شهرداری، محلهای پارکینگ اتومبیل و غیره کسب میشود.
در کشور فرانسه به جز توسعه حمل و نقل در سطح ملی طرح توسعه فضایی وجود ندارد. در سطح منطقهای قوانین شهری و منطقهای وجود دارد که برای پارهای مناطق تبعیت از آن جنبه الزامی دارد. این مناطق عبارتند از ۴ مستعمره فرانسه، منطقه پاریس و جزیره کورسیکا. در بین این مناطق تاکنون تنها توسعه کورسیکا مورد تایید قرار گرفته. در حالی که طرح مناطق دیگر، در دست تهیه است.هدف اصلی این طرحها، ارایه چارچوبی است برای طرحهای زیردست، یعنی طرح جامع هدایتکننده (SDAU) و طرح محلی کاربری زمین (Pos) برنامهریزی فضایی در کشور فرانسه به جز توسعه حمل و نقل در سطح ملی طرح توسعه فضایی وجود ندارد. در سطح منطقهای قوانین شهری و منطقهای وجود دارد که برای پارهای مناطق تبعیت از آن جنبه الزامی دارد. این مناطق عبارتند از ۴ مستعمره فرانسه، منطقه پاریس و جزیره کورسیکا. در بین این مناطق تاکنون تنها توسعه کورسیکا مورد تأیید قرار گرفته. در حالی که طرح مناطق دیگر، در دست تهیه است. هدف اصلی این طرحها، ارایه چارچوبی است برای طرحهای زیردست، یعنی طرح جامع هدایتکننده (SDAU) و طرح محلی کاربری زمین(POS) هیه طرحهای شهری در فرانسه مستلزم گذراندن این مراحل است، تایید شورای شهر، تشکیل جلسات مشترک بین سازمانها و انجمنهای مقرر در قانون و بالاخره تایید و ابلاغ طرح از سوی فرماندار جمهوری فرانسه با ۵۵۱۰۰۰ کیلومتر مربع مساحت و ۵۶/۶ میلیون نفر جمعیت، دارای تراکم جمعیتی معادل ۱۰۲/۷ نفر در کیلومتر مربع است.کشور فرانسه از ۲۶ منطقه (Region) تشکیل شده که ۴ منطقه در زمره مستعمرات این کشور قرار دارد. به علاوه فرانسه از ۱۰۰ دپارتمان (Departments) تشکیل شده که ۴ ناحیه در زمره مستعمرات این کشور قرار دارد. در پایینترین حد تقسیمات کشوری در فرانسه کمونها (Communes) با تعداد ۳۶۶۶۶ قرار دارند که همان حکومتهای محلی محسوب میشوند. هر منطقه و ناحیه دارای یک فرماندار است که نمایندگی دولت مرکزی را در سطح محلی بر عهده دارد. از ۳۶۶۶۶ کمون فرانسه ۲۸۱۸۳ کمون دارای مساحتی کمتر از ۱۰۰۰ هکتار هستند. اما کمون پاریس یک میلیون هکتار مساحت و ۲/۲ میلیون نفر جمعیت دارد. با این وجود علاوه بر پاریس در فرانسه سه کلانشهر Iyon – Lille ،Roubaix- Tourcoing و Aix -Marsille وجود دارد که نزدیک به یک میلیون هکتار از مساحت این کشور را میپوشاند. با در نظر داشتن تعداد زیاد تقسیمات کشوری، در فرانسه نهادهای برنامهریزی بسیاری در سطوح مختلف وجود دارند. این نهادها عبارتند از: ۹ سازمان توسعه کلانشهری Cammumnautes Urbaines ۲۱۴ سازمان برنامهریزی بخشی Districes, Urbains ۳۵ سازمان برنامهریزی محلی Agences d’Urbanismes و ۱۷۰۱۴ واحد سندیکا برای توسعه بین کمونی Syndicats Intercommunaux.
مشغولی و دغدغهی ذهنی اصلی فرانسه در رویارویی با شهر،حل مسائل فنی است و نه مسائل اجتماعی آن. در این راستا جانبداری از بازسازی کامل شبکه خیابانهای پاریس ، بر نقش بزرگ مترو در حمل و نقل شهری پای می فشرد، دست اندرکاران حوزه شهری در فرانسه سخت بر این باور معتقدند که چشم اندازی از آینده ی پاریس ، ضرورتی محتوم است و باید برنامه ای چند مرحله ای ارائه نمود تا پاسخگوی نیازهای امروزی باشد و هم آینده، بر این اساس و با توجه به اهمیت نوآوری های شهری در فرانسه، مدرسه بازرگانی اسپانیا موسوم به (IESE) ضمن ارایه لیست هوشمند ترین شهرهای جهان که بر اساس شاخص هایی نوآوری و ثبات گزینش شده اند، از شهر پاریس به عنوان پنجمین شهر نوآور و هوشمند جهان یاد می کند.
فهرست شهرهای جهان بر اساس کیفیت زندگی، ردهبندی شهرهای جهان بر مبنای مقایسه و امتیازبندی شهرهای جهان در آموزش، امنیت، حملو نقل، تامین اجتماعی، درآمد سرانه، سلامت و درمان، آبوهوا، اوقات فراغت ، توانایی خرید و ۲۹ شاخص دیگر است که توسط موسسه منابع انسانی مرکر و به انگلیسی Mercer Human Resource Consulting برای ۲۲۱ شهر جهان ارائه شده است، در این فهرست شهرهای پاریس با رتبه ۲۹ و شهر لیون با رتبه ۳۹ به چشم می خورد.
اتوبوس، شناخته ترین و کاربردی ترین سیستم حمل و نقل همگانی جهان است، این سیستم اولین بار در سال ۱۸۹۵ در کشور آلمان بکار گرفته شده و در سال ۱۹۰۵ به طور عمومی در شهر پاریس از آن استفاده شده است. یکی ازمهمترین ویژگی های اتوبوسهای شهری فرانسه و اغلب کشورهای توسعه یافته، جدول زمانی حرکت آنها است. بر اساس این جداول، در محل ایستگاهها، ساعت نسبتاً دقیق عبور اتوبوس مشخص شده و این ویژگی باعث کاهش قابل توجه اتلاف وقت افراد و افزایش قابل توجه راندمان اتوبوسهای شهری شده است. در پاریس سال هاست شبکه اتوبوس سریع السیر شهریBRT و مسیرهای ویژه عبور راه اندازی شده و به کمک آنها زمان سفر در مسیرهای طولانی به شدت کاهش یافته است. پاریس با توجه به جایگاهش از سیستم حمل و نقل پیشرفته و گسترده ای برخوردار است که هر روز در حال گسترش است. در سطح شهر پاریس سیستم حمل و نقل ریلی نقش عمدهای در جابجایی مسافران دارد. در شهر، مترو مهمترین وسیله حمل و نقل به شمار میرود. متروی پاریس ۱۴ خط اصلی و دو خط فرعی دارد. ۳۸۰ ایستگاه ۲۲۱/۶ کیلومتر خطوط متروی پاریس را به هم متصل می کنند. از آنجا که ایستگاه های مترو پاریس بسیار نزدیک به هم هستند، سرعت حرکت قطارها در این خطوط برای سفر به حومه شهر بسیار کند است. برای حل این مشکل، سیستم (RER سیستم اکسپرس منطقه ای) در پاریس راه اندازی شده است که در آن از سیستم مدرن مرکز شهر و خطوط ریلی قدیمی استفاده می شود. این سیستم در حال حاضر ۵ خط، ۲۵۶ ایستگاه و ۵۸۷ کیلومتر ریل دارد. علاوه بر این ها در پاریس ۴ خط سیستم حمل و نقل ریلی سبک به نام تراموا فعال است. علاوه بر سیستم حمل و نقل ریلی در پاریس، سیستم اتوبرس رانی این شهر هم بسیار گسترده و فعال است. در این شهر سندیکای حمل و نقل ایل دو فرانس علاوه بر مدیریت بخشی از خطوط حمل و نقل ریلی، ۶۵۴ خط اتوبوس را هم مدیریت می کند. یکی دیگر از شرکت های خصوصی حمل و نقل شهری در پاریس ۱۰۷۰ خط اتوبس رانی را در این شهر مدیریت می کند. سیستم دوچرخه های شهری هم بخش دیگری از سیستم حمل و نقل پاریس است. در این سیستم ۱۰ هزار دو چرخه در ۷۵۰ پارکینگ عمومی در اختیار شهروندان قرار داده شده است که می توانند با آن ها در ایستگاه های رفت و آمد کنند. پاریس همچنین قلب سیستم حمل و نقل ریلی فرانسه است. شش ایستگاه قطار اصلی در این شهر وجود دارد که با استفاده از آن ها می توان از سه نوع قطار ت. ژ.و (TGV) که قطارهای سریع السیر هستند، قطار های معمولی و قطارهای حومه شهری استفاده کرد. علاوه بر سیستم ریلی، سیستم اتوبان های پاریس هم بسیار گسترده است. این شهر شبکهای از بزرگ راه های شهری دارد و اطراف آن را سه اتوبان کمربندی بزرگ احاطه کردهاند، با استفاده از جادههای اطراف پاریس می توان سه ساعته به بروکسل، ۶ ساعته به فرانکفورت و ۱۲ ساعته به بارسلونا رفت. سایر ویژگیهای مهم سیستم های حمل و نقلی کشور فرانسه عبارت است از:رایگان بودن سیستم برای دانش آموزان، تخفیف ویژه سیستم برای دانشجویان و سالخوردگان ، کاهش قابل توجه هزینه سفر متناسب با اخذ بلیط های درازمدت از یک روزه تا یک سال، و دریافت یکسان هزینه سفر بر اساس کلیه مسیرهای رفت و یا یک ساعت سفر.
فرانسه توریستیترین کشور جهان است و براساس آخرین ردهبندی سازمان گردشگری جهانی در سال جدید، فرانسه باز هم رتبه اول خود را در این ردهبندی حفظ کرده است. این کشور چندین سال است که از این نظر، موفقترین کشور دنیا محسوب میشود. فرانسه در سال ۲۰۱۳ توانست ۷/۸۴ میلیون گردشگر جذب کند که نسبت به سال قبل از آن ۲ درصد افزایش نشان میدهد. در این ردهبندی، آمریکا با جذب ۶۹.۸ میلیون گردشگر و اسپانیا با جذب ۶۰.۷ گردشگر کشورهای دوم و سوم هستند.بر همین اساس، در سال ۲۰۱۳ تعداد اقامتها در فرانسه به ۶۰۰ میلیون شب رسید که ۴.۶ درصد رشد را در مقایسه با سال پیش از آن نشان میدهد. متوسط زمان اقامت نیز با ۲.۵ درصد رشد نسبت به سال ۲۰۱۲ به ۷.۱ شب رسید. در شرایطی که این کشور از مشکلات اقتصادی متعدد و نرخ بیکاری بالا رنج میبرد، این خبر که گردشگری سهمی ۶.۵ درصدی از GDP را به خود اختصاص داده و ۲ میلیون شغل ایجاد کرده است میتواند برای فرانسه بسیار امیدوارکننده و نویددهنده بهبود شرایط باشد. در فرانسه شهرها نخستین و مهم ترین فضاهایی هستند که مورد توجه و دیدار گردشگران قرار می گیرند. برج ایفل شاید یکی از بازرترین نمادهای گردشگری باشد. این بنا نماد شهر پاریس و از جهتی خود گردشگری است. این برج هیچ کاربرد خاصی غیر از کابرد گردشگری ندارد. دیدار از پاریس بدون بازدید از این بنای تاریخی تقریباً غیر ناممکن است. پاریس با میزبانی ۳۰ میلیون نفر گردشگر در سال، رتبه نخست توریستی ترین شهر فرانسه را به خود اختصاص داده است. این پایتخت زیبا، با داشتن جاذبه های فرهنگی،تاریخی و تفریحی بیشمار، در صدر شهرهای گردشگرپذیر فرانسه قرار گرفته است.به عبارتی دیگر چنین می توان گفت: هر گردشگری که برای نخستین بار وارد پاریس می شود، مسحور شگفتی ها و رمز و راز این شهر خواستنی می شود. ایفل، لوور،کاخ ورسای، دیزنی لند، موزه اورسی،کلیسای مونتمارت، اپرا گارنیه، مجتمع تجاری پومپیدو، محله لافایت، پارک لوگزامبورگ، زندان باستیل، مقبره ناپلئون بناپارت و محله انولید، قبرستان پرلاشز، پانتئون، دیزنی لند، قایق سواری بر روی رود سن، قدم زدن در شانزلیزه و صرف یک فنجان قهوه و دهها جای دیگر از پاریس کلکسیونی از جاذبه های تفریحی - گردشگری ساخته که ذهن هرگردشگری را که قصد سفر به اروپا دارد، در انتخاب اول، معطوف خود می سازد. از جمله مهمترین دلایل موفقیت شهرهای فرانسه در جذب توریسم شهری می توان به موارد زیر اشاره نمود:
بخش دوازدهم- سیاستهای کارآفرینی سوئد و فرانسه دارای سهمی برابر از کارآفرینی هستند اما ریسک سرمایهگذاری نوآوران در سوئد بالاتر میباشد، در نمودار زیر مقصود از کارآفرینان جدید، صاحبان تجارت که با انتخاب خود تجارت و شغلی را آغاز کردهاند و ۳ ماه تا ۳ و نیم سال از شروع آغاز به کار آنها میگذرد.
بخش سیزدهم- مدیریت پسماند شهری فرانسه با تصویب قانون مدیریت پسماند در دهه۸۰یکی از پیشگامان مدیریت نوین پسماند در دنیا به شمار می آید، بنابرین این قانون در فرانسه تمامی مسائل به تولید،حمل ونقل و دفع پسماندها تحت قاعده ونظام خاصی صورت می گیرد. مطابق نخستین ماده قانون پسماندها، حمل ونقل طبقات خاص پسماندها باید ممنوع شود یا به طور خاص تحت یک ضابطه از پیش تعیین شده به ویژه بین کشورها تبدیل شود و مطابق ماده ۲۰ قانون آیین دادرسی کیفری فرانسه،پلیس قضایی،موظف به تحقیق و بررسی در زمینه تخلفات مربوط به مدیریت پسماندها است. علاوه بر این مقامات بهداشتی نیز حق نظارت و بازرسی دارند. طی موادی از قانون نیز عناوین مجرمانه مرتبط با پسماندها مشخص شده اند که ارتکاب آنها مطابق آخرین اصطلاحات قانون مجازات تا دو سال زندان و جریمه تا هفت هزار و پانصد ۵/۷ یورو است. این اعمال شامل موارد زیر است:
عناوین مجرمانه فوق صرفا شامل شخص حقیقی نبوده و ممکن است نسبت به اشخاص حقوقی نیز اعمال شود، بر اساس این قانون اصلی ترین متولی جمع آورنده پسماند های شهری کشور کمون ها یا حکومتهای محلی هستند که تعداد آن به ۳۰۰ می رسد، هر کدام از این کمون ها که مانند استان در کشور ایران هستند چندین شهر را تحت نظارت دارند. معمول بر این است که کمون ها در تدوین قوانین مربوط به نحوه جمعآوری پسماند های شهری خود به صورت خود مختار عمل کنند واز همین رو مشاهده شده که نحوه جمعآوری حتی در برخی از کمون های همسایه تا میزان قابل توجهی چه در بعد هزینه و چه در بعد اجرا با یکدیگر متفاوت است. اما با این وجود نشستهای غیر الزامی برخی از کمون ها با یکدیگر منجر به ایجاد مسائل مشترکی نیز شده است. به عنوان نمونه هم اکنون در شهرهای پاریس و مارسی که به دو کمون متفاوت تعلق دارند قوانین یکسانی حاکم است. براساس این قوانین معمولا در شهرداری ها مسئولیت جمعآوری و حمل پسماندها وحتی فرهنگ سازی در زمینه کاهش تولید پسماند باید در قراردادهای پنج سالهای به بخش خصوصی واگذار شده و شهرداری ها تنها نظارت را در اختیار داشته باشند. در این شهرها معمول بر این است که پسماندها به صورت هفتگی ودر روزها و ساعت ساعت های مشخص برای هر محله توسط خودرو های مخصوص جمعآوری شود.پسماندها در دونوبت و توسط دو گروه مختلف جمعآوری می شود.یکی از این گروه ها تنها مسئولیت جمع آوری پسماند های مخلوط را بر عهده دارد و دیگری پسماندهای تفکیک شده که در مخازن مخصوص هر خانواده نگهداری می شود. تعداد دفعات جمع آوری پسماند های تفکیک شده به جهت تشویق شهروندان به تفکیک بیشتر است در خلال نوبت های جمع آوری شهروندان موظف هستند پسماندها را در خانه های خود نگهداری کنند که از همین رو در شهر پاریس عمده ساختمان ها دارای اتاقکی به نام اتاق بازیافت یا پسماند هستند. در پاریس نیز چون شهر های دانمارک، شهرداری هی در ازای جمعآوری پسماند از شهروندان بهای خدمات دریافت میکنند. جدا از این شهردای ها موظف به جمع آوری مخازن شهری نیز هستند که در گوشه کنار گذاری شده است.در این کشورها استاندارد خاصی برای کار گذاری مخازن وجود ندارد اما هم اکنون بنا بر آمار شهرداری پاریس ۹۰۳۰۰ مخزن در ابعاد مختلف کار گذاشته شده است که به وسیله خودروهای مخصوص وبر اساس یک جدول زمانی تخلیه می شوند.به دنال برآوردهای سال ۲۰۱۳ شهرداری پاریس و مشخص شدن هزینه جمعآوری هر کیلو پسماند ۱۱ یورو،این شهرداری تصمیم گرفت نسبت به ترویج سیاست های کاهش تولید پسماند و تفکیک در مبدا اقدام کند. در اولین اقدام مقرر شد در بهای خدمات شهروندانی که پسماندهای خود را تفکیک شده تحویل پیمانکاران می دهند تخفیف های قابل ملاحظه ای داده شود. آشنا سازی کودکان با مقوله بازیافت وتبعات مثبت کاهش پسماند از دیگر راهکارهای این شهرداری بود. این موضوع آنچنان مورد توجه قرار گرفت که در سال۲۰۱۴ بیش از ۵۰۰ نفر از داوطلبان شهری تحت عنوان« سفیران بهداشت» آموزش کودکان۷۰۰ مرکز پیش دبستانی ودبستانی را درکتاب های درسی کمون پاریس وارد شد.با اجرای این برنامه ها شهرداری پاریس در سال ۲۰۱۵ اعلام کرده که توانسته هزینه های جمع آوری در هر کیلو را به ۶ یورو برساند. هر فرانسوی به صورت میانگین روزانه ۹۴۰ گرم پسماند تولید می کند.
منابع: - معماری نیوز (۱۳۸۹)، مدیریت و برنامه ریزی در فرانسه. - برنامهریزی توسعه شهری در فرانسه، شهرسازان فردا، وابسته به موسسه آموزش عالی علامه دهخدا. - فاروقی، فرزین (۱۳۹۱)، برنامه ریزی ترابری شهری و توسعه اجتماعی (مطالعه تطبیقی ایران و فرانسه). فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات شهری.
- http://www.lara.inist.fr/bitstream/handle/۲۳۳۲/۱۰۹۸/CERTU_urban.pdf - https://halshs.archives-ouvertes.fr - http://www.urbanform.org/online_unlimited/um۱۹۹۸۰۲_۶۳-۷۶.pdf - http://www.isocarp.net/data/case_studies/۶۸۴.pdf - http://www.fnau-international.org/documents/FNAUangCOMPLET.pdf - http://www.pwut.ac.ir - http://www.donya-e-eqtesad.com/news/۵۲۳۳۷۶ - http://www.modiryar.com/index-management/government/civic/۴۲۷۳-۱۳۹۰-۰۴-۰۵-۰۷-۲۹-۴۵.html - http://www.parsidoc.com/architecture/۴۲۵۵-۱۳۸۸-۰۹-۲۱-۰۵-۲۲-۵۶.html - http://www.iust.ac.ir/files/sau/Doc/maghalat/۳n۵.pdf
منبع : https://iuea.ir |