درس 01 : پیش از سرمایه گذاری در بلاک چین، در مورد آن بیاموزید
دنیای بلاک چین بسیار جذاب، و در عین حال پیچیده است؛ از این رو پیش از سرمایه‌گذاری در آن، لازم است اطلاعات نسبتا خوبی از آن به دست بیاورید.
تا انتهای این مقاله، شما از فناوری بلاک چین – رمز ارز و سایر عوامل ضروری متصل به این اکوسیستم آگاه خواهید شد. هم‌چنین، شما اطلاعاتی را درباره‌ی موضوعاتی کسب خواهید کرد که برای هر فرد مبتدی یا حرفه‌ای که به بلاک چین و رمز ارز علاقه‌مند باشد، بسیار مهم هستند.
امروزه، در دنیای اینترنت که به سرعت در حال گسترش است، جمع‌آوری اطلاعات درباره‌ی تازه‌ترین گرایش‌های فناوری بسیار حائز اهمیت است. و اگر این فناوری شما را در سرمایه‌گذاری‌های‌تان توانمند می‌سازد، کسب دانشی عمیق در این حوزه ضروری و اساسی خواهد بود. ما بررسی مفصلی درباره‌ی چنین فناوری انجام خواهیم داد – فناوری که در این روزها نظر بسیاری از افراد را به خود جلب کرده است.
۲۰۲۰ سال صنعت بلاک چین، موارد کاربرد تازه‌ای برای این فناوری، قراردادهای هوشمند، دیفای، و رشد شدید علاقه‌مندی نسل جدید به این فناوری بود.
آیا شما نیز به بلاک چین، بیت کوین، و رمز ارز فکر می‌کنید؟ آیا شما هم تلاش می‌کنید به نحوه‌ی کارکرد بلاک چین پی ببرید؟ آیا درباره‌ی اکوسیستمی که به ایده‌های سرمایه‌گذاری‌تان کمک می‌کند، دنبال اطلاعات اساسی هستید؟ شما در زمان درست، به جای درستی آمده‌اید.
بلاک چین! اصطلاحی که اکنون، برای بیش از یک دهه، در اینترنت، رسانه‌های اجتماعی، و اخبار دائما به چشم می‌خورد، و حجم زیادی از توجهات جهانی را به خود جلب کرده است.
بلاک چین و کارکرد آن
فناوری بلاک چین که به عنوان دفتر کل توزیع‌شده یا DLT شناخته می‌شود، نوعی فناوری است که به اطلاعات دیجیتالی امکان می‌دهد، توزیع شوند، ولی کپی نشوند. در این فناوری، اطلاعات دیجیتالی به شکل «بلاک‌‌هایی» منتقل می‌شوند که در پایگاه داده‌ی عمومی به نام «چِین یا زنجیره» ذخیره شده‌اند.
بلاک‌ها در بلاک چین به طور اختصاصی از اطلاعات دیجیتالی نظیر داده‌های تراکنش، جزییات مربوط به طرفین این تراکنش‌ها، و غیره تشکیل می‌شوند. هر بلاک یک کد منحصر به فرد را به نام «هش (Hash)» ذخیره می‌کند که باعث می‌شود هر یک از دیگری متمایز شود.
نحوه‌ی کارکرد بلاک چین چگونه است؟
صفحه گسترده‌ای را در نظر بگیرید که داخل شبکه‌ای از کامپیوترها به آسانی به اشتراک گذاشته شده و هزاران نسخه از آن قابل تولید است. شما هر داده‌ای را در صفحه گسترده‌تان به‌روزرسانی می‌کنید و به این ترتیب، تمام کامپیوترهای داخل شبکه به‌روزرسانی می‌شوند. بلاک چین نیز کارکرد مشابه‌ای دارد.
هرگاه یک تراکنش جدید در یک شبکه‌ی بلاک چین درخواست شود، بلاک جدید با جزییات این تراکنش ساخته می‌شود. یک شناسه‌ی منحصر به فرد به نام «هش» به این بلاک داده می‌شود. این بلاک به همه‌ی گره‌ها (کامپیوترهای داخل شبکه) ارسال می‌شود تا این تراکش تایید شود.
گره‌ها اعتبار تراکنش را تایید می‌کنند و اثبات کارشان (PoW) را به اشتراک می‌گذارند. گره‌ها بابت یک اثبات کار موفق پاداش دریافت می‌کنند. این تراکنش با اضافه شده بلاک به زنجیره‌ی (chain) موجود تکمیل می‌شود.
چرا بلاک چین دستکاری‌نشده و غیر قابل ردیابی است؟
هر بلاک حاوی سه دسته اطلاعات اصلی است – داده‌ها، مقدار هش قبلی، و مقدار هش فعلی.
وقتی فرد الف بخواهد ۱۰۰ دلار برای فرد ب ارسال کند، بلاکی با جزییات این تراکنش و مقدار هش منحصر به فرد ایجاد می‌شود. سپس، اگر فرد ب ۵۰ دلار به فرد پ بفرستد، بلاک جدیدی با مقدار هش قبلی ایجاد، و مقدار هش فعلی محاسبه و ذخیره می‌شود.
همان‌طور که می‌توان دید، هر بلاک جدید حامل مقدار هش بلاک قبلی است. و به همین دلیل، امکان هرگونه فعالیت غیرقانونی از بین می‌رود. چنان‌چه، به هر شکل، تراکنش تغییر کند، مقادیر هش جایگزین نمی‌شوند، بلکه بلاک جدیدی با مقدار هش جدید ایجاد می‌شود.
فناوری بلاک چین بانکداری، بازارهای مالی، فضای امنیت سایبری، مدیریت زنجیره‌ی تامین، هوش مصنوعی، و غیره را متحول کرده است. طبق شواهد، پس از راه‌اندازی بلاک چین، این فناوری بسیاری از صنایع را با ویژگی‌های خاص خود، تحت تاثیر قرار داده است.
در میان تمام موارد کاربرد فناوری بلاک چین، ارزهای دیجیتال (امور مالی) نخستین و اصلی‌ترین کاربرد آن هستند.
نخستین رمز ارز – بیت کوین، ساخته‌شده بر پایه‌ی فناوری بلاک چین
بیت کوین نخستین رمز ارزی است که بر اساس فناوری بلاک چین اختراع شده است. بیت کوین در یک سیستم شبکه‌ای همتا به همتا و غیرمتمرکز، بدون هیچ مرجع یا بانک مرکزی برای مدیریت وجوه یا تراکنش‌ها، عمل می‌کند. BTC نماد هویتی بیت کوین است.
بیت کوین در ۲۰۰۸، توسط فرد ناشناسی ساخته شد؛ هویت وی بیش از یک دهه است، هم‌چنان ناشناخته باقی مانده است. بر اساس شایعات، فرد یا گروهی با نام مستعار "ساتوشی ناکاموتو" سازنده‌‌ی بیت کوین است.
بیت کوین در ۲۰۰۹ به صورت رسمی به همراه اوراق سفید (سندی حاوی جزییات ساختاری، کاربردی، و سازمانی) به عنوان جایگزینی برای پول فیات موجود در سیستم بانکی، منتشر شد.
به طور کلی، تنها ۲۱ میلیون بیت کوین ساخته می‌شود؛ بنابراین، این رقم نشان‌دهنده‌ی حداکثر عرضه‌ی بیت کوین است. تراکنش‌های بیت کوین با استفاده از روشی به نام «استخراج یا ماینینگ بیت کوین» پردازش و تایید می‌شوند؛ در این روش، شبکه‌ی جهانی از کامپیوترها با استفاده از الگوریتم‌های ریاضی پیچیده به تایید هر تراکنش بیت کوین می‌پردازند تا بلاک‌ها را اجرایی، و بابت استخراج یا ماینینگ موفق‌شان پاداش دریافت کنند.
در حال حاضر، تا زمان نگارش این مقاله، بیش از ۱۰ میلیون کاربر بیت کوین در سراسر جهان وجود دارند که به آسانی می‌توانند آن را ذخیره و به اشکال مختلف و در پلتفرم‌های مختلف موجود در این اکوسیستم مبادله کنند - درست مشابه و بهتر از کارکرد پول فیات در جهان.
درک بیت کوین آن‌چنان پیچیده و سخت نیست – بلکه مسئله‌ای ساده و ارزشمند است. بنابراین، اطلاعات بیش‌تری درباره‌ی کارکرد، تاریخچه، اهداف، مزایا / معایب آن به دست بیاورید.
تا ۲۰۲۰، بیش از ۶۰۰۰ رمز ارز فعال نظیر بیت کوین ثبت شدند؛ این رمز ارزها ممکن است شرایط فنی متفاوتی داشته باشند، ولی کارکرد همه‌ی آن‌ها مشابه است.
رمز ارزهای غیر از بیت کوین آلتکوین (یا کوین جایگزین) نامیده می‌شوند؛ این رمز ارزها ممکن است بر روی بلاک چین استاندارد یا یک سیستم دفتر کل بلاک چینِ مخصوص به خودشان ساخته شوند.
برخی از آلتکوین‌های محبوب عبارت هستند از اتریوم (ETH)، ریپل (XRP)، لایت‌کوین (LTC) و غیره.
کل شبکه‌ی بلاک چین بر تاییدهای بلاکی ماینرها وابسته است (در ادامه درباره‌ی آن توضیح خواهیم داد). ماینرها از مفاهیمی نظیر اثبات کار یا اثبات سهام برای رقابت با یکدیگر استفاده می‌کنند. در ادامه، به توضیح این مفاهیم می‌پردازیم.
اثبات کار و اثبات سهم
اثبات کار (Pow) یک الگوریتم اجماعی اصلی در شبکه‌ی بلاک چین است. از این الگوریتم برای تایید تراکنش‌ها و افزودن بلاک‌های جدید به بلاک چین استفاده می‌شود. ماینرها با PoW برای تکمیل تراکنش‌ها و دریافت پاداش، با یکدیگر رقابت می‌کنند.
اساسا، ماینرها برای تشکیل یک بلاک جدید در بلاک چین باید یک معما را حل کنند. پیچیدگی این معما به تعداد کاربران، قدرت برق، و حجم بار شبکه بستگی دارد. بیت کوین به عنوان مشهورترین رمز ارز از سیستم اثبات کار استفاده می‌کند. در این‌جا معمای مورد نظر هش‌کش نام دارد و میانگین زمان مورد نیاز برای اثبات کار و ایجاد یک بلاک جدید ۱۰ دقیقه است. سایر رمز ارزها نیز از سیستم مشابه‌ای پیروی می‌کنند.
اثبات سهام مفهوم دیگری است که به افراد دارای کوین‌های بیش‌تر، توان ماینینگ یا استخراج بیش‌تری می‌دهد. به عبارت ساده، اگر یک ماینر دارای بیت کوین یا هرگونه آلتکوین بیش‌تری باشد، می‌تواند تراکنش‌های بلاکی بیش‌تری را تایید و کوین‌های بیش‌تری استخراج کند.
ماینینگ یا استخراج رمز ارز نیازمند توان محاسباتی عظیمی برای حل معماهای مختلف است؛ این فرایند چیزی نیست جز محاسبات رمزنگاری. توان محاسباتی مقادیر بسیار زیادی از منابع برق را مصرف می‌کند. گاهی اوقات، ماینرها برای پرداخت صورت‌حساب‌های برق مجبور می‌شوند پاداش‌های خود را با قیمت ارزان‌تر بفروشند.
از این رو، سیستم اثبات سهام به منظور مقابله با این مشکل، بر اساس میزان دارایی ماینرها به آن‌ها سهم می‌دهد. برای مثال، اگر یک ماینر ۳ درصد از بیت کوین را در اختیار داشته باشد، فقط می‌تواند ۳ درصد از بلاک‌ها را استخراج کند.
عرضه اولیه صرافی (IEO)
در یک IEO، یک صرافی رمز ارز از طرف یک استارت‌آپ و از طریق فروش توکن به تامین بودجه و جمع‌آوری سرمایه می‌پردازد. IEO بر خلاف ICO (عرضه‌ی اولیه‌ی رمزارز یا کوین) به کاربران همان صرافی خاص محدود می‌شود. عرضه اولیه‌ی صرافی به کاربران آن پلتفرم امکان می‌دهد سهم‌ها را در مقابل توکن‌ها به دست بیاورند.
IEO پلتفرم امن‌تری برای سرمایه‌گذاری تلقی می‌شود، زیرا با کمک یک شخص ثالث انجام می‌پذیرد. تمام پروژه‌هایی که می‌خواهند یک IEO را راه‌اندازی کنند، به طور کامل بررسی می‌شوند، زیرا شهرت یک صرافی ممکن است با ورود پروژه‌های کلاهبرداری در فهرست تامین سرمایه تحت تاثیر قرار بگیرد.
صرافی‌های رمز ارز
صرافی‌های رمز ارز، درست مانند سایت‌های معاملات بازار سهام، پلتفرم‌هایی آنلاین هستند که در آن‌جا، خریداران و فروشندگان برای تبادل رمز ارزها با سایر رمز ارزها یا با پول‌های فیات (پول رایج) با قیمت جاری بازار به یکدیگر متصل می‌شوند.
رمز ارزها جزء موضوعات داغ روز در قرن حاضر هستند، و به موضوعی پیچیده و دلهره‌آور تبدیل شده‌اند که همه‌ی افراد می‌خواهند اطلاعاتی درباره‌شان به دست بیاورند. اکنون، اگر شما یک مبتدی هستید، اکیدا به شما توصیه می‌کنیم، بدون تکمیل اطلاعات‌تان درباره‌ی صرافی‌ها، هیچ‌گونه معامله یا تبادلی را انجام ندهید.
این صرافی‌ها عموما متعلق به یک تیم یا یک فرد هستند، ولی تبادلات غیرمتمرکزی نیز وجود دارند که بدون هیچ نهاد مرکزی، در یک سیستم غیرمتمرکز همتا به همتا، انجام می‌شوند.
پلتفرم صرافی روش‌های متعددی را برای تبادل رمز ارزها ارائه می‌دهد.
صرافی‌ها دارای دو نوع اصلی هستند
- صرافی‌های متمرکز (CEX)
مفهوم متمرکز معمولا به مرجع یا نهادی اشاره دارد که بر تراکنش‌ها نظارت می‌کند و هم‌چنین، از طرف فروشنده و خریدار به تامین امنیت دارایی‌های‌شان می‌پردازد. از این رو، یک صرافی متمرکز مکانی است که در آن، معاملات رمز ارز تحت نظارت انجام می‌شوند. این تراکنش‌ها در بلاک چین ثبت نمی‌شوند.
هم‌چنین، از مشتریان نیز خواسته می‌شود، جزییات هویتی‌شان را ارائه و مورد تایید قرار دهند تا بتوانند در این پلتفرم به انجام معامله بپردازند. هر چه یک کاربر جزییات بیش‌تری را به صرافی ارائه دهد، از مزایای بیش‌تری، نظیر افزایش محدوده‌ی برداشت، بهره‌مند می‌شود.
از جمله نمونه‌های صرافی‌های متمرکز می‌توان به کوین‌بیس، بایننس، لوکال‌بیت‌کوینز و غیره اشاره کرد.
- صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX)
از سویی دیگر، صرافی غیرمتمرکز مانند صرافی متمرکز عمل می‌کند، ولی بدون هیچ‌گونه دخالتی از جانب شخص ثالث. معامله‌گر ملزم به تایید هویت خود نیست، و می‌تواند هویت خود را پنهان نگه دارد و به انجام معامله بپردازد.
صرافی غیرمتمرکز، برخلاف صرافی متمرکز، از کاربران بابت استفاده از پلتفرمی بدون خطر هک شدن، کارمزد دریافت نمی‌کند. با وجود این، صرافی غیرمتمرکز دارای بی‌ثباتی بیش‌تری است، زیرا کنترل آن در دست کاربران است، نه پلتفرم. همه‌ی تراکنش‌ها در این صرافی‌ها در بلاک چین ثبت می‌شوند.
کیف پول رمز ارز
کیف پول ارز دیجیتال یا رمز ارز یک دستگاه مجازی یا واسط فیزیکی است که برای ذخیره و تامین امنیت رمز ارزها استفاده می‌شود. هم‌چنین، این کیف‌های پول به شما امکان می‌دهند کوین‌ها را به یک آدرس ارسال یا از همان آدرس دریافت کنید.
کیف‌های پول رمز ارز با کلیدهای عمومی و خصوصیِ رمزگذاری شده‌ای عمل می‌کنند که باعث شناسایی، ذخیره، و تامین امنیت دارایی‌های شما می‌شوند. یک کیف پول می‌تواند از چندین ارز پشتیبانی کند – یعنی هر کدام را با آدرس‌های منحصر به فردشان شناسایی می‌کند.
اساسا دو نوع کیف پول رمز ارز وجود دارد
- کیف پول گرم (هات والت) یا کیف‌های پول آنلاین
کیف‌های پول گرم دستگاه‌های مجازی هستند که برای ذخیره‌ی رمز ارزها استفاده می‌شوند. از آن‌جا که این دستگاه‌ها به اینترنت متصل هستند، به آسانی قابل تنظیم و دسترس هستند. ولی به همان اندازه، احتمال نفوذ و هک شدن‌شان نیز بیش‌تر است.
کیف‌های گرم توسط صرافی‌های متمرکز نیز ارائه می‌شوند. کاربران می‌توانند در این صرافی‌ها حساب باز کنند و رمز ارزهای‌شان را ذخیره کنند.
- کیف پول سرد (کلد والت) یا کیف‌های پول آفلاین
کیف‌های سرد، همان‌طور که از نام‌شان بر می‌آید، دستگاه‌های اکسترنال یا خارجی هستند که برای ذخیره‌ی رمز ارزها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
این دستگاه‌ها شبیه دستگاه‌های USB عمل می‌کنند. ولی این دستگاه‌ها به عنوان امن‌ترین روش برای ذخیره‌ی رمز ارزها تلقی می‌شوند.
با وجود این، کیف‌های سرد همیشه نمی‌توانند برای انجام هرگونه تراکنش فوری در دسترس‌تان باشند. ترزور والت جزء معتبرترین کیف‌های پول آفلاین به شمار می‌رود.
ماینینگ یا استخراج رمز ارز
استخراج رمز ارز عبارت است از فرایند تایید تراکنش‌ها در بلاک چین و افزودن آن‌ها به دفتر کل. این کار توسط کامپیوترهای برنامه‌ریزی‌شده (ماینرها) و از طریق حل معادلات پیچیده انجام می‌شود.
هر تراکنشی که در بلاک چین آغاز می‌شود، باید توسط کامپیوترهای متعدد در شبکه‌ی ماینینگ تایید شود تا تکمیل شده و سپس، در دفتر کل بلاک چین که گواه اثبات کار (PoW) نام دارد، ثبت شود.
فرایند ماینینگ اساسا به معنی کسب کوین‌های جدید یا همان پاداشی است که ماینرها بابت هر تایید موفق دریافت می‌کنند.
ماینینگ بیت کوین، ماینینگ آلتکوین، یا ماینینگ رمز ارز از زمان اختراع بیت کوین به اصطلاح بسیار محبوبی تبدیل شده‌اند؛ این فرایند دربردارنده‌ی مفاهیم جالبی نظیر هاوینگ، پول (استخر)، و غیره است.
دیفای یا امور مالی غیرمتمرکز چیست
دیفای (DeFi) یا امور مالی غیرمتمرکز همان کاربرد مالی اکوسیستم غیرمتمرکز است که در آن، افراد می‌توانند به طیف گسترده‌ای از امکانات مالی غیرمتمرکز (دیفای) از قبیل سهام‌گذاری، وام دادن رمز ارزها و غیره دسترسی داشته باشند. از امور مالی غیرمتمرکز که عموما بر اساس قراردادهای هوشمند – بلاک چین – ایجاد می‌شود، می‌توان برای توسعه‌ی یک جایگزین غیرمتمرکز برای هرگونه خدمات مالی موجود استفاده کرد.
دیفای به عنوان برجسته‌ترین مورد کاربرد فناوری بلاک چین پا به عرصه گذاشته است؛ به طوری که هم‌اکنون تمام شرکت‌های خدمات مالی می‌توانند به آسانی خودشان را غیرمتمرکز کنند تا به مدلی غیرقابل هک، غیر قابل دستکاری، گسترده، و با درآمدزایی با بازده‌ی بالا دست یابند.
دیفای، همانند صرافی غیرمتمرکز، جایی برای شخص ثالث ندارد. خرید، فروش، یا وام‌دهی بین دو طرف انجام می‌شود و تمام شرایط و ضوابط در یک "قرارداد هوشمند" ذکر می‌شوند. قرارداد هوشمند فقط هنگامی کامل می‌شود که شرایط مذکور در قرارداد تحقق یافته باشند.