فرهنگ مفاهیم و اصطلاحات تخصصی بازارهای مالی و اقتصادی

ا

  • آتی سبد سهام

     

    قرارداد آتی سبد سهام مانند سایر قراردادهای آتی، قراردادی دوطرفه است كه بر اساس آن، خریدار و فروشنده متعهد می‌شوند که سهام پایه قرارداد را به قیمتی مشخص و در تاریخ معینی در آینده معامله کنند. هر یک از قراردادهای آتی سبد سهام روی دسته‌ای از سهام مشخص با تعداد مشخص بسته می‌شوند که به آن سبد مرجع گفته می‌شود.
  • آربیتراژ

     

    آربیتراژ به معنی سود بردن از تفاوت قیمتی میان دو یا چند بازار است. به‌بیان‌دیگر آربیتراژ به معنای بهره گرفتن از تفاوت قیمت بین دو یا چند بازار برای کسب سود است؛ مثلا تفاوت قیمت فلز مس در بورس لندن و بورس شانگهای چین می‌تواند باعث آربیتراژ معامله‌گران مس بین این دو بازار شود. در انجام آربیتراژ توصیه می‌شود که خرید در یک بازار و فروش در بازار دیگر به‌صورت هم‌زمان انجام بگیرد تا از ریسک تغییر قیمت در یکی از بازارها جلوگیری شود.
  • اَبَر تورم

     

    به شرایط تورمی که در آن قیمت‌ها به صورت افسار گسیخته و بسیار سریع افزایش پیدا می‌کنند، تورم غیر قابل کنترل یا اَبَر تورم (hyperinflation) گفته می‌شود. در چنین شرایطی واحد پولی به سرعت ارزش خود را از دست می‌دهد و ارزهای با ثبات خارجی، معیار قرار می‌گیرند. بنابراین اکثر افراد جامعه برای حفظ قدرت خریدشان ترجیح می‌دهند ثروت‌شان را در به صورت غیر پولی یا به صورت ارزی نگهداری کنند. فاجعه‌بار ترین ابر تورم تاریخ، پس از جنگ جهانی اول در آلمان رخ داده است که در آن، نرخ تورم ماهانه به بیش از ۳۰۰ درصد رسیده است. ونزوئلا و زیمباوه نیز طی سال‌های گذشته دچار ابر تورم شده‌اند. به عقیده کارشناسان، کسری بودجه و افزایش هزینه‌های دولت را می‌توان دلیل اصلی بروز شرایط ابر تورمی دانست.
  • اتاق پایاپای

     

    اتاق پایاپای (Clearing House) در بورس کالا، وظیفه تضمین و تسویه معاملات و ثبت و نگهداری اطلاعات مربوط به آن‌ها را بر عهده دارد. اتاق پایاپای با اجرای مکانیزم‌های خاص، از نکول افراد در اجرای تعهدات خود جلوگیری کرده تا حقی از طرفین قراردادها (خریدار و فروشنده) ضایع نشود. در واقع اتاق پایاپای با حضور و ایفای نقش خود، موجب یک‌پارچگی در معاملات بازار می‌شود.
  • اختیار فروش تبعی

     

    اوراق اختیار فروش تبعی از جمله ابزارهای پوشش ریسک ناشی از کاهش قیمت سهام است. در واقع خریدار اوراق اختیار فروش تبعی سهم خود را در برابر کاهش قیمت آن، بیمه می‌کند. طبق تعریف، اوراق اختیار فروش تبعی اوراقی است که براساس آن فروشنده متعهد می‌گردد تعداد معینی از سهام شرکت را به قیمت مشخص (قیمت اعمال) و در تاریخ معین (تاریخ اعمال) از سهامدار خریداری کند.خرید و اعمال این اوراق، طبق قاعده و قانون خاصی انجام می‌شود که در اطلاعیه عرضه این اوراق، به آن‌ها اشاره می‌شود.
  • اختیار معامله

     

    اختیار معامله قراردادی دوطرفه بین خریدار و فروشنده است که بر اساس آن خریدار قرارداد حق (نه الزام و تعهد) دارد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت معین و در زمانی مشخص بخرد یا بفروشد. بر اساس این قرارداد، دو طرف توافق می‌کنند که در آینده معامله‌ای انجام دهند. در این معامله خریدار اختیار معامله، در ازای پرداخت مبلغ معینی، حق خرید یا فروش دارایی مندرج در قرارداد را در زمانی مشخصی با قیمتی که هنگام بستن قرارداد تعیین شده است، به دست می‌آورد. از طرف دیگر، فروشنده قرارداد اختیار معامله، در مقابل اعطای این حق به خریدار با دریافت مبلغ معینی هنگام عقد قرارداد، بر اساس مفاد قرارداد، آماده فروش دارایی مذکور است.
  • ادغام و تملیک

     

    ادغام و تملیک (Merger & Acquisition) که به اختصار به آن M&A نیز گفته می‌شود، اصطلاحی است که برای تلفیق شرکت‌ها یا دارایی‌های آن‌ها به کار برده می‌شود. ادغام زمانی اتفاق می‌افتد که دو شرکت با یکدیگر ترکیب شوند و شرکت جدیدی را تشکیل دهند. پس از فرآیند ادغام، یک شرکت باقی می‌ماند و دارایی‌های این شرکت، از شرکت‌های ادغام شده حاصل می‌شود. تملیک نیز زمانی اتفاق می‌افتد که یک شرکت درصد قابل توجهی از سهام شرکت دیگری را خریداری کرده و کنترل مدیریتی آن را بر عهده می‌گیرد. بر خلاف ادغام، با انجام فرآیند تملیک، هر دو شرکت باقی می‌مانند.
  • ارز

     

    ارز روش پرداختی مورد قبول در کشوری خاص و یا به صورت بین‌المللی است که معمولا به صورت اسکناس یا سکه و به صورت فیزیکی یا مجازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. پیش از اختراع ارز، انسان‌ها برای مبادله مجبور به انتقال کالا و یا خدمتی مشخص به عنوان روش پرداخت بودند. تا پیش از قرن بیست‌و‌یکم میلادی اکثر قریب به اتفاق ارزها توسط دولت‌ها و به صورت فیزیکی عرضه می‌شدند اما با پیدایش رمز ارز‌ها شکل جدیدی از ارزها بدون پشتوانه دولتی و به صورت غیر فیزیکی معرفی شدند.
  • ارزش اسقاطی

     

    ارزش اسقاطی (Salvage Value) ارزش تخمینی یک دارایی در پایان عمر مفید آن است. ارزش اسقاطی در محاسبات میزان استهلاک سالیانه یک دارایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. فرض کنید کارخانه‌ای یک دستگاه صنعتی خود را که عمر مفید آن ۱۰ سال است، به مبلغ ۲۰۰ میلیون تومان خریداری کرده است. از طرف دیگر، پیش‌بینی می‌شود که در پایان عمر مفید دستگاه می‌توان آن را به مبلغ ۲۰ میلیون تومان فروخت. در این مثال، ارزش اسقاطی این دستگاه معادل ۲۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است.
  • ارزش اسمی

     

    ارزش اسمی، ارزشی است که هنگام انتشار هر ورقه بهادار نظیر سهام شرکت‌ها، اوراق بدهی، واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری و غیره، برای آن تعیین شده و در گواهی نقل و انتقال آن نیز درج می‌شود. در بازار سرمایه ایران، ارزش اسمی هر سهم معادل هزار ریال در نظر گرفته می‌شود. در خصوص صندوق‌های سرمایه‌گذاری، ارزش اسمی هر واحد در اساسنامه آن تعیین می‌شود و معمولا معادل ده هزار یا صد هزار یا یک میلیون ریال در نظر گرفته می‌شود.
  • ارزش افزوده

     

    ارزش افزوده (Value Added)، به ارزشی گفته می‌شود که طی هر مرحله از تولید یک کالا یا ارائه یک خدمت، به آن اضافه می‌شود. به عبارت دیگر، ارزش‌ افزوده در هر مرحله از فرآیند تولید یک کالا یا ارائه یک خدمت، از تفاوت بین ارزش کالا و خدمات عرضه شده با ارزش کالا و خدمات خریداری شده به دست می‌آید. فرض کنید یک خیاط، مواد اولیه مورد نیاز برای دوخت یک پیراهن (پارچه، نخ، دکمه و …) را ۵۰ هزار تومان خریداری کرده است و پیراهن آماده شده را به قیمت ۷۰ هزار تومان می‌فروشد. ارزش افزوده کار وی، برابر ۲۰ هزار تومان است.
  • ارزش در معرض خطر

     

    ارزش در معرض خطر (Value at Risk) یک معیار اندازه‌گیری ریسک است که حداکثر زیان مورد انتظار را در یک موقعیت سرمایه گذاری خاص و سطح اطمینان مشخص تخمین می‌زند. هدف از محاسبه ارزش در معرض خطر، هشدار به سرمایه گذاران در مورد حداکثر زیان بالقوه و احتمالی است که می‌تواند در آینده اتفاق بیفتد. این معیار نشان می‌دهد که در یک سطح اطمینان مشخص و در یک بازه زمانی مشخص، ارزش سبد دارایی حداکثر به چه میزان ممکن است کاهش پیدا کند. ارزش در معرض خطر معمولاً توسط شرکت‌ها و نهادهای نظارتی در صنعت مالی برای سنجش میزان دارایی‌های مورد نیاز برای پوشش خسارات احتمالی استفاده می‌شود.
  • ارزش دفتری

     

    ارزش دفتری از تقسیم حقوق صاحبان سهام شرکت بر تعداد سهام آن به دست می‌آید. به عبارت دیگر اگر مجموع بدهی‌های شرکت را از مجموع دارایی‌های آن کم کنیم، مبلغ باقیمانده نشان‌دهنده مجموع ارزش سرمایه سهامداران شرکت یا مجموع حقوق صاحبان سهام شرکت خواهد بود. حال اگر مبلغ حقوق صاحبان سهام شرکت را بر تعداد سهام تقسیم کنیم، عدد حاصل بیانگر ارزش دفتری هر سهم است.
  • ارزش ذاتی

     

    ارزش ذاتی (Intrinsic value) به ارزش واقعی سهام یک شرکت یا یک دارایی اطلاق می‌شود که بر پایه بررسی تمامی ابعاد کسب‌وکار مورد نظر، از جمله صورت‌های مالی ، پتانسیل رشد سودآوری شرکت در سال‌های آینده و لحاظ دارایی‌های مشهود و نامشهود انجام گرفته ‌است. گفتنی است ارزش ذاتی یکی از پارامترهای کلیدی در تحلیل بنیادی محسوب می‌شود. تحلیلگران با ارزیابی دارایی‌های مشهود و نامشهود و محاسبه سودآوری احتمالی شرکت‌ در سال‌های آتی، ارزش ذاتی شرکت را به‌دست می‌آورند و آن را با ارزش روز سهم مذکور مقایسه می‌کنند.
  • ارزش روز

     

    ارزش روز یا ارزش بازاری هر ورقه بهادار عبارت است از قیمتی که در حال حاضر به آن قیمت در بازار خرید و فروش می‌شود. در بازار سرمایه، عرضه و تقاضا، اصلی‌ترین پارامتر تاثیرگذار بر ارزش روز هر ورقه بهادار است. به همین علت، ارزش روز هر سهم در بازار سرمایه بر خلاف ارزش اسمی آن که مقدار ثابت هزار ریال در نظر گرفته می شود، دائما در حال تغییر است.
  • ارزش زمانی پول

     

    ارزش زمانی پول (Time Value Of Money) یا TVM بدین معناست که با گذشت زمان از ارزش پول کاسته می‌شود. به عبارت دیگر، مقدار مشخصی پول در زمان حال نسبت به همان مقدار پول در زمان آینده، ارزش بیشتری دارد. بیشتر بودن ارزش مقدار مشخصی پول در زمان حال نسبت به آینده به این دلیل است که شما می‌توانید اکنون با پول خود سرمایه گذاری کنید و از عایدی حاصل از آن استفاده کنید یا دارایی‌های مورد نیاز خود را خریداری کنید. از طرف دیگر، تورم نیز موجب کاهش قدرت خرید و در نتیجه کم شدن ارزش پول خواهد شد.
  • ارزش معاملات

     

    منظور از ارزش معاملات یک ورقه بهادار، مجموع ارزش ریالی کلیه معاملات آن ورقه بهادار در یک بازه زمانی است. به عنوان مثال چنانچه طی یک جلسه معاملاتی، صد هزار برگه سهم از یک شرکت خاص به قیمت میانگین هزار ریال معامله شده باشد، ارزش معاملات مربوط به آن، معادل صد میلیون ریال خواهد بود.
  • ارزش‌گذاری

     

    ارزش‌گذاری (Valuation) عبارت است از تخمین ارزش یک دارایی از طریق مقایسه آن دارایی با دارایی‌های مشابه یا از طریق محاسبه ارزش فعلی متغیرهایی که بازده آتی دارایی به آن‌ها بستگی دارد. در حالت کلی، به فرآیند تعیین ارزش فعلی یک دارایی یا کسب و کار، ارزش‌گذاری گفته می‌شود. روش ارزش فعلی (ارزش گذاری بر اساس ارزش فعلی جریان‌های نقدی آتی) و روش ضرایب قیمت (ارزش گذاری نسبی)، دو روش اساسی ارزش گذاری سهام شرکت‌ها در بازار سرمایه هستند که هر کدام نیز شامل مدل‌های مختلفی می‌شوند.
  • اسپایک

     

    اسپایک به حرکت قیمت با مقیاسی بزرگ در بازه‌ای کوتاه گفته می‌شود. این رخداد معمولا در اثر افشای یک خبر و یا برهم خوردن تعادل بین عرضه و تقاضا ایجاد می‌شود. در این حالت حجم معاملات به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد. اسپایک ممکن است در جهت صعودی یا نزولی ایجاد شود و این ممکن است تصمیم‌گیری معاملاتی را سخت کند. همچنین اسپایک ممکن است واقعی یا به صورت تقلبی ایجاد شود. برای پیش‌بینی یا تشخیص درست اسپایک، می‌توان از ابزارهایی مثل تحلیل بنیادی، تحلیل تکنیکال و اخبار و اطلاعیه‌های شرکت استفاده کرد.
  • اسپرد

     

    اسپرد (Spread) در حالت کلی به معنای تفاوت بین دو قیمت یا دو نرخ است. در بازارهای مالی به تفاوت بین قیمت ارائه شده توسط خریدار و قیمت ارائه شده توسط فروشنده، اسپرد قیمت خرید و فروش گفته می‌شود. اسپرد در واقع، اختلاف قیمت بین خرید و فروش یا عرضه و تقاضا است.
  • استهلاک

     

    دارایی‌های فیزیکی و کالاها با گذشت زمان کارایی خود را از دست می‌دهند و به نوسازی یا جایگزینی نیاز پیدا می‌کنند. به چنین مفهومی، استهلاک گفته می‌شود. فرسودگی ناشی از استفاده از دارایی، پوسیدگی و زنگ زدگی، ناکارآمدی دارایی و گذشت زمان و طی شدن عمر مفید دارایی، از جمله علل کاهش ارزش دارایی‌هاست. ساده‌ترین روش محاسبه استهلاک در حسابداری، روش خط مستقیم است. فرض اساسی این روش این است که با گذشت زمان، از ارزش دارایی به صورت یکسان کم می‌شود و هزینه استهلاک در طی عمر مفید یک دارایی نیز یکسان و ثابت است.
  • اشباع خرید

     

    به حالتی که یک دارایی با قیمتی بیش‌تر از ارزش واقعی خود معامله شود، اصطلاحا اشباع خرید گفته می‌شود. برای تشخیص آن که یک دارایی در حالت اشباع خرید قرار دارد یا خیر، بایستی برآوردی از ارزش واقعی آن دارایی داشته باشیم. روش‌های متعددی برای برآورد ارزش واقعی وجود دارد. مثلا یکی از این روش‌ها، استفاده از “نسبت قیمت به درآمد (P/E)” است. بایستی توجه کرد که محاسبه ارزش واقعی یک دارایی، کار آسانی نبوده و نیازمند اطلاعات و تجربه زیادی است. از این رو اگر فرصت انجام این کار ندارید، می‌توانید از روش‌هایی با دقت کمتر اما سریع‌تر استفاده کنید. یکی از معروف‌ترین روش‌های سریع پی بردن به اشباع خرید، اندیکاتور RSI است. به این صورت که اگر منحنی RSI بالای ۷۰ قرار گیرد، احتمالا حالت اشباع خرید رخ داده است. دقت کنید؛ اندیکاتور RSI صرفا به اطلاعات قیمتی نماد توجه می‌کند و وضعیت بنیادی آن را مورد بررسی قرار نمی‌دهد. لذا احتمال دارد اطلاعات صحیحی به شما ارائه ندهد.
  • اشباع فروش

     

    به حالتی که یک دارایی با قیمتی کم‌تر از ارزش واقعی خود معامله شود، اصطلاحا اشباع فروش گفته می‌شود. برای تشخیص آن که یک دارایی در حالت اشباع فروش قرار دارد یا خیر، بایستی برآوردی از ارزش واقعی آن دارایی داشته باشیم. روش‌های متعددی برای برآورد ارزش واقعی وجود دارد. مثلا یکی از این روش‌ها، استفاده از “نسبت قیمت به درآمد (P/E)” است. بایستی توجه کرد که محاسبه ارزش واقعی یک دارایی، کار آسانی نبوده و نیازمند اطلاعات و تجربه زیادی است. از این رو اگر فرصت انجام این کار ندارید، می‌توانید از روش‌هایی با دقت کمتر اما سریع‌تر استفاده کنید. یکی از معروف‌ترین روش‌های سریع پی بردن به اشباع فروش، اندیکاتور RSI است. به این صورت که اگر منحنی RSI زیر ۳۰ قرار گیرد، احتمالا حالت اشباع فروش رخ داده است. دقت کنید؛ اندیکاتور RSI صرفا به اطلاعات قیمتی و نمودار نماد توجه می‌کند و وضعیت بنیادی آن را مورد بررسی قرار نمی‌دهد. لذا احتمال دارد اطلاعات صحیحی به شما ارائه ندهد.
  • اصل افشای کامل

     

    اصل افشای کامل، یکی از اصل‌های حسابداری است. مطابق با این اصل، رویدادها و وقایع مالی با اهمیت باید به طور مناسب و کامل، افشا گردد. به عبارت دیگر، هر اطلاعاتی که می‌تواند در تصمیم‌گیری آگاهانه استفاده‌کنندگان از اطلاعات مالی موثر باشد، باید در متن صورت‌های مالی یا در یادداشت‌های توضیحی همراه با گزارشات مالی، ارائه و افشا شود.
  • اصل بهای تمام شده

     

    اصل بهای تمام شده یا اصل بهای تمام شده تاریخی، یکی از اصل‌های حسابداری است. مطابق با این اصل، تمامی رویدادهای مالی با توجه به قیمت تمام شده (ارزش نقدی) آن‌ها در تاریخ وقوع، ثبت شده و در صورت‌های مالی نمایش داده می‌شوند. با توجه به اینکه در گذر زمان، ارزش دارایی‌های یک شرکت تغییر می‌کند، بهای تمام شده تاریخی آن‌ها معیار درستی برای سنجش میزان ارزش واقعی آن‌ها نخواهد بود. بر همین اساس می‌توان از طریق تجدید ارزیابی دارایی‌ها، ارزش به‌روز آن‌ها را محاسبه کرد و در ترازنامه شرکت نمایش داد.
  • اصل تحقق درآمد

     

    اصل تحقق درآمد، یکی از اصل‌های حسابداری است. مطابق با این اصل، تمامی درآمدها باید در زمان وقوع آن‌ها ثبت شوند، نه در زمان دریافت وجه نقد مربوط به آن‌ها. بنابراین، زمان دریافت وجه نقد اهمیتی ندارد و فقط زمان تحویل کالا یا ارائه خدمات است که در ثبت درآمدها باید مورد توجه قرار گیرد.
  • اصل تطابق

     

    اصل تطابق یا اصل تطابق هزینه‌ها با درآمدها، یکی از اصل‌های حسابداری است. مطابق با این اصل، باید برای محاسبه سود هر دوره مالی، هزینه‌های آن دوره با درآمدهای همان دوره مقایسه شوند. بنابراین، هرگاه درآمدی در صورت سود و زیان یک دوره مالی منعکس می‌گردد، باید هزینه‌هایی که مربوط به آن درآمدها هستند نیز در همان صورت سود و زیان منعکس گردند.
  • اعتبار اسنادی

     

    اعتبار اسنادی (Letter of Credit) یا ال سی (LC)، اسنادی است که توسط موسسات مالی صادر می‌شود و تعهدی برای پرداخت مقدار مشخصی پول است. اعتبار اسنادی، یکی از رایج‌ترین روش‌های پرداخت در قراردادهای بین‌المللی است و در اینگونه معاملات، به منظور اطمینان از دریافت مبالغ پرداختی مورد استفاده قرار می‌گیرد. طبق دستورالعمل‌های مربوط به اعتبار اسنادی، چنانچه خریدار قادر به پرداخت مبلغ خرید نباشد، بانک موظف است تمام مبلغ خرید یا مبلغ باقیمانده از آن را به طرف فروشنده پرداخت کند.
  • اعتبار معاملاتی

     

    اعتبار معاملاتی وامی برای خرید اوراق بهادار در بازار سرمایه است که معمولاً کارگزاران بورس در اختیار مشتریان خود قرار می‌دهند. شرکت‌های کارگزاری با توجه به دستورالعمل‌های سازمان بورس و همچنین ضوابط داخلی آن شرکت کارگزاری، به مشتریان متقاضی، اعتبار پرداخت می‌کنند. اعتبار معاملاتی مناسب کسانی است که بتوانند بازدهی بیشتری نسبت به بهره‌ی وام ایجاد کنند. همچنین هر دو طرف وام‌دهنده و وام‌گیرنده باید بتوانند ریسک مربوط به فعالیتشان را به‌درستی شناسایی و مدیریت کنند.
  • افزایش سرمایه

     

    به فرآیندی که طی آن شرکت‌ها به سرمایه‌ی ثبت شده خود مبلغی را نزد سازمان ثبت شرکت‌ها به سرمایه خود اضافه می‌کنند، افزایش سرمایه گفته می‌شود. معمولا هدف از افزایش سرمایه، اصلاح ساختار مالی شرکت و یا تامین منابع مالی جدید است. روش‌های افزایش سرمایه در بازار سرمایه ایران عبارت‌اند از: افزایش سرمایه از محل سود انباشته، افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده، افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی­‌ها و افزایش سرمایه به روش صرف سهام.
  • افزایش سرمایه از محل آورده نقدی

     

    معمولا شرکت‌ها برای اجرای طرح‌های توسعه، به علت محدود بودن اعتبارات سیستم بانکی و پیچیده بودن مراحل انتشار اوراق قرضه، اقدام به انتشار سهام جدید می‌کنند. به این روش تامین مالی، اصطلاحا افزایش سرمایه گفته می‌شود. افزایش سرمایه از محل آورده‌های نقدی، یکی از روش‌های افزایش سرمایه است. در این روش شرکت اوراقی را با نام حق تقدم خرید سهام منتشر کرده و با توجه به درصد مالکیت هر یک از سهامداران خود، تعداد مشخصی حق تقدم در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد.
  • افزایش سرمایه از محل اندوخته یا سود انباشته

     

    معمولا شرکت‌ها با هدف تامین منابع مالی مورد نیاز خود برای اجرای طرح‌های توسعه یا با هدف بهبود ساختار مالی خود، اقدام به انتشار سهام جدید می‌کنند. به این روش تامین مالی، اصطلاحا افزایش سرمایه گفته می‌شود. افزایش سرمایه از محل اندوخته یا سود انباشته، یکی از انواع روش های افزایش سرمایه است. در این روش شرکت بخشی از سود انباشته خود را تبدیل به سرمایه اسمی کرده و متناسب با آن به سهامداران خود، سهم جدید اعطا می‌کند. به سهام جدید منتشر شده، اصطلاحا «سهام جایزه» گفته می‌­شود.
  • افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها

     

    در حالت عادی، دارایی‌ها در ترازنامه یک شرکت، به میزان ارزش دفتری آن‌ها ثبت می‌شوند. ارزش دفتری در واقع بهای تمام‌ شده تاریخی دارایی‌های مذکور پس از کسر استهلاک است که نشان‌دهنده ارزش روز آن‌ها نیست. بنابراین شرکت‌ها می‌توانند از طریق تجدید ارزیابی دارایی‌ها و در نتیجه به‌روز کردن ارزش آن‌ها در ترازنامه، اقدام به افزایش سرمایه کرده و متناسب با درصد مالکیت هر یک از سهامداران، تعداد مشخصی سهام جدید (سهام جایزه) در اختیار آن‌ها قرار دهند.
  • افزایش سرمایه از محل صرف سهام

     

    معمولا شرکت‌ها با هدف تامین منابع مالی مورد نیاز خود برای اجرای طرح‌های توسعه یا با هدف بهبود ساختار مالی خود، اقدام به انتشار سهام جدید می‌کنند. به این روش تامین مالی، اصطلاحا افزایش سرمایه گفته می‌شود. افزایش سرمایه از محل صرف سهام، یکی از انواع روش‌های افزایش سرمایه است. در این روش، شرکت سهام خود را با قیمتی بیش از قیمت اسمی در بازار به فروش می‌رساند. سپس مابه التفاوت را یا به حساب اندوخته شرکت منتقل می­‌کند یا در ازای آن، به سهامداران خود، سهام جایزه تخصیص می‌دهد.
  • افشای اطلاعات با اهمیت

     

    افشای اطلاعات با اهمیت در رابطه با یک شرکت، بر قیمت سهام آن و تصمیم‌ سرمایه‌گذاران در خصوص خرید، فروش یا نگهداری آن تاثیرگذار است. اطلاعات با اهمیت، به دو گروه الف و گروه ب تقسیم می‌شوند و اطلاعات گروه الف نسبت به گروه ب اهمیت بیشتری دارند. پس از افشای اطلاعات با اهمیت، معاملات نماد برای مدت مشخصی محدود می‌شود. با توجه به اینکه اطلاعات افشا شده در کدام گروه قرار می‌گیرد و در چه زمانی افشا شده است، مدت زمان توقف نماد متفاوت خواهد بود. زمان و چگونگی بازگشایی نماد نیز توسط ناظر بازار اعلام می‌شود.
  • اقتصاد خرد

     

    اقتصاد خرد (Microeconomics) شاخه‌ای از علم اقتصاد است که به مطالعه عرضه و تقاضا و قیمت کالاها و خدمات و همچنین رفتار انسان‌ها و تصمیم‌گیری‌هایشان در سطح واحدهای کوچک اقتصادی می‌پردازد. به بیان دقیق‌تر، در اقتصاد خرد به تحلیل بازار، تحلیل رفتار مصرف کننده و تقاضای خانوارها در خرید کالا و خدمات و بررسی نقش بنگاه‌های اقتصادی به عنوان موتور محرک اقتصاد پرداخته می‌شود. همچنین در اقتصاد خرد، چرایی عدم موفقیت بازارها در حصول نتایج مؤثر و کارآمد نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد.
  • اقتصاد زیرزمینی

     

    اقتصاد زیرزمینی شامل تمامی فعالیت‌های تولیدی است که به دلایلی مانند فرار از مالیات، اجتناب از مواجهه با استانداردهای خاص بازار کار (مانند حداقل دستمزد یا استانداردهای ایمنی) و یا اجتناب از درگیر شدن با بوروکراسی اداری، عمداً از مقامات عمومی پنهان می‌شوند. فعالیت‌های زیرزمینی در چهار گروه قرار می‌گیرند: اقتصاد غیرقانونی (مانند قاچاق کالا و پولشویی)، اقتصاد گزارش نشده (مانند فرارهای مالیاتی)، اقتصاد ثبت نشده (مانند فعالیت‌های تولیدی خانوارها) و اقتصاد غیر رسمی (مانند فعالیت‌های غیررسمی در صنایع غذایی).
  • اقتصاد کلان

     

    اقتصاد کلان (Macroeconomics) شاخه‌ای از علم اقتصاد است که پدیده‌های کلان اقتصادی مانند تورم، نرخ رشد اقتصادی، درآمد ملی، تولید ناخالص داخلی و تغییرات بیکاری را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد. بر خلاف اقتصاد خرد، اقتصاد کلان به بررسی چگونگی رفتار یک مصرف کننده فردی یا یک بنگاه تجاری خاص مربوط نمی‌شود. در واقع هدف اقتصاد کلان، درک اثر تجمعی اقدامات انجام شده توسط همه مصرف کنندگان و مشاغل و بنگاه‌های اقتصادی درون یک اقتصاد است.
  • الگوهای ادامه دهنده

     

    الگوهای قیمتی در تحلیل تکنیکال به دو دسته الگوهای ادامه دهنده و الگوهای بازگشتی تقسیم می‌شوند. الگوهای ادامه دهنده، الگوهایی هستند که با مشاهده آن‌ها در نمودار قیمتی یک نماد می‌توان انتظار داشت که قیمت سهم در آینده نیز در ادامه روند قبلی آن حرکت کند. یعنی اگر روند قبل از الگو صعودی بوده، روند بعد از آن نیز به احتمال زیاد صعودی است و به طور مشابه، اگر روند قبل از الگو نزولی بوده، روند بعد از آن نیز به احتمال زیاد نزولی است. الگوی مثلث، پرچم، مستطیل و کنج، نمونه‌هایی از الگوهای ادامه دهنده هستند.
  • الگوهای بازگشتی

     

    الگوهای قیمتی در تحلیل تکنیکال به دو دسته الگوهای ادامه دهنده و الگوهای بازگشتی تقسیم می‌شوند. الگوهای بازگشتی، الگوهایی هستند که با مشاهده آن‌ها در نمودار قیمتی یک نماد می‌توان انتظار داشت که روند تغییر قیمت سهم در آینده تغییر کند. یعنی اگر روند قبل از الگو صعودی بوده، روند بعد از آن به احتمال زیاد نزولی است و به طور مشابه، اگر روند قبل از الگو صعودی بوده، روند بعد از آن به احتمال زیاد صعودی است. الگوی سر و شانه، سقف و کف دوقلو و سقف و کف سه قلو، نمونه‌هایی از الگوهای بازگشتی هستند.
  • امیدنامه

     

    هر صندوق سرمایه‌گذاری، یک اساسنامه و یک امیدنامه دارد. این دو سند که هر ساله در مجامع شرکت به‌روز می‌شوند، حاوی اطلاعات متنوع و مهمی درباره آن صندوق هستند. امیدنامه، در حقیقت مکمل اساسنامه شرکت است با این تفاوت که در امیدنامه، جزئیات بیشتری نسبت به اساسنامه مورد بررسی قرار می‌گیرد. مهم‌ترین اطلاعات ارائه شده در امیدنامه شرکت عبارت‌اند از: – اهداف و استراتژی‌های صندوق – ریسک سرمایه‌گذاری در صندوق – انواع واحدهای سرمایه‌گذاری و حقوق دارندگان آن‌ها – ارکان صندوق – صدور و ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری – هزینه‌های سرمایه‌گذاری در صندوق
  • اندوخته قانونی

     

    مطابق با قانون تجارت، هر شرکت مکلف است تا هر سال یک‌ بیستم یا معادل ۵ درصد از سود خالص خود را به عنوان اندوخته قانونی ذخیره نماید. به عبارت ساده‌تر، اندوخته قانونی مبلغی است که شرکت قبل از تقسیم سود باید کنار بگذارد تا هنگامی که دچار بحران مالی شده یا درآمد کافی ندارد امکان استفاده از آن را داشته باشد. زمانی‌که این اندوخته قانونی به ۱۰ درصد کل سرمایه شرکت برسد، ذخیره اندوخته اختیاری خواهد بود. چنانچه شرکت افزایش سرمایه بدهد، باید مجددا متناسب با سرمایه جدید، اقدام به ذخیره اندوخته قانونی نماید تا به میزان ۱۰ درصد از سرمایه جدید برسد.
  • اندیکاتور

     

    در تحلیل تکنیکال، اندیکاتورها شاخص‌هایی آماری هستند که عمدتا برای پیش‌بینی روند تغییرات قیمت مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع، اندیکاتورها‌ با انجام محاسبات ریاضی روی داده‌هایی مانند تغییرات قیمت و حجم معاملات، عددی را محاسبه می‌کنند که می‌توان بر اساس آن، شرایط را تفسیر کرد. اندیکاتورهای تکنیکال را می‌توان در ۴ گروه اندیکاتورهای روندی ، نوسانگرنماها، اندیکاتور‌های حجمی و اندیکاتور‌های بیل ویلیامز قرار داد.
  • اهرم مالی

     

    اهرم مالی یا لوریج (Leverage) در سرمایه گذاری به نوعی معنای دریافت اعتبار یا قرض گرفتن پول و استفاده از آن در سرمایه گذاری را دارد. این اعتبار با هدف چند برابر کردن قدرت خرید و کسب بازدهی بیشتر انجام می‌شود. اخذ موقعیت در قراردادهای آتی، مثالی از استفاده از اهرم مالی است. چرا که وجه تضمین اولیه مورد نیاز برای اخذ موقعیت در قراردادهای آتی تنها معادل درصدی از ارزش ریالی کل محموله است. هر چه میزان اهرم مالی بیشتر باشد، نوسانات موضوع سرمایه گذاری تاثیر بیشتری در افزایش یا کاهش سرمایه اولیه شخص خواهد داشت. در مثالی دیگر فرض کنید که یک بروکر فارکس، معامله با لوریج ۱۰۰ را برای شما امکان‌پذیر کرده است. این بدین معناست که می‌توانید با ۱۰۰ دلار آورده خودتان، در معامله‌ای به ارزش ۱۰۰۰۰ دلار شرکت کنید.
  • اوراق اجاره

     

    اوراق اجاره، اوراق بهاداری بانام و قابل نقل و انتقال است که دارنده آن به صورت مشاع، مالک بخشی از دارایی است که منافع آن بر اساس قرارداد اجاره، به مصرف کننده یا بانی واگذار شده است. در واقع در اوراق اجاره، نهاد واسط دارایی را از فروشنده خریداری کرده و سپس آن را به بانی اجاره می‌دهد. مدت قرارداد اجاره نیز مشخص است و می‌توان اجاره بها را در ابتدای دوره، انتهای دوره با سررسیدهای ماهانه، فصلی یا سالانه پرداخت کرد. اوراق اجاره به دو نوع اجاره به شرط تملیک و اجاره با اختیار فروش تقسیم می‌شود.
  • اوراق استصناع

     

    اوراق استصناع، اوراق بهادار بانام یا بی‌نام قابل نقل و انتقالی است که دارنده آن مالک مشاع دارایی پایه قرارداد استصناع است. در واقع اوراق استصناع قراردادی است که به موجب آن یکی از طرفین قرارداد در مقابل مبلغی معین، ساخت و تحویل دارایی مشخصی را در زمان معینی در آینده متعهد می‌شود. در قرارداد استصناع معمولا کالای مورد نظر موجود نیست و سازنده در آینده آن را ساخته و تحویل می‌دهد. وجه قرارداد نیز معمولا به صورت یکجا در زمان قرارداد یا به صورت تدریجی تا زمان تحویل کالا یا حتی بعد از تحویل کالا پرداخت می‌گردد.
  • اوراق بهادار

     

    اوراق بهادار یکی از انواع دارایی‌های مالی هستند که در بازار خرید و فروش شده و برای دارنده آن حقوقی را ایجاد می‌کنند. در یک دسته‌بندی کلی، اوراق بهادار در سه دسته‌ی اوراق بدهی، سهام (اوراق حقوق صاحبان سهام) و اوراق مشتقه قرار می‌گیرند.نهادی که اوراق بهادار را منتشر می‌کند، «ناشر اوراق» نامیده می‌شود. متداول‌ترین نوع اوراق در دنیا، سهام شرکت‌ها و نهادهاست.
  • اوراق تسهیلات مسکن

     

    اوراق تسهیلات مسکن صادره توسط بانک مسکن (تسه) و اوراق تسهیلات مسکن صادره توسط بانک ملی (تملی) اوراقی هستند که مالک آن‌ها می‌تواند تسهیلات مورد نیاز برای خرید، ساخت یا تعمیر مسکن را از بانک مربوطه دریافت کند. هر ورقه از این اوراق برای دریافت ۵۰۰ هزار تومان تسهیلات استفاده می‌شود. متقاضیان دریافت وام، باید پس از تشکیل پرونده و طی کردن فرآیند اداری آن نزد بانک مربوطه، به تعداد مورد نیاز از این اوراق خریداری کنند. خرید این اوراق از طریق سامانه‌های معاملاتی آنلاین مانند ایزی تریدر امکان‌پذیر است.
  • اوراق خزانه اسلامی

     

    اوراق یا اسناد خزانه اسلامی، اوراق بهاداری است که دولت جمهوری اسلامی ایران برای تسویه بدهی‌های خود به پیمانکاران و طلبکاران غیردولتی واگذار می‌نماید. این اوراق، بانام، دارای سررسید مشخص و قیمت اسمی معین است. این اسناد معمولاً بدون کوپن سود بوده و خریدار این اوراق از اختلاف قیمت بازاری و قیمت اسمی آن در سررسید سود می‌برند. اوراق خزانه اسلامی ریسک نکول و ریسک عدم نقدشوندگی ندارند.
  • اوراق درآمد ثابت

     

    اوراق با درآمد ثابت یکی از انواع اوراق بهادار است که ناشر آن تعهد می‌دهد تا تاریخ سررسید اوراق و در دوره‌های زمانی معین، مقادیر ثابتی را به خریداران این اوراق پرداخت کند. همچنین در تاریخ سررسید اصل پول به خریداران اوراق بازگردانده می‌شود. این اوراق تقریبا بدون ریسک بوده و بازده آن کمتر از سهام و کمی بیشتر از سپرده‌های بانکی می‌باشند.
  • اوراق مرابحه

     

    اوراق مرابحه، اوراق بهادار با نام و قابل نقل‌و‌انتقالی است که نشان‌دهنده مالکیت مشاع دارنده آن در دارایی مالی (طلب) است که بر اساس قرارداد مرابحه حاصل شده است. با خرید اوراق مرابحه، در واقع رابطۀ وکیل و موکل میان ناشر و خریداران اوراق مرابحه برقرار می‌گردد. به این صورت که ناشر به وکالت از طرف خریداران اوراق، ملزم به خرید دارایی موضوع انتشار به صورت نقد و فروش اقساطی آن به بانی است. سپس وجوه دریافتی از بانی را طبق دستورالعمل مشخص به خریداران اوراق مرابحه پرداخت می‌کند.
  • اوراق مزارعه

     

    مزارعه در اصطلاح به معنای عقدی است که به سبب آن یکی از طرفین، زمینی را در اختیار دیگری قرار مى‌دهد تا در آن زراعت کند. منظور از اوراق مزارعه، سند مالکیت مشاع دارندگان اوراق بر تعدادی زمین معین است که جهت کشت و زرع واگذار شده است. تاریخ پرداخت سود اوراق مزارعه به دوره زراعی و میزان آن به عواملی چون حجم تولید و قیمت محصول وابسته است. بنابراین ناشر اوراق مزارعه گرچه می‌تواند بر حسب تجربه، دامنه سود انتظاری را تخمین بزند، اما سود واقعی در پایان سال مالی مشخص می‌شود.
  • اوراق مساقات

     

    مساقات در اصطلاح به معنای عقدی است که به سبب آن (مالک) باغی را در اختیار (باغبان) قرار می‌دهد تا وی روی آن باغ فعالیت باغداری کند. منظور از اوراق مساقات، سند مالکیت مشاع دارندگان اوراق بر تعدادی باغ معین است که جهت باغداری واگذار شده است. سود اوراق مساقات معمولا سالانه بوده و به عواملی چون میزان تولید و قیمت محصول بستگی دارد. بنابراین ناشر اوراق گرچه می‌تواند بر حسب تجربه، دامنه سود انتظاری را تخمین بزند، اما سود واقعی در پایان سال مالی مشخص می‌شود.
  • اوراق مشارکت

     

    اوراق مشارکت، اوراق بهاداری است که بیانگر مشارکت مالک آن اوراق در یک طرح است. در واقع شخص، سرمایه خود را به یک شرکت، کارخانه و نظایر آن‌ها می‌سپارد تا بتواند طرح توسعه خود را اجرا و از محل منافع کسب شده سود سرمایه‌گذار را نیز پرداخت کند. اوراق مشارکت، اوراق بهادار معمولا با نامی است که با قیمت و مدت معین ‌و برای تأمین بخشی از منابع مالی مورد نیاز طرح‌های مورد نظر دولت، شهرداری‌ها، شرکت‌های بزرگ دولتی و خصوصی و تحت نظارت بانک مرکزی یا سازمان بورس، جهت تأمین مالی آن‌ها منتشر شده و بازپرداخت آن توسط دولت یا بانک‌ها تضمین می‌شود؛ اوراق مذکور از طریق عرضه عمومی به سرمایه‌گذاران واگذار می‌شود.
  • اوراق مشتقه

     

    اوراق مشتقه یکی از انواع اوراق بهادار است که ارزش آن وابسته به ارزش یک دارایی پایه یا گروهی از دارایی‌هاست که از آن‌ها مشتق می‌شود. در واقع مشتقه قراردادی است که ارزش آن با توجه به قیمت و نوسانات قیمتی دارایی پایه مشخص می‌شود و برای اهدافی مانند پوشش ریسک و کسب سود از اختلاف قیمت آن‌ّها مورد استفاده قرار می‌گیرد. از رایج‌ترین دارایی‌های پایه می‌توان به سهام، شاخص‌های بازار و کالاها اشاره کرد. چهار نوع قرارداد مشتقه اصلی عبارتند از: قرارداد آتی، پیمان آتی، قرارداد اختیار معامله و قرارداد معاوضه.
  • اوراق منفعت

     

    اوراق منفعت، سند مالی بهاداری است که بیانگر مالکیت دارنده‌ی آن بر مقدار معین خدمات یا منافع آینده از یک دارایی بادوام است که در ازای پرداخت مبلغ معینی به وی منتقل شده است، مانند گواهی حق اقامت در یک هتل برای روزهایی معین. منظور از منفعت در واقع عواید مستمر حاصل از یک دارایی معین یا حق استفاده از خدماتی مشخص یا سایر حقوق قابل نقل و انتقال است. تفاوت اوراق منفعت با انواع دیگر اوراق صکوک در این است که اوراق منفعت به پشتوانه منافع دارایی است در حالی که سایر اوراق صکوک به پشتوانه خود دارایی هستند.
  • ایچیموکو

     

    ایچیموکو یکی از اندیکاتورهای پرکاربرد و یک سیستم معاملاتی در تحلیل تکنیکال است که در سال ۱۹۳۰ توسط یک روزنامه نگار ژاپنی ابداع شده است. شناسایی روند سهم، شناسایی جهت و قدرت روند سهم، شناسایی نقاط برگشت قیمت سهم، شناسایی نقاط حمایت و مقاومت و ارائه سیگنال‌هایی برای ورود به سهم و خروج از آن، از جمله قابلیت‌های اندیکاتور ایچیموکو است. با توجه به ویژگی‌های این اندیکاتور، برخی از افراد بر این باورند که سیستم معاملاتی ایچیموکو می‌تواند به‌تنهایی نیازهای یک معامله‌گر را برطرف می‌کند.

ب

  • بازار SME

     

    فرابورس ایران از بازارهای متعددی تشکیل شده است. بازار SME، یک از بازارهای فرابورس ایران است. SME در واقع از Small and Medium-sized Enterprises گرفته شده و به معنی شرکت‌های کوچک و متوسط است. هدف از تشکیل بازار SME، جذب سرمایه گذاران خرد نیست. از همین رو، معامله در بازار SME، تابع قوانین و مقررات مربوط به خود است و تنها اشخاص حقوقی و حقیقی واجد شرایط، قادر به انجام معامله در این بازار هستند.
  • بازار آتی کالا

     

    بازار آتی کالا به عنوان یکی از انواع بازارهای مالی، بازاری برای خرید و فروش قراردادهای آتی کالاهای مشخص شده است. قرارداد آتی قراردادی است که در آن خریدار و فروشنده توافق می‌کنند که مقدار مشخصی از یک کالا که استانداردهای لازم برای آن تعیین شده است را در زمان مشخصی در آینده معامله کنند. زعفران، زیره و پسته، از جمله کالاهایی هستند قرارداد آتی آن‌ها در بورس کالا معامله می‌شود.
  • بازار ابزارهای نوین مالی فرابورس

     

    فرابورس ایران از بازارهای مختلفی تشکیل شده است. یکی از بازارهای فرابورس، بازار ابزارهای نوین مالی است. مطابق با دستورالعمل پذيرش، عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس ايران، کلیه ابزارهای مالی به جز سهام و حق تقدم خرید سهام که به تایید شورای عالی بورس رسیده‌اند و بنا به اعلام آن، مشمول ثبت یا معاف از ثبت نزد سازمان بورس تشخیص داده شده‌اند، قابل پذیرش در بازار ابزارهای نوین مالی است. انواع اوراق مشارکت، گواهی سرمایه‌گذاری و صکوک که ویژگی‌های مشخصی دارند، در این بازار معامله می‌شود.
  • بازار اولیه

     

    به بازاری که در آن سهام شرکت‌ها یا سایر اوراق بهادار برای اولین بار عرضه و فروخته می‌شود، بازار اولیه گفته می‌شود. در بازار اولیه، شرکت‌ها به‌طور مستقیم سرمایه مورد نیاز خود را از طریق فروش سهام به مردم تأمین می‌کنند که این کار در قالب پذیره‌نویسی یا عرضه اولیه صورت می‌گیرد. در این بازار فروشنده اوراق همواره همان شرکتی است که سهامش در حال عرضه شدن است.
  • بازار پایه

     

    بازار پایه از جمله بازارهای فرابورس ایران است. شرکت‌هایی که نزد سازمان بورس ثبت شده‌اند، اما شرایط پذیرش در بازارهای بورس یا تابلوهای اصلی فرابورس را ندارند، در بازار پایه درج می‌شوند. بازار پایه خود براساس وضعیت ریسک سرمایه‌گذاری به سه تابلوی زرد، نارنجی و قرمز تقسیم می‌شود. تفاوت معاملات نمادهای تابلوهای مختلف بازار پایه، دامنه نوسان آن‌هاست. در حال حاضر، دامنه نوسان نمادهای تابلوی پایه زرد، نارنجی و قرمز به ترتیب ۳ ، ۲ و ۱ درصد است.
  • بازار پول

     

    بازار پول بازاری است برای داد و ستد پول و دارایی‌های دیگر مالی جانشین نزدیک پول که سررسید کمتر از یک سال دارند. به بیان دیگر، بازار پول به عنوان بازار ابزارهای مالی کوتاه‌مدت با ویژگی «اندک بودن ریسک عدم پرداخت»، «نقدشوندگی» و «ارزش اسمی زیاد» شناخته می‌شود. تمرکز فعالیت این بازار در استفاده از ابزارهایی است که به اشخاص و بنگاه‌های تجاری این امکان را می‌دهند تا به سرعت نقدینگی خود را به میزان مطلوب تامین کنند. بانک مرکزی و واسطه های دیگر مالی بانکی نظیر بانک‌های تجاری و موسسات اعتباری غیربانکی از مهم‌ترین نهادهای بازار پول به شمار می‌روند.
  • بازار ثانویه

     

    اوراق بهاداری که قبلا منتشر شده و در بازار اولیه فروخته شده‌اند، در بازاری که به آن بازار ثانویه گفته می‌شود، مورد معامله قرار می‌گیرند. وجود بازار ثانویه به خریداران اوراق بهادار این اطمینان خاطر را می‌دهد که در صورت نیاز می‌توانند اوراق بهادار خود را بفروشند و از وجه نقد حاصل از آن استفاده کنند. در این بازار، برخلاف بازار اولیه که تنها فروشنده، شرکت مربوطه بود و وجه حاصل از فروش به وی تعلق می‌گرفت، اوراق بهادار میان سایر سرمایه‌گذاران و معامله‌گران بازار سرمایه مبادله می‌شود.
  • بازارگردان

     

    کارگزار/ معامله‌گری است که با اخذ مجوز لازم و با تعهد به افزایش نقدشوندگی و تنظیم عرضه و تقاضای اوراق‌بهادار معین و تحدید دامنه‌ي نوسان قیمت آن، به داد و ستد آن اوراق می‌پردازد.
  • بازارگردانی

     

    فعالیتی است که با هدف کاهش دامنه‌ي نوسانات قیمت اوراق‌بهادار و تامین نقدشوندگی آن با مجوز "سازمان" توسط "کارگزار" انجام می‌شود.
  • بازارهاي خارج از بورس

     

    بازاری است در قالب شبکه‌ي ارتباط الکترونیک یا غیرالکترونیک که معاملات اوراق بهادار در آن بر پایه‌ي مذاکره صورت می‌گیرد.
  • بانی

     

    شخص حقوقی است که نهاد واسط براي تأمين مالي وي در قالب عقود اسلامي، اقدام به انتشار اوراق اجاره مي‌نمايد.
  • بخشهای اقتصادی

     

    فعالیتهای اقتصادی از نظرظاهری تشابهاتی دارند که عموماً در سه گروه قابل جمع می باشد. 1-. فعالیت تولیدی: عبارتست از فعالیتی که طی آن مواد اولیه یا کالای نیمه ساخته درطی فرآیند دستی یا ماشینی به صورت تکی یا سری به کالای جدیدی تبدیل می‌گردند. 1-1-. گروه واحدهای صنعتی ومعدنی نظیر انواع کارخانه های تولیدی نظیر استخراج معادن مختلف شیشه – سیمان – خودرو و.... 2-1-. گروه ساختمان : ساختمانهای مسکونی ،‌ویلائی، پاساژ و .......) (راهسازی – جاده- پل – فرودگاه و.....) 3-1-. گروه کشاورزی: طیور نظیر مرغداری گوشتی وتولید تخم مرغ وشترمرغ و...... . دام نظیر گاوداری – گوسفندداری (گوشتی- شیری – گوسفند داشتی و.......) باغات وزمینهای کشاورزی وکالاهای واسطه ای. 2- .بازرگانی : فعالیتهای خرید وفروش و واردات وصادرات کالا به صورت جزئی وکلی توسط اشخاص حقیقی وحقوقی بدون ایجاد تغییرات در ماهیت وظاهر کالا. 3-. خدمات : فعالیتهای را در بر می گیرد که نیروی کار وتخصص خودرا درانجام امور موردنظر مورد استفاده قرار میگیرد وطیف گسترده ای در بخش اقتصادی را به خود اختصاص می دهند. (بانکها، بیمه ، حق العمل کاری، تعمیرات، تحقیقات، امورحقوقی، امور پزشکی وبیمارستانی، حمل ونقل، گردشگری وهتلداری، واحدهای آرایشگری، تهیه غذا.
  • بستن نماد

     

    توقف معاملات هر یک از انواع اوراق بهادار طی دوره‌ي معین طبق دستورالعمل مربوطه می‌باشد.
  • بنگاه

     

    واحد اقتصادی که در تولید کالا یا خدمت فعالیت می‌کند، اعم از آن که دارای شخصیت حقوقی یا حقیقی باشد.

پ

  • پایه پولی

     

    پایه پولی (Monetary Base) یا پول پرقدرت به بیان ساده مقدار پولی است که بانک مرکزی به شکل اسکناس و مسکوک منتشر کرده است و در اختیار اشخاص یا بانک‌ها و موسسات اعتباری قرار دارد یا به شکل مانده حساب بانک‌ها و موسسات اعتباری نزد بانک مرکزی (ذخایر بانک‌ها و موسسات اعتباری) است. بانک مرکزی می‌تواند با تغییرات پایه پولی، بر قدرت وام‌دهی بانک‌ها تاثیر گذاشته و عرضه پول را تغییر دهد. پایه پولی را می‌توان بر اساس فرمول زیر محاسبه کرد: پایه پولی = خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی + خالص مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی + مطالبات بانک مرکزی از بانک‌ها + خالص سایر دارایی‌های بانک مرکزی بنابراین پایه پولی معادل حاصل جمع خالص دارایی‌های خارجی و داخلی بانک مرکزی است.
  • پذیرش مضاعف

     

    پذیرش اوراق‌بهاداری است که علاوه‌بر "بورس" در بورس دیگری نیز پذیرفته شده باشد.
  • پذیره‌نویسی

     

    فرایند خرید اوراق بهادار از ناشر و یا نماینده‌ي قانونی آن و تعهد پرداخت وجه کامل آن طبق قرارداد.
  • پرایس اکشن

     

    پرایس اکشن (Price Action) یکی از روش‌های معامله‌گری در بازارهای مالی است که معامله‌گر فقط بر اساس نمودار قیمت سهم، رفتار قیمت سهم را تحلیل کرده و بر اساس آن اقدام به معامله می‌کند. در پرایس اکشن مواردی مانند پارامترهای بنیادی و استفاده از اندیکاتورها نادیده گرفته می‌شود و معامله‌گر نمودار قیمت را در ساده‌ترین حالت خود تحلیل می‌کند. استراتژی‌های معاملاتی متعددی برای پرایس اکشن وجود دارد که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به پین بار (Pin bar)، اینساید بار (Inside bar) و فیکی (Fakey) اشاره کرد.
  • پس انداز

     

    پس انداز به معنای صرف نظر کردن از بخشی از درآمد و قرار دادن آن در جایی امن و مطمئن است. معمولا به این خاطر در مواردی مثل حساب‌های بانکی پس انداز می‌کنیم که اگر زمانی به پول نقد نیاز فوری پیدا کردیم، بتوانیم از آن استفاده کنیم. تفاوت اصلی بین سرمایه گذاری و پس انداز، میزان ریسک آن‌هاست. سرمایه گذاری همواره با ریسک همراه است اما پس‌ انداز، معمولا ریسکی ندارد یا ریسک آن بسیار ناچیز و قابل چشم پوشی است.
  • پوشش ریسک

     

    پوشش ریسک (Hedge) در بازارهای مالی شامل مجموعه اقدامات و سرمایه‌گذاری‌هایی است که موجب کاهش ریسک سود و زیان سبد سرمایه‌گذار می‌شود. پوشش ریسک می‌تواند با استفاده از ابزارهای گوناگونی از جمله انواع قراردادهای مشتقه انجام شود. به عنوان مثال، تولید کننده یک محصول که نگران کاهش قیمت محصول خود در آینده است، می‌تواند از طریق قرارداد آتی، محصول خود را به قیمت مشخصی در آینده به فروش برساند. با انجام این کار، وی برای خود پوشش مناسبی در برابر ریسک کاهش قیمت محصول ایجاد کرده است.
  • پول

     

    پول در یک تعریف ساده آن چیزی است عموم افراد جامعه آن را قبول دارند و در داد و ستدهای روزانه از آن استفاده می‌کنند. هر چیزی برای اینکه بتواند پول باشد باید حداقل ۵ خصوصیت زیر را داشته باشد: قابل حمل بودن، با دوام بودن، تقسیم‌پذیر بودن، یکسان و متحدالشکل بودن و قابل تشخیص بودن. سه وظیفه اصلی پول عبارت است از: وسیله مبادله، وسیله اندازه‌گیری ارزش‌های اقتصادی و وسیله پس انداز ارزش‌های اقتصادی یا ذخیره ثروت. در حالت کلی انواع پول را می‌توان به صورت پول نقد (شامل اسکناس و مسکوک)، پول بانکی (شامل وجوه و اعتبارات بانکی) و پول الکترونیک (شامل کارت‌های الکترونیکی) در نظر گرفت.
  • پول بدون پشتوانه

     

    پول بدون پشتوانه یا فیات (Fiat Currency)، ارزی است که کالایی ارزنده مانند طلا پشتوانه آن نیست. به طور سنتی میزان پول چاپ شده توسط دولت‌ها باید به پشتوانه‌ی طلا (و نقره) ذخیره شده در بانک مرکزی باشد وگرنه موجب نقدینگی زیاد و در نتیجه تورم خواهد شد. اما پول بدون پشتوانه، ارزی است که ارزش خود را از عرضه و تقاضا و ثبات دولت صادرکننده آن می‌‌گیرد. پول فیات به بانک‌های مرکزی امکان کنترل بیشتری بر اقتصاد را می‌دهد، زیرا آن‌ها می‌توانند میزان چاپ پول را با تسلط بیشتری کنترل کنند. اکثر ارزهای کاغذی یا دیجیتالی مدرن مانند دلار آمریکا یا بیت کوین ارزهای فیات هستند.
  • پول هوشمند

     

    پول هوشمند (smart money)، سرمایه قابل توجهی است که توسط سرمایه‌گذاران و نهادهای مالی متخصص و خبره مدیریت می‌شود. معمولا این افراد بهتر از دیگران می‌توانند روند آینده سهم را پیش‌بینی یا حتی ایجاد کنند. به همین دلیل با شناسایی پول هوشمند و ردگیری آن، می‌توان تصمیمات بهتری در خصوص خرید یا فروش یک سهم گرفت. افزایش قابل توجه حجم و ارزش معاملات و افزایش یا کاهش نسبت قدرت خریدار به قدرت فروشنده را معمولا می‌توان از جمله نشانه‌های ورود یا خروج پول هوشمند در نظر گرفت.
  • پولشویی

     

    پولشویی به معنای هر نوع اقدامی است که ظاهر غیر قانونی و مجرمانه منابع مالی نامشروع را تغییر داده و آن را قانونی و مشروع جلوه دهد. به این ترتیب مجرمان می‌توانند آن منابع مالی را از طریق راه‌های مختلف وارد بازار و نظام مالی کنند. در واقع پولشویی یک فرایند گسترده است که طی آن کلیه مشخصات منابع مالی آلوده تغيير مي‌كند. پولشویی می‌تواند یکپارچگی اقتصاد ملی و سیستم‌های مالی را از بین ببرد. اگر به مبارزه با پولشویی و فساد مالی اهمیت داده نشود، این خلأ منجر به از بین رفتن اعتماد عمومی در ساختارهای بازار سرمایه و سایر جوانب دیگر اجتماع خواهد شد.
  • پیام ناظر بازار

     

    از جمله وظایف ناظر بازار این است که به طور مداوم نمادهای بازار را در چارچوب مشخصی تحت نظر داشته باشد و اتفاقات یا تغییراتی که درباره آن‌ها رخ می‌دهد را در قالب پیام‌هایی تحت عنوان پیام ناظر بازار، به اطلاع فعالین بازار سرمایه برساند. اخبار مربوط به توقف و بازگشایی نمادها، اخبار مربوط به عرضه اولیه و پذیره نویسی نمادها، تغییر در مقررات کلی بازار مانند تغییر در ساعت معاملات و دامنه نوسان، وجود ظن دستکاری در معاملات نمادها، مورد قبول واقع نشدن معاملات نمادها یا ابطال معاملات آن‌ها، از جمله مواردی است که از طریق پیام‌های ناظر اطلاع‌رسانی می‌شود. پیام‌های ناظر بازار در سامانه‌های معاملاتی آنلاین کارگزاری‌ها، سایت tsetmc.com و … نمایش داده می‌شود.
  • پیوت

     

    در تحلیل تکنیکال به نقاطی از نمودار که در آن‌ها قیمت تغییر جهت می‌دهد، پیوت (Pivot) گفته می‌شود. پیوت ها که به آن‌ها نقاط بازگشت قیمت نیز گفته می‌شود در حالت کلی به دو نوع ماژور و مینور تقسیم می‌شوند. پیوت های ماژور یا اصلی، نقاطی هستند که در آن‌ها، جهت روند دچار چرخش اساسی شده باشد و نمودار از لحاظ زمانی یا قیمتی حداقل به اندازه ۳۸ درصد از مسیر رفت، بازگشت داشته باشد. در طرف مقابل، در پیوت‌های مینور نیز حرکات بازگشتی کوچک‌تری مشاهده می‌شود.

ت

  • تابلوی بورس

     

    تابلویی است که برای ارائه‌ي اطلاعات طبقه‌بندی‌شده‌ي اوراق‌بهادار به‌کار می رود از قبیل تابلوی اصلی و فرعی، تابلو اوراق‌ مشارکت دولتی و تابلوی اوراق مشارکت شرکت‌ها.
  • تامین مالی

     

    تامین مالی به فرآیند تامین بودجه یا منابع مالی مورد نیاز برای انجام فعالیت‌های تولیدی، تجاری، سرمایه‌گذاری و … گفته می‌شود. اشخاص و شرکت‌ها می‌توانند متناسب با وضعیت و اهداف خود، به روش‌های گوناگونی فرآیند تامین مالی را انجام دهند. از جمله رایج‌ترین روش‌های تامین مالی در ایران می‌توان به تامین مالی از طریق دریافت وام از بانک‌ها و موسسات مالی و تامین مالی با استفاده از ابزارها و روش‌های تعریف شده در بازار سرمایه اشاره کرد.
  • تامین مالی جمعی

     

    تامین مالی جمعی (Crowdfunding) یکی از شیوه‌های نوین تامین مالی است که در آن سرمایه مورد نیاز برای انجام یک پروژه یا برای فعالیت یک استارتاپ با جمع آوری مبالغ اندک از تعداد زیادی از افراد تامین می‌شود. تامین مالی جمعی معمولا به ۴ روش انجام می‌شود: مبتنی بر پاداش، مبتنی بر امور خیرخواهانه، مبتنی بر بدهی و مبتنی بر اوراق سرمایه‌ای. در موضوع تامین مالی جمعی، اقدامات قابل توجهی توسط شرکت فرابورس ایران صورت گرفته است و سامانه‌ای به همین نام نیز توسط این شرکت راه‌اندازی شده است.
  • تایم فریم

     

    تایم فریم یا دوره زمانی، برشی از زمان است که تحلیلگران تکنیکال، آن را برای بررسی و تحلیل رفتار بازار یا صنعت یا یک سهم در نظر می‌گیرند. به عبارت دیگر، تایم فریم، چهارچوب زمانی نمایش داده‌های قیمتی نمودار یک دارایی است. به‌طور مثال در نمودار با تایم‌فریم هفتگی، هر نقطه، میله یا شمع روی نمودار بیانگر اطلاعات قیمتی یک بازه زمانی یک‌هفته‌ای و در نمودار با تایم‌فریم ماهانه، هر نقطه یا شمع روی نمودار بیانگر اطلاعات قیمتی یک بازه زمانی یک ماهه از معاملات سهام است.
  • تجدید ارزیابی دارایی‌ها

     

    مطابق با اصل بهای تمام شده تاریخی در حسابداری، تمامی رویدادهای مالی به بهای تمام شده در تاریخ وقوع در صورت‌های مالی ثبت می‌شوند. با گذشت زمان و در اثر تورم، ارزش واقعی دارایی‌هایی مانند زمین و ساختمان بیشتر از مقدار ثبت شده در صورت‌های مالی می‌شود. تجدید ارزیابی دارایی‌ها به معنای محاسبه ارزش فعلی دارایی‌ها و به روز کردن صورت‌های مالی بر اساس آن است. در واقع شرکت‌ها با تجدید ارزیابی دارایی‌ها، ساختار مالی خود را اصلاح می‌کنند.
  • تجدید وجابجایی

     

    جابجایی وتجدید یعنی بخشی یا تمام تسهیلات یک مشتری را به تسهیلات جدید تبدیل نمودن بدون اینکه واقعاً معامله ای جدید فی مابین انجام شده باشد.
  • تحقق سود

     

    فرض کنید شرکتی در ابتدای سال مالی خود پیش‌بینی می‌کند که در انتهای سال، به ازای هر سهم ۲۰۰ تومان سود به دست می‌آورد. اگر در انتهای سال مالی، میزان سود تحقق یافته به ازای هر سهم ۱۸۰ تومان باشد، به این معناست که شرکت توانسته ۹۰ درصد سود پیش‌بینی شده را محقق کند. به چنین مفهومی، درصد تحقق سود گفته می‌شود. درصد سود تحقق یافته از تقسیم سود محقق شده بر سود پیش‌بینی شده هر سهم به‌دست می‌آید: هر چقدر درصد تحقق سود یک شرکت بیشتر باشد، بدین معناست که پیش‌بینی شرکت در میزان سود، دقیق‌تر بوده است.
  • تخلف

     

    هرگونه فعل یا ترک فعل که منجر به نقض قانون و یا مقررات شود.
  • تراز تجاری

     

    تراز تجاری (Balance of trade) که به آن صادرات خالص نیز گفته می‌شود، تفاوت میان ارزش پولی واردات و صادرات طی یک دوره معین در اقتصاد است. تراز تجاری مثبت یا مازاد تجاری یک کشور در یک دوره زمانی مشخص بدین معناست که ارزش صادرات آن کشور بیشتر از ارزش واردات آن در آن دوره زمانی بوده است. تراز تجاری منفی یا کسری تجاری یک کشور در یک دوره زمانی مشخص نیز بدین معناست که ارزش واردات آن کشور بیشتر از ارزش صادرات در آن دوره زمانی بوده است. به بیان ساده، تراز تجاری مثبت، نشان‌دهنده بیشتر بودن ارزش صادرات و تراز تجاری منفی، نشان‌دهنده بیشتر بودن ارزش واردات است.
  • تسهیلات از نظر زمان

     

    1-. تسهیلات کوتاه مدت: تسهیلاتی است که زمان مصرف وبرگشت آن یکدوره وتولید وفعالیت حداکثر یکسال می باشد. 2-. تسهیلات میان مدت: تسهیلاتی را گویند که مدت زمان مصرف وبرگشت آن بین یک الی سه سال باشد. 3-.تسهیلات بلند مدت: تسهیلات بیش از سه سال را گویند.
  • تسویه و پایاپای

     

    مرحله‌ي پایانی انجام معامله است که طی آن مالکیت اوراق‌بهادار به خریدار و وجوه حاصل از معامله به فروشنده منتقل می‌شود.
  • تعریف عقد

     

    عبارتست از اینکه یک یا چند نفر درمقابل یک یاچند نفر دیگر تعهد انجام امری را بنمایند.
  • تعلیق پذیرش

     

    توقف موقت معاملات اوراق بهادار درج شده در فهرست نرخ‌هاي بورس ناشي از نقض مفاد اين دستورالعمل.
  • تعلیق نماد

     

    منظور از تعلیق یک نماد، جلوگيري از انجام معامله آن به مدت بيش از ۵ روز کاری است. چنانچه ناشر اطلاعات با اهميت را به موقع افشا نکند یا ظن تقلب يا دستكاري در اطلاعات منتشره يا صورت‌هاي مالي ناشر وجود داشته باشد یا نياز به بررسي وضعيت شفافيت اطلاعاتي ناشر وجود داشته باشد، سازمان بورس نماد معاملاتی آن را تعلیق می‌نماید. نمادهای تعلیق شده بورسی یا فرابورسی و دلیل تعلیق آن‌ها نیز به صورت روزانه از طریق سازمان بورس اطلاع رسانی می‌گردد.
  • تعهد پذیره نویسی

     

    تعهد پذیره‌نویسی، تعهد شخص ثالث برای خرید اوراق بهاداری است که ظرف مهلت پذیره‌نویسی به فروش نرسیده باشد. با انعقاد قرارداد تعهد پذیره‌نویسی، ناشر قصد انتقال ریسک‌های مختلف موجود در جریان پذیره‌نویسی به یک حمایت‌کننده قابل اطمینان را دارد. قرارداد تعهد پذیره‌نویسی نقش بیمه تأمین مالی در عرضه انواع اوراق بهادار را ایفاء می‌کند. بدین ترتیب، در صورت خریداری نشدن همه اوراق توسط عموم سرمایه‌گذاران، متعهد پذیره نویسی تا سقف تعهد خود، اقدام به خریداری نمودن اوراق فروش نرفته می‌کند.
  • تقاضا

     

    عبارت است از اعلام آمادگی برای خرید اوراق بهادار از طرف کارگزار خریدار.
  • تمدید

     

    یعنی قبول مهلت وتغییر سررسید ایفای تعهدات به تاریخ دیگر مشروط بر اینکه در دوره تمدید که در قالب قراردادالحاقی انجام می پذیرد سهم سود بانک وطرف معامله تغییر ننماید. لذا اخذ وجه التزام تأخیرتأدیه دین در دوره تمدید منتفی است وبیشتر درعقد مضاربه ومشارکت کاربرد دارد
  • تنفس برای آمادگی پرداخت

     

    مدت زمانی است که مشتری برای تولید وفروش وبرگشت طلب از مشتریان نیاز دارد تا چرخه نقدینگی خود را بهبود بخشیده واقساط واریز کند.
  • تنفس جهت ساخت ایجاد

     

    مدت زمانی است که بانک قائل می شود موضوع قرارداد آماده شود وچون دراین مدت موضوع قرارداد فاقد بهره وری است لذا بازپرداختی در نظر گرفته نمی شود.
  • تولید ناخالص داخلی

     

    تولید ناخالص داخلی (Gross Domestic Product) یا GDP، كل ارزش ریالی محصولات نهایی توليد شده توسط واحدهای اقتصادی مقيم كشور در یک دوره زمانی مشخص است. محصولات نهایی نیز چیزی است که برای مصرف نهایی خریداری شده است و خود در یک خدمت یا محصول دیگر مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. مثلا نان به عنوان یک محصول نهایی که به مصرف می‌رسد، مراحلی مانند تولید گندم و تبدیل گندم به آرد را طی می‌کند. بنابراین توليد ناخالص داخلی شامل ارزش نان است و نباید ارزش هر یک از مراحل تولید را جداگانه در محاسبات وارد کرد.
  • تولید ناخالص ملی

     

    تولید ناخالص ملی (Gross National Product) یا GNP، كل ارزش ریالی محصولات نهایی توليد شده توسط شهروندان یک کشور (در سراسر دنیا) در یک دوره زمانی مشخص است. به عبارت دیگر، تولید ناخالص ملی عبارت است از تولید ناخالص داخلی منهای ارزش پولی محصولات نهایی تولید شده در داخل کشور توسط خارجی‌ها، به اضافه ارزش پولی محصولات نهایی تولید شده توسط شهروندان آن کشور در سایر کشورهای خارجی در یک دوره زمانی مشخص.

ج

  •  

     

    جعاله به اعتبار چگونگی ایجاب و پیشنهاد آن، بر دو قسم است: 1- جعالۀ خاص؛ که ایجاب برای شخص معین است و طرف خطاب یک یا چند نفر خاص هستند مثل این‌که پدر به فرزند خود بگوید، اگر فلان مسأله را حل کنی هزار تومان به تو خواهم داد.
  • جریان نقدی

     

    در علم اقتصاد به مقدار خالص پول نقد یا موارد مشابه پول نقد که به یک کسب و کار وارد و از آن خارج می‌شود، جریان نقدی (Cash Flow) گفته می‌شود. جریان نقدی مثبت نشان می‌دهد که ورود نقدینگی به شرکت بیشتر از خروج آن بوده است و دارایی‌های نقدی شرکت افزایش یافته است. در طرف مقابل، جریان نقدی منفی نشان می‌دهد که خروج نقدینگی از شرکت بیشتر از ورود آن بوده است و دارایی‌های نقدی شرکت کاهش یافته است.
  • جعاله

     

    جعاله عبارت است از التزام شخصی، به پرداخت اجرت و پاداش معلوم در مقابل عملی، اعم از این‌که عامل، معین باشد یا نه. در جعاله، شخص متعهد را جاعل و طرف مقابل را عامل، و اجرت را جُعل می‌گویند. برای مثال شخصی می‌گوید اگر کسی حیوان یا ماشین را پیدا کرد، صدهزار تومان به او اجرت می‌دهم، به این عمل جعاله گفته می‌شود.
  • جعاله

     

    تعریف عبارتست از التزام شخص (جاعل) یا (کار فرما ) به ادای مبلغ یا اجرت معلوم (جعل) در مقابل عمل معین "طبق قرارداد" طرفی که عمل را انجام می دهد (عامل یا پیمانکار) نامیده می شود . کاربرد -ایجاد تسهیلات لازم در امور تولیدی ، بازرگانی و خدماتی . -بیشترین کاربرد جعاله در امر تعمیرات می باشد (تعمیر مسکن ، خودرو ، مغازه و ...) و یا ایجاد طرحهای تولیدی . مدت -مدت انجام و تصفیه مطالبات ناشی از جعاله حداکثر 2 سال تعیین می گردد .در مورد طرحهای تولیدی برابر مفاد طرح اقدام خواهد شد .
  • جعاله

     

    جعاله در لغت به معنای اجرت و دستمزد است. جعاله در فقه و حقوق به معنای عقدی است که طی آن شخصی در برابر دریافت اجرت یا پاداش، به انجام کاری ملتزم می‌شود. بنابر تعریف، جعاله از سه رکن جاعل، عامل و جُعل تشکیل شده است. به عنوان مثال، وام جعاله یا وام تعمیرات مسکن، عقدی است که در آن شخص وام گیرنده (جاعل) تعهد می‌دهد از طرف بانک وام دهنده (عامل)، کار مشخصی را انجام دهد و اجرت یا دستمزد (جُعل) آن را به عنوان تسهیلات دریافت کند.
  • جفت ارز

     

    جفت ارز یا currency pair دو ارز مختلف هستند که ارزش‌ آن‌ها برابر یکدیگر مورد محاسبه قرار می‌گیرد و می‌توان با تحلیل روند قیمت یک ارز در مقابل ارز دیگر وارد معاملات آن جفت ارز شد. یکی از مهم‌ترین و مشهورترین بازارها که بر پایه معاملات جفت ارزها بنا نهاده شده است، بازار فارکس است. به عنوان مثال، جفت ارز EUR/USD به ارز‌های یورو و دلار اشاره دارد. وقتی اعلام می‌شود این جفت ارز دارای نسبت ۱/۳۲۴ است، به این معناست که شما در ازای پرداخت یک یورو ۱/۳۲۴ دلار دریافت خواهید کرد. این عدد ثابت نخواهد بود و با تغییر ارزش جهانی این ارز‌ها، نسبت تغییر خواهد کرد. با پیش‌بینی این تغییرات می‌توان وارد معاملات این جفت ارز شد.
  • جلسه رسمی معاملاتی

     

    ساعاتی پیوسته از یک نشست کاری است که معاملات اوراق‌بهادار در این ساعات انجام می‌پذیرد. "بورس" می‌تواند در یک شبانه‌روز بیش از یک نشست رسمی معاملاتی داشته باشد.
  • جنگ ارزی

     

    جنگ ارزی (currency war)، تلاش یک کشور برای کاهش رقابتی ارزش پول ملی خود در برابر پول کشورهای دیگر است. با کاهش نرخ ارز یک کشور، صادرات آن کشور به سایر کشورها تسهیل می‌شود و واردات به آن کشور گران‌تر می‌شود. افزایش صادرات و کاهش واردات نیز موجب افزایش تولید و اشتغال می‌شود و به نفع صنعت داخلی کشور است. با این حال، افزایش قیمت کالاهای وارداتی، موجب کاهش قدرت خرید مردم یک کشور خواهد شد. اگر چند کشور درگیر جنگ ارزی شوند، تجارت جهانی با کاهش کلی روبرو می‌شود و در نتیجه به همه کشورها آسیب می‌رسد.

چ

  • چرخه عمر

     

    مطابق با نظریه چرخه عمر (Life Cycle)، یک محصول (یا شرکت) از زمان معرفی به بازار تا ترک بازار، چهار مرحله را طی می‌کند که عبارتند از: معرفی (Introduction)، رشد (Growth)، بلوغ (Maturity) و افول (Decline). تولید کننده هر محصول یا مدیران هر شرکت نیز باید بتواند هر یک از این مراحل را به خوبی مدیریت کرده تا سوددهی در هر مرحله به حداکثر میزان خود برسد. سرمایه‌گذاران نیز باید ضمن شناخت ویژگی‌ها‌ و شرایط هر یک از این مراحل، با دید باز اقدام به سرمایه‌گذاری کنند.

ح

  • حاشیه سود

     

    حاشیه سود از تقسیم سود شرکت (فروش منهای کلیه هزینه‌ها) بر درآمد آن به دست می‌آید. نسبت حاشیه سود، در واقع سود را با فروش مقایسه می‌کند و نشان می‌دهد که شرکت به چه میزان امور مالی خود را به خوبی مدیریت می‌کند. سه نوع از حاشیه سود وجود دارد که هنگام ارزیابی یک تجارت مفید هستند. حاشیه سود ناخالص، خالص و عملیاتی. حاشیه سود خالص، سود قابل دستیابی از کل فروش را نشان می‌دهد. حاشیه سود عملیاتی، سود حاصل از فعالیت‌های عملیاتی را نشان می‌دهد و حاشیه سود ناخالص، سود باقیمانده پس از محاسبه هزینه‌های خدمات یا کالاهای فروخته شده را نشان می‌دهد.
  • حاشیه سود خالص

     

    حاشیه سود خالص، یکی از رایج ترین نسبت‌های سودآوری است که میزان سوددهی یک شرکت یا فعالیت تجاری را ارزیابی می کند. حاشیه سود خالص از تقسیم سود خالص به کل میزان فروش بدست می‌آید. این نسبت که به صورت درصد نمایش داده می‌شود، نشان می‌دهد که چه مقدار از فروش به سود تبدیل شده است. به عنوان مثال اگر حاشیه سود خالص در یک شرکت ۲۰ درصد محاسبه شود، نشان‌دهنده این است که از هر ۱۰ هزار تومان فروش، دو هزار تومان سود بدست آمده است.
  • حاشیه سود ناخالص

     

    حاشیه سود ناخالص، معیاری است که تحلیلگران برای ارزیابی سلامت مالی یک شرکت با محاسبه مقدار نقدینگی باقی مانده از فروش محصولات، پس از کسر هزینه کالاهای فروخته شده استفاده می‌کنند. هزینه کالاهای فروخته شده، مبلغی است که یک شرکت برای تولید کالاهای مورد نظر و خدماتی که ارائه می‌کند، صرف کرده است. حاشیه سود ناخالص از طریق تقسیم سود ناخالص بر میزان کل فروش محاسبه می‌شود. تفاوت سود ناخالص و سود خالص در هزینه‌های عملیاتی و سایر هزینه‌های مالی و مالیات است. در محاسبه سود ناخالص این هزینه‌ها از درآمد شرکت کسر نمی‌گردد.
  • حبابِ دات کام

     

    حدود سال ۲۰۰۰ میلادی و با فراگیر شدن اینترنت، سرمایه‌گذاران تصور می‌کردند که شرکت‌هایی که فعالیت آن‌ها در بستر وب انجام می‌شود و اینترنت محور هستند، درآمدهای فوق‌العاده خواهند داشت. به همین دلیل، شرکت‌های زیادی با اضافه کردن پسوند دات کام (com.)، به شرکت‌های تجارت الکترونیک تبدیل شدند و ارزش سهام آن‌ها به طور واهی به اندازه زیادی افزایش پیدا کرد. این در حالی بود که بسیاری از این شرکت‌ها تنها در حد یک ایده بودند. حبابِ دات کام (Dot-com Bubble) نیز اشاره به حباب قیمتی به وجود آمده در سهام این شرکت‌ها دارد. با ترکیدن حباب دات کام، شرکت‌های بسیاری زیادی در آن زمان ناپدید شدند. یکی از معروف‌ترین مواردی که از بین رفت، pets.com بود که در طول ۹ ماه، ارزش سهام آن از حدود ۳۰۰ میلیون دلار به صفر رسید.
  • حجم مبنا

     

    تعداد اوراق‌بهادار از یک نوع است که هر روز باید مورد دادوستد قرار گیرد تا کل درصد تغییر آن روز ، در تعیین قیمت روز بعد ملاک باشد.
  • حد یاسقف اعتباری

     

    عبارتست از میزان امکانات تأمین مالی در قالب تسهیلات ویا تعهدات که برای یکسال مشتری مدنظر قرار می‌گیرد واین امرموجب می شود حدود اختیارات شعبه در قبال یک مشتری افزایش یابد.
  • حداقل سفارش انباشته

     

    حداقل مقدار سفارشي است كه بازارگردان موظف است طبق قرارداد بازارگرداني همواره در سفارش خرید يا فروش خود در سامانه‌ي معاملاتي بورس در هر نماد معاملاتي به‌صورت فعال نگهدارد.
  • حداقل معاملات روزانه

     

    حداقل ميزان معاملات در هر نماد است که بازارگردان موظف به انجام آن در يك روز معاملاتي مي‌باشد.
  • حراج

     

    سازوکاری برای دادوستد اوراق‌بهادار بر پایه‌ي انطباق سفارش‌های خرید و فروش مشتریان با درنظر گرفتن اولویت قیمت و زمان است.
  • حراج پیوسته

     

    حراج پیوسته به سازوکاری گفته می‌شود که به محض تطبیق قیمت‌های وارد شده به هسته معاملات در طرف خریدار و فروشنده، معامله انجام خواهد شد. معاملات یک نماد در شرایط عادی خود به صورت حراج پیوسته انجام می‌شود اما در برخی از شرایط، سازوکار حراج ناپیوسته بر آن حاکم خواهد شد. در صورت تغییر سازوکار از حراج پیوسته به ناپیوسته یا برعکس، اطلاع‌رسانی از طریق پیام‌های ناظر بازار انجام خواهد شد.
  • حراج ناپیوسته

     

    حراج ناپیوسته، به سازوکاری گفته می‌شود که در آن سفارش‌گیری بر روی نماد صورت گرفته اما معامله‌ای انجام نخواهد شد. در حراج ناپیوسته، معامله‌گران می‌توانند سفارش خود را ثبت کنند و امکان ویرایش یا حذف آن را دارند اما در این دوره خرید و فروشی انجام نمی‌گیرد. یک نماد پس از مواردی از جمله برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه، مجمع عمومی عادی به طور فوق‌العاده، افشای اطلاعات با اهمیت گروه الف و ب، گره معاملاتی، نوسان ۵۰ درصدی و استفاده از اطلاعات پنهانی، با سازوکار حراج ناپیوسته بازگشایی خواهد شد.
  • حساب تضمین بورس

     

    حساب ویژه ای است که به منظور ایفای تعهدات "کارگزاران" ناشی از فعالیت کارگزاری با هدف حمایت از سرمایه‌گذاران، افتتاح می‌شود.
  • حسابداری تعهدی

     

    حسابداری مالی به دو نوع حسابداری نقدی و حسابداری تعهدی تقسیم می‌شود. در حسابداری تعهدی، کلیه رویدادها و معاملات در زمان وقوع آن‌ها شناسایی و در اسناد حسابداری ثبت می‌شوند. بنابراین بر خلاف حسابداری نقدی، در حسابداری تعهدی زمان دریافت یا پرداخت وجه، ملاک ثبت اسناد حسابداری قرار نمی‌گیرد و درآمدها و هزینه‌ها به محض وقوع یک رویداد، ثبت می‌شوند. از جمله مزایای حسابداری تعهدی می‌توان به اندازه گیری عملکرد مالی واقعی یک کسب و کار و بهبود مدیریت منابع فعلی و برنامه ریزی برای آینده اشاره کرد.
  • حسابرس

     

    موسسات حسابرسی عضو جامعه‌ي حسابداران رسمی ایران که امکان سنجی فنی، اقتصادی و مالی "طرح نوسازی و توسعه شرکت" را تایید می‌کند و گزارش پیشرفت کار، نرخ بازده و دیگر اطلاعات مالی طرح سرمایه‌گذاری را به اطلاع دارندگان "اوراق مشارکت" می‌رساند. حسابرس می‌تواند در عین حال "حسابرس" شرکت "ناشر" هم باشد.
  • حسابرس صندوق سرمایه گذاری

     

    برای تشکیل و اداره یک صندوق سرمایه گذاری، چند رکن مهم در اساسنامه صندوق پیش‌بینی شده تا به کمک آن‌ها، شرایط اجرایی و نظارتی لازم جهت عملکرد مطلوب صندوق فراهم شود. حسابرس، یکی از ارکان نظارتی صندوق‌ها است. این رکن توسط متولی صندوق و از میان مؤسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس پیشنهاد شده و به تصویب مجمع صندوق می‌رسد. از جمله مهم‌ترین وظایف حسابرس در صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌توان به بررسی اصول و رویه‌های مدیر و متولی در اجرای وظایفشان و تهیه گزارش‌های حسابرسی برای صورت‌های مالی صندوق با رعايت استانداردهای مربوطه اشاره کرد.
  • حسابرس معتمد

     

    موسسه‌ي حسابرسی است که بر اساس ضوابط "دستوالعمل موسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار" به عنوان موسسه‌ي حسابرسی معتمد سازمان پذیرفته شده است.
  • حسابرسی

     

    حسابرسی عبارت است از بررسی کلیه اسناد و مدارک حسابداری یک شرکت با هدف کشف تقلب و اشتباه. بنابراین، وظیفه بررسی صحت و درستی اسناد مالی و حسابداری و انطباق آنها با اصول حسابداری و موارد قانونی، بر عهده حسابرس قرار دارد. هدف از حسابرسی صورت‌های مالی شرکت‌های فعال در بازار سرمایه که توسط حسابرسان معتمد سازمان بورس انجام می‌شود نیز اظهارنظر نسبت به درستی اسناد مالی شرکت‌ها و منطبق بودن آن‌ها بر استانداردهای حسابداری است.
  • حق تقدم استفاده نشده

     

    چنانچه مهلت فروش حق تقدم و واریز وجه اسمی حق تقدم به حساب ناشر آن به اتمام برسد، نماد حق تقدم متوقف می‌شود. در این حالت به آن دسته از حق تقدم‌هایی که دارندگان آن‌ها وجه اسمی آن را به حساب ناشر واریز نکرده‌اند، حق تقدم استفاده نشده گفته می‌شود. شرکت نیز پس از مدتی و در مرحله‌ای به نام پذیره نویسی حق تقدم استفاده نشده، اقدام به فروش این حق تقدم‌ها می‌نماید.

خ

  • خالص ارزش دارایی

     

    چنانچه کل بدهی‌های یک شرکت یا صندوق سرمایه‌گذاری را از ارزش کل دارایی‌های آن کسر کنیم، خالص ارزش دارایی‌ها یا ارزش خالص دارایی‌های آن به دست می‌آید. حال اگر عدد به دست آمده را به تعداد کل سهام شرکت یا به تعداد کل واحدهای صندوق تقسیم کنیم، ارزش خالص دارایی به ازای هر سهم یا هر واحد به دست می‌آید.
  • خرید دین

     

    پخرید دین قراردادی است که به موجب آن شخص ثالثی، دین مدت‌دار بدهکار را به کمتر از مبلغ اسمی آن به صورت نقدی از داین خریداری می‌کند. مبلغ اسمی رقمی است که در متن اسناد و اوراق تجاری ذکر گردیده و حاکی از میزان دین می‌باشد.
  • خط روند

     

    خط روند، خطی است که با توجه به سقف‌ها یا کف‌های نمودار قیمت یک سهم رسم می‌شود و مسیر حرکت کلی قیمت را مشخص می‌کند. در تحلیل تکنیکال روندها به سه نوع روند صعودی، روند نزولی و روند خنثی تقسیم می‌شوند. خط روند صعودی از به هم وصل کردن نقاط حداقلی نمودار تشکیل می‌شود و می‌تواند به عنوان خط حمایت نیز در نظر گرفته شود. به طور مشابه، خط روند نزولی از به هم وصل کردن نقاط حداکثری نمودار تشکیل می‌شود و می‌تواند به عنوان خط مقاومت نیز در نظر گرفته شود.

د

  • دارایی

     

    مال منقول یا غیرمنقول با مشخصات تعيين‌شده در اين دستورالعمل است كه مي‌تواند مبناي انتشار اوراق اجاره واقع شود.
  • دارایی پایه در قرار داد آتی

     

    کالا یا آن دارایی که قرارداد آتی بر روی آن منتشر می شود را دارایی پایه می گویند. معمولاً در بورس های کالایی دنیا دارایی های مختلفی از جمله محصولات کشاورزی، انواع فلزات، انواع فراورده های نفتی و سایرمحصولات به عنوان قرارداد آتی منتشر می شوند و به عنوان دارایی پایه قراردادهای آتی مطرح می گردند.
  • دارایی جاری

     

    دارایی‌های یک شرکت به دو دسته جاری و غیر جاری تقسیم می‌شوند. دارایی‌هایی که می‌تواند در کمتر از یک سال (یا یک چرخه عملیاتی) به صورت معقول به وجه نقد تبدیل شود، فروخته شود و یا به مصرف برسد را دارایی جاری می‌گویند. وجوه نقد، حساب‌ها و اسناد دریافتنی، موجودی مواد و کالا، پیش‌پرداخت‌ها و سفارشات و سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت، مواردی هستند که در ترازنامه یک شرکت، در زیرفصل دارایی‌های جاری گزارش می‌شوند.
  • دارایی غیرجاری

     

    دارایی‌های یک شرکت به دو دسته جاری و غیر جاری تقسیم می‌شوند. دارایی‌های غیر جاری، دارایی‌هایی هستند که در یک دوره مالی (یا یک چرخه عملیاتی) به فروش نمی‌رسند یا به وجه نقد تبدیل نمی‌شوند. دارایی‌های ثابت مشهود (مانند ماشین آلات، ملک و ساختمان)، دارایی‌های ثابت نامشهود (مانند سرقفلی، حق اختراع، حق کپی رایت) و سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت، مواردی هستند که در ترازنامه یک شرکت، در زیرفصل دارایی‌های غیرجاری گزارش می‌شوند. درواقع هر دارایی که جاری نباشد را می‌توان در دسته دارایی‌های غیرجاری قرار داد.
  • دارایی مالی

     

    دارایی مالی (Financial Asset) از جمله دارایی‌های نامشهود است که ارزش آن‌ها به پشتوانه یک دارایی دیگر تعیین می‌شود. به دارایی مالی دارایی کاغذی نیز گفته می‌شود. به عنوان مثال سپرده‌های بانکی و انواع اوراق بهادار مانند سهام، حق تقدم سهام، اوراق مشارکت، همگی جزو دارایی‌های مالی محسوب می‌شوند.
  • دارایی‌های صندوق

     

    منظور کلیه حقوق مادی و معنوی صندوق است از جمله وجوه دریافتی از سرمایه‌گذاران بابت پذیره‌نویسی اولیه‌ي واحدهای سرمایه‌گذاری و صدور واحدهای سرمایه‌گذاری، اوراق بهاداری که از محل این وجوه به نام صندوق خریداری می‌شود و کلیه حقوق، منافع و سود متعلق به آن‌ها، مطالبات صندوق از اشخاص و کارمزدهایی که مطابق اساس‌نامه یا امیدنامه برای صندوق دریافت می‌شود.
  • دامنه مظنه

     

    حداکثر اختلاف بین قیمت سفارش خرید و سفارش فروش در هر نماد معاملاتي به درصد است که بازارگردان آن نماد، در سامانه‌ي معاملاتي بورس وارد می‌نماید. این درصد نسبت به قیمت سفارش خرید محاسبه می‌شود.
  • دامنه نوسان قیمت

     

    پایین‌ترین تا بالاترین قیمتی است که در آن دامنه، طی یک یا چند جلسه‌ي رسمی معاملاتی بورس، قیمت می‌تواند نوسان داشته باشد.
  • درآمد

     

    دریافت پول یا ایجاد طلب بابت ارائه خدمات یا فروش کالا را درآمد می‌گویند. به عبارت دیگر، هنگامی که فرد یا شرکتی خدماتی را ارائه می‌کند یا کالایی را به مشتریان به فروش می‌رساند، پول یا دارایی دیگری را از آنان دریافت می‌کند و یا طلبی برای او ایجاد می‌شود که به آن درآمد می‌گویند. درآمد در واقع بهای خدمات انجام شده یا کالای فروش رفته است و تحت عنوان فروش نیز از آن یاد می‌شود. برای شناسایی سایر منابع درآمدی، از اصطلاحات دیگری مانند حق‌الزحمه خدمت حرفه‌ای، کارمزد، کرایه و درآمد بهره نیز استفاده می‌شود.
  • درآمد عملیاتی

     

    درآمد عملیاتی، به درآمدی گفته می‌شود که از فعالیت‌های اصلی و مستمر یک واحد تجاری به دست می‌آید. به درآمد عملیاتی، درآمد منظم هم گفته می‌شود؛ چرا که اصلی ترین جریان درآمد در یک واحد تجاری است. به عنوان مثال درآمد عملیاتی شرکت خودروسازی سایپا از محل فروش خودرو تامین می‌شود. ممکن است این شرکت پس از فروش یکی از ساختمان‌های خود یا از محل سرمایه‌گذاری‌های خود نیز درآمدی کسب کند، اما چون این فعالیت‌ها جزء فعالیت‌های اصلی آن شرکت نیست، اینگونه درآمدها نیز جزء درآمدهای عملیاتی آن محسوب نمی‌شود.
  • درآمد غیر عملیاتی

     

    درآمد غیر عملیاتی، به درآمدی گفته که ‌می‌شود که یک شرکت از محل فعالیت‌های غیر مرتبط با موضوع اصلی فعالیت خود که در اساسنامه ذکر شده است، کسب می‌کند. از جمله درآمدهای غیر عملیاتی می‌توان به درآمد حاصل از سود سهام، سود حاصل از سرمایه‌گذاری‌ها، درآمد سود حاصل از فروش دارایی و… اشاره نمود. به عنوان مثال شرکتی را در نظر بگیرید که مطابق با اساسنامه خود از محل تولید و عرضه‌ی مواد غذایی مختلف کسب درآمد می‌کند. چنانچه این شرکت با فروش یکی از ساختمان‌های مازاد خود نیز مبلغی را بدست آورد، به این درآمد، درآمد غیر عملیاتی گفته می‌شود.
  • دوره پذیره نویسی اولیه

     

    مهلتی است که طبق ماده‌ي 8 برای فروش واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق به قیمت مبنا و تامین حداقل سرمایه مورد نیاز برای تشکیل و شروع فعالیت صندوق تعیین شده است.
  • دوره پرداخت بدهی‌ها

     

    دوره پرداخت بدهی، یکی از نسبت‌های کارایی شرکت‌هاست و به مدت زمانی گفته می‌شود که نیاز است تا یک واحد تجاری یا تولیدی بتواند بدهی‌های مربوط به تهیه مواد اولیه یا کالا‌های مورد نیاز را بپردازد. این دوره از آن جهت اهمیت دارد که زمان مورد انتظار سرمایه‌گذاران یا تامین کنندگان برای دریافت مطالبات خود را مشخص می‌نماید. این نسبت از فرمول زیر قابل محاسبه است: پایین بودن متوسط دوره پرداخت بدهی به معنای پرداخت بدهی‌ها در مدت زمانی کوتاه و حرکت شرکت به سمت خرید نقدی است.
  • دوره گردش عملیات

     

    دوره گردش عملیات، از نسبت‌های کارایی شرکت‌هاست و به مدت زمانی گفته می‌شود طی آن شرکت مواد اولیه مورد نیاز را خریداری کرده، کالایی را تولید کرده و پس از تحویل آن به مشتری، وجه آن را دریافت می‌کند. فرمول محاسبه دوره گردش عملیات به شرح زیر است: دوره وصول مطالبات + دوره گردش کالا + دوره ساخت کالا = دوره گردش عملیات همچنین برای شرکت‌های غیرتولیدی با توجه به اینکه کالا از منابع دیگری تهیه می‌شود، محاسبه دوره گردش عملیات طبق فرمول زیر انجام می‌شود: دوره وصول مطالبات + دوره گردش کالا = دوره گردش عملیات
  • دوره گردش موجودی کالا

     

    دوره گردش موجودی کالا، یکی از نسبت‌های فعالیت شرکت‌هاست. به فاصله زمانی بین دریافت مواد اولیه، تبدیل آن به کالا و فروش آن به مشتری، دوره گردش موجودی کالا گفته می‌شود. کوتاه بودن این بازه زمانی، نشان‌دهنده سرعت بالای شرکت در فرآیند تولید و فروش محصولات است. طولانی بودن آن نیز می‌تواند به دلیل کاهش فروش یا افزایش موجودی کالا باشد و منجر به افزایش هزینه‌های نگهداری شود. دوره گردش موجودی کالا را می‌توان طبق فرمول زیر محاسبه کرد:
  • دوره وصول مطالبات

     

    دوره وصول مطالبات، یکی از نسبت‌های کارایی یا فعالیت شرکت‌هاست. دوره وصول مطالبات، بیان‌گر مدت زمانی است که به طور متوسط طول می‌کشد تا یک شرکت، مطالبات خود را از مشتریان دریافت کند. به عنوان مثال، دوره وصول مطالبات ۸۰ روزه بدین معناست که به‌طور متوسط، ۸۰ روز پس از فروش نسیه محصولات، شرکت می‌تواند مطالبات خود را دریافت کند. طولانی شدن دوره وصول مطالبات یک شرکت، نامطلوب تلقی می‌شود؛ چرا که ممکن است شرکت را دچار کمبود نقدینگی کند. دوره وصول مطالبات را می‌توان به شرح زیر محاسبه کرد:

ذ

  • ذینفع واحد

     

    عبارتست از اشخاص حقوقی وحقیقی که به علت امور مالی – مالکیتی- مدیریتی ویا کنترلی دارای ریسک واحد بوده لذا کل تسهیلات آنها به صورت مجموع در نظر گرفته می شود.(بخشنامه خاص دارد)
  • ذینفعان بازار سرمایه

     

    ذینفعان بازار سرمایه عنوان درگاه یکپارچه‌ای است که توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه ایجاد شده است. این سامانه با متصل کردن سه سامانه دارا (ارائه دهنده خدمات به سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی بازار سرمایه)، دانا (ارائه‌دهنده خدماتی توزیع سود و گزارش‌گیری از اطلاعات سهامداران) و ناظر (ارائه‌دهنده خدمات به ارکان‌های نظارتی مانند بانک مرکزی و قوه قضاییه) خدمات متنوعی را به همه ذینفعان بازار سرمایه ارائه می‌دهد. به طور نمونه همه سهامداران بازار سرمایه با مراجعه به این درگاه می‌توانند از تعداد و ارزش دارایی خود در شرکت‌های مختلفی که در آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند مطلع شوند. همچنین فرآیند درخواست تجمیع کد بورسی و رفع ممنوع المعاملگی از طریق این سامانه امکان پذیر است.

ر

  • ربا

     

    ربا اصطلاحی در شریعت اسلامی به معنی گرفتن یک مال در عوض پرداخت مالی از همان جنس است بطوریکه میزان یکی زیادتر از دیگری باشد این عمل در دین یهود نیز حرام شناخته شده است به طوریکه در قرآن خطاب به یهودیان زشت بودن ربا بازگو شده است .
  • رشد اقتصادی

     

    به افزایش تولید کالاها و خدمات اقتصادی یک دوره در مقایسه با دوره‌های دیگر، رشد اقتصادی (Economic Growth) گفته می‌شود. به عبارت دیگر، افزایش تولید ناخالص ملی (GNP) یا افزایش تولید ناخالص داخلی (GDP) در یک سال معین نسبت به مقدار آن در سال پایه، رشد اقتصادی محسوب می‌شود. رشد اقتصادی یکی از مهم‌ترین مولفه‌های آماری نشان دهنده میزان پسرفت و پیشرفت کمی در یک کشور در یک مدت زمانی مشخص است.
  • رفتار توده وار

     

    رفتار توده وار (Herding Behavior) یا شبیه جمع رفتار کردن که به آن رفتار گله‌ای نیز گفته می‌شود، حالتی است که افراد بدون تفکر و برنامه‌ریزی، از رفتار و عملکرد گروه پیروی می‌کنند. در این شرایط فرد به جای اینکه با استفاده از دانش و اطلاعات خود تصمیم‌گیری کند، کاری را انجام می‌دهد که بقیه انجام می‌دهند. از جمله رفتار توده‌وار سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه می‌توان به قرار گرفتن در صف‌های خرید و فروش سهام در شرایطی اشاره کرد که سرمایه‌گذار تنها بر اساس پیروی از دیگران و بدون وجود دلیلی خاص، اقدام به صف‌نشینی می‌کند. رفتار توده‌وار در نوسانات قیمتی و بی‌ثباتی بازارها و همچنین در ایجاد حباب‌های قیمتی، تاثیر بسیاری دارد.
  • رکود اقتصادی

     

    کاهش قابل توجه فعالیت‌های اقتصادی یک کشور طی چند ماه پی در پی، رکود اقتصادی نامیده می‌شود. کاهش میزان سرمایه گذاری‌ها، کاهش شدید تولید، افزایش نرخ بیکاری و افزایش نرخ ورشکستگی شرکت‌ها و کارخانه‌ها، از جمله ویژگی‌های دوران رکود اقتصادی است. معمولا در دوران رکود، رشد اقتصادی بسیار کم یا متوقف شده و مواردی مانند تولید ناخالص داخلی، با کاهش چشمگیری روبرو می‌شود.
  • رمز ارز

     

    رمز ارز یا ارز دیجیتال، گونه‌ای از دارایی است که خصوصیات فیزیکی نداشته و در محیط مجازی داد و ستد می‌شود. رمز ارزها معمولا پشتوانه و قانون‌گذاری متمرکز ندارند و صحت مبادلات آنها به صورت غیر متمرکز بررسی و تایید می‌شود. بیت کوین اولین ارز دیجیتال بود که در سال ۲۰۰۹ و بر بستر بلاک چین منتشر شد. پس از معرفی بیت کوین و به محبوبیت رسیدن آن، رمز ارزهای دیگری هم معرفی شدند که برخی از آن‌ها با افزودن ویژگی‌های جدید یا استفاده از الگوریتم‌های نوین، مورد توجه بسیاری از سرمایه گذاران قرار گرفته‌اند.
  • رِنج کشیدن

     

    رنج کشیدن (Range) در بورس به معنای سوق دادن قیمت یک سهم به قیمت‌هایی بالاتر یا پایین‌تر از قیمت تابلوی آن است که ممکن است منجر به ایجاد صف خرید یا فروش نیز شود. رِنج مثبت به معنای بالا بردن قیمت یک سهم و رنج منفی به معنای پایین آوردن قیمت آن است. افراد سودجو از طریق رنج کشیدن به دنبال کسب سود بیشتر از بازار و فروش سهم خود به قیمتی بیشتر یا خرید سهم به قیمتی کمتر هستند. طبق قوانین معاملات بورس، ارسال سفارش با هدف قیمت‌سازی، تخلف معاملاتی محسوب شده و با متخلفین نیز برخورد خواهد شد.
  • رونق اقتصادی

     

    افزایش و رشد قابل توجه فعالیت‌های اقتصادی یک کشور در یک دوره زمانی، رونق اقتصادی نامیده می‌شود. افزایش میزان سرمایه گذاری‌ها، افزایش میزان تولید و ایجاد ظرفیت‌های جدید تولید، کاهش نرخ بیکاری و افزایش اشتغال تمام‌وقت و ایجاد بنگاه‌های اقتصادی جدید، از جمله ویژگی‌های دوران رونق اقتصادی است. معمولا در دوران رونق، رشد اقتصادی افزایش یافته و مواردی مانند تولید ناخالص داخلی، افزایش پیدا می‌کنند.
  • ریسک اعتباری

     

    ریسک اعتباری زمانی رخ می‌دهد که وام‌گیرنده به تعهدات خود در برابر وام‌دهنده عمدا و یا سهوا عمل نکند. به‌عبارت‌دیگر، ریسک اعتباری همان ریسک عدم تسویه اعتبار به دلیل عدم توانایی یا تمایل وام‌گیرنده در موعد مقرر نسبت به این کار است. وام‌دهندگان همواره به دنبال حداقل‌سازی این نوع ریسک هستند. به همین جهت، آن‌ها وام‌گیرنده را به‌دقت بررسی کرده و تحت شرایط خاصی و با گرفتن تضامین لازم، وام را به او پرداخت می‌کنند. همچنین با پرداخت وام به گروه‌های مختلف، تنوع‌بخشی ایجاد کرده تا ریسک اعتباری را کاهش دهند. معمولا هر چه ریسک اعتباری برآورد شده توسط وام‌دهنده بیشتر باشد، بهره‌ی بیشتری برای وام مطالبه خواهد کرد.
  • ریسک پذیر

     

    افراد ریسک پذیر به دنبال سرمایه‌گذاری‌هایی هستند که بازدهی بیشتری دارند، اگرچه ممکن است ریسک یا نوسان‌پذیری این سرمایه‌گذاری‌ها بالا باشد. این دسته از افراد از پذیرش ریسک بیشتر ترسی ندارند و بر خلاف افراد ریسک‌گریز، به سرمایه‌گذاری در سپرده‌های بانکی یا اوراق با درآمد ثابت تمایل زیادی ندارند و ترجیح می‌دهند سهام خریداری کنند یا در صندوق‌های سهامی سرمایه‌گذاری کنند. افراد ریسک پذیر در مقایسه با افراد ریسک گریز حاضرند برای کسب یک مقدار بازدهی مشخص، ریسک بیشتری را بپذیرند.
  • ریسک گریز

     

    افراد ریسک گریز به دنبال سرمایه‌گذاری در دارایی‌های با ریسک یا نوسان‌پذیری پایین‌تر هستند، اگرچه ممکن است بازدهی این سرمایه‌گذاری‌ها کمتر باشد. به عبارت دیگر، افراد ریسک‌گریز در سرمایه‌گذاری‌ها محافظه‌کارانه رفتار می‌کنند و سرمایه‌گذاری‌هایی را انتخاب می‌کنند که یک بازدهی مطمئنی داشته باشند. این دسته از افراد ترجیح می‌دهند به جای خرید سهام شرکت‌ها یا سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سهامی که ریسک بالایی دارند و انتظار می رود بازدهی بیشتری نیز داشته باشند، در سپرده‌های بانکی، اوراق مشارکت یا سایر اوراق با درآمد ثابت که بازدهی مطمئن و تضمین شده‌ای دارند، سرمایه‌گذاری کنند.
  • ریسک نقدینگی

     

    به ترکیب دو ریسک نقدینگی تأمین مالی و ریسک نقدینگی دارایی، ریسک نقدینگی گفته می‌شود. ریسک نقدینگی تأمین مالی که ریسک کمبود وجه نقد نیز نامیده می‌شود، ریسک ناشی از وجود ناکافی وجه نقد و به‌تبع آن عدم توانایی در بازپرداخت به‌موقع بدهی‌ها و عمل به تعهدات مالی است. اما ریسک نقدینگی دارایی، ناشی از عدم انجام معامله با قیمت پیش‌بینی‌شده است که بسته به نوع دارایی و وابستگی آن به شرایط بازار، میزان این ریسک تغییر می‌کند.

ز

  • زیان سرمایه‌ای

     

    به ضرر و زیان ناشی از کاهش ارزش دارایی‌های سرمایه‌ای، زیان سرمایه‌ای (Capital Loss) گفته می‌شود. زیان سرمایه‌ای زمانی محقق می‌شود که دارایی به قیمتی کمتر از قیمت خرید آن به فروش برسد. به عنوان مثال، اگر سرمایه‌گذاری یک قطعه زمین را به قیمت ۲ میلیارد تومان بخرد و آن را ۳ سال به بعد به قیمت ۱/۸ میلیارد تومان بفروشد، با یک ضرر ۲۰۰ میلیون تومانی روبرو می‌شود که در واقع همان زیان سرمایه‌ای اوست.

س

  • سازمان بورس و اوراق بهادار

     

    براساس قانون بازار اوراق بهادار، نهادی تحت عنوان سازمان بورس و اوراق بهادار ایجاد شده است تا زیر نظر شورای عالی بورس، به نظارت بر اجرای قوانین و مقررات، تنظیم و تدوین مقررات و انجام دیگر وظایف تعیین‌ شده در قانون بپردازد. به عبارت دیگر، مقام ناظر بازار اوراق بهادار ایران به دو نهاد شورای عالی بورس و سازمان بورس و اوراق بهادار تقسیم شده است. اعضای هيأت مديره سازمان بورس از بین افراد امين و دارای حسن شهرت و تجربه در رشته مالی، منحصراً از كارشناسان بخش غيردولتی و به پيشنهاد رئيس شورا و با تصويب شورا، برای مدت پنج سال انتخاب مي‌شوند.
  • سامانه معاملاتی

     

    سیستم رایانه‌ای است که دریافت سفارش‌های خرید و فروش، تطبیق سفارش‌ها و در نهایت انجام معاملات از طریق آن انجام می‌شود.
  • سبد

     

    مجموعه دارایی‌های مالی است که از محل وجوه سرمایه‌گذاران خریداری می‌شود.
  • سپرده دیداری

     

    سپرده دیداری (Demand Deposit) که به اختصار به صورت DD نمایش داده می‌شود، به سپرده‌های گفته می‌شود که بانک متعهد است به محض رویت چک صادر شده توسط صاحب حساب، وجه سپرده شده را به میزانی که در چک قید شده است، بپردازد. به عبارت دیگر، سپرده دیداری حسابی نزد بانک است که معمولا بهره‌ای به آن تعلق نمی‌گیرد و هر لحظه که مشتری اراده کند، می‌تواند از طریق واگذاری چک به سایر افراد، از آن برداشت کند. به سپرده دیداری، سپرده قرض الحسنه جاری نیز گفته می‌شود.
  • سپرده غیر دیداری

     

    سپرده غیر دیداری یا سپرده پس انداز به سپرده‌هایی گفته می‌شود که قابلیت انتقال به شخص ثالث از طریق چک را ندارند و استفاده از آن فقط توسط صاحب سپرده امکان‌پذیر است. از همین رو، سپرده غیر دیداری نسبت به سپرده دیداری نقدشوندگی کمتری دارد. سپرده غیر دیداری شامل سپرده‌های قرض الحسنه پس انداز، سپرده‌های پس انداز مسکن و انواع سپرده‌های سرمایه‌گذاری مدت‌دار یک تا چند ساله می‌شود.
  • سپرده‌گذاری

     

    عملیاتی است که طی آن اوراق بهاداری که در سامانه معاملات به ثبت رسیده است، قابلیت معامله پیدا می‌کند.
  • سررسید قرارداد

     

    تاریخی که درآن قرارداد به طور کامل تسویه و بسته می­شود. تاریخ سررسید قراردادهای آتی بر روی یک کالا به صورت استاندارد و مشخص توسط بورس تعیین می شود و فقط برای سررسیدهای معینی که تعیین می شود امکان انجام معاملات آتی وجود دارد. مثلاً در قراردادهای آتی سکه طلای بورس کالا سررسید قراردادها پایان تمامی ماه های سال می باشد.
  • سرقفلی

     

    در حسابداری، سرقفلی (goodwill) به عنوان مازاد ارزش جاری یک واحد تجاری از مجموع دارایی‌های مشهود و نامشهود آن که قابل شناسایی است، تعریف می‌شود. در واقع سرقفلی دارایی نامشهود و ثابت یک شرکت است که به هنگام خرید این شرکت، خریدار باید مبلغی بیشتر از دارایی‌های واقعی براساس ارزش دفتری آن‌ها بپردازد. ارزش برند شرکت، مشتریان وفادار، حق کپی‌رایت و سایر مواردی این‌چنینی، نشان‌دهنده سرقفلی است.
  • سرمایه

     

    به طور کلی هرگونه دارایی نقدی مانند پول نقد، موجودی حساب بانکی، ارزهای بین المللی مثل دلار و یورو و دارایی‌های غیرنقدی مانند تجهیزات صنعتی، ماشین‌آلات، ملک، زمین و غیره، سرمایه نامیده می‌شود. در حسابداری نیز دارایی‌های یک شرکت از مجموع بدهی‌ها و سرمایه آن به دست می‌آید.
  • سرمایه‌گذار خارجی

     

    شخص خارجي كه مجوز معامله را از سازمان بورس دريافت نموده باشد.
  • سرمایه‌گذاری خارجی راهبردي

     

    سرمايه‌گذار خارجي كه قصد تملك بيش از 10درصد سهام يك شركت پذيرفته شده در بورس يا بازار خارج از بورس را دارد، يا پس از تملك سهام يك شركت پذيرفته‌شده در بورس يا بازار خارج از بورس يك كرسي هيئت مديره‌ي آن شركت را در اختيار بگيرد.
  • سرمایه‌گذاری مستقیم

     

    - سرمایه‌گذاری مستقیم عبارت است از تأمین تمام سرمایه لازم جهت اجرای طرح‌های تولیدی، بازرگانی و خدماتی که به صورت شرکت‌های سهامی تشکیل می‏شوند و توسط یک یا چند بانک انجام می‌گیرد.
  • سفارش

     

    درخواست خرید و یا فروش اوراق‌بهادار است که توسط "مشتری" به کارگزار ارائه می‌شود.
  • سقف اعتباری گردان

     

    مشتری میتواند در طی سال با واریز تمام یا بخشی از تسهیلات قبلی به میزان ما به التفاوت بدهی تا سقف مذکور از تسهیلات جدید استفاده ومشکلات نقدینگی خود را مرتفع نماید.
  • سقف اعتباری یک بار مصرف

     

    مستری در طی سال می تواند از سقف مذکور در قالب یک یا چند قرارداد فقط یکبار استفاده نماید.
  • سهام عدالت

     

    سهام عدالت سبدی متشکل از سهام ۴۹ شرکت بورسی و غیربورسی است که در دولت نهم (اواسط دهه ۸۰) به عنوان نوعی یارانه در اختیار افراد واجد شرایط قرار گرفت. هدف اصلی از اجرای این طرح، حمایت از اقشار کم‌درآمد جامعه بود. مددجویان کمیته امداد امام خمینی و سازمان بهزیستی، از جمله کسانی بودند که مشمول دریافت سهام عدالت شده‌اند. در سال ۹۹ بحث آزادسازی سهام عدالت مطرح شد و سهامداران سهام عدالت می‌توانستند یکی از روش‌های مدیریت مستقیم یا غیر مستقیم (مدیریت توسط شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی) را در این خصوص انتخاب کنند.
  • سهام کنترلی

     

    حداقل میزان سهام مورد نیاز برای آن‌که دارنده‌ي آن قادر به تعیین اکثریت اعضاي هیات مدیره‌ي شرکت باشد.
  • سهام مدیریتی

     

    میزانی از سهام یک شرکت که دارنده آن طبق اساسنامه اختیار تعیین حداقل یک عضو را در هیات مدیره شرکت دارد.
  • سهامدار/ سهامداران عمده

     

    سهامدار یا سهامدارانی که توانایی هدایت سیاست‌های مالی و عملیاتی ناشر به‌منظور کسب منافع از فعالیت‌های آن را دارا هستند.
  • سهم شناور آزاد

     

    بخشی از سهام آن شرکت است که دارندگان آن همواره آماده‌ي عرضه و فروش آن سهام می‌باشند، و قصد ندارند با حفظ آن قسمت از سهام، در مدیریت شرکت مشارکت نمایند.
  • سود روز شمار

     

    میزان سود سپرده‌های بانکی می‌تواند به یکی از دو حالت روزشمار و ماه‌شمار محاسبه شود. سود روزشمار بدین معناست که حداقل موجودی حساب بانکی در هر روز مبنای محاسبه سود آن روز قرار می‌گیرد. در پایان ماه نیز مجموع سودهای محاسبه شده برای هر روز، به سپرده‌گذار پرداخت می‌شود.
  • سود ساده

     

    سود ساده به وضعیتی اطلاق می‌شود که فقط به اصل سرمایه شما سود تعلق بگیرید. یعنی به سودهایی که در گذشته کسب کردید، سودی تعلق نخواهد گرفت. مثلا تصور کنید ۱۰۰۰ تومان در یک بازار که سود ساده پرداخت می‌کند، سرمایه‌گذاری کرده‌اید. تصور کنید بازدهی سالانه این بازار برابر ۱۰ درصد است. در این حالت، وضعیت دارایی شما طی سال‌های آتی به شرح زیر خواهد بود: در انتهای سال اول، ۱۰ درصد سود به ۱۰۰۰ تومان شما تعلق گرفته و دارایی‌تان به ۱۱۰۰ افزایش می‌یابد. در انتهای سال دوم، ۱۰ درصد سود به ۱۰۰۰ تومان شما تعلق گرفته و دارایی‌تان به ۱۲۰۰ افزایش می‌یابد. در انتهای سال دوم، ۱۰ درصد سود به ۱۰۰۰ تومان شما تعلق گرفته و دارایی‌تان به ۱۳۰۰ افزایش می‌یابد. و …
  • سود ماه شمار

     

    میزان سود سپرده‌های بانکی می‌تواند به یکی از دو حالت روزشمار و ماه‌شمار محاسبه شود. سود ماه‌شمار بدین معناست که حداقل موجودی حساب بانکی طی یک ماه، مبنای محاسبه سود آن ماه قرار می‌گیرد. سود محاسبه شده نیز در پایان ماه به سپرده‌گذار پرداخت می‌شود. به عنوان مثال فرض کنید در طول یک ماه میانگین حداقل موجودی روزانه شما ۱۰۰ میلیون تومان بوده است. اما فقط در یک روز موجودی حساب شما به ۱ میلیون تومان رسیده است. در این صورت و بر اساس محاسبات سود ماه‌شمار، همان ۱ میلیون تومان مبنای محاسبه سود آن ماه قرار می‌گیرد. این درحالیست که محاسبه سود روز شمار در ازای کمترین موجودی افراد در هر روز محاسبه می‌شود و در مثال فوق، عدد ۱۰۰ میلیون تومان مبنای پرداخت سود روزشمار قرار می‌گیرد.
  • سود مرکب

     

    سود مرکب به وضعیتی اطلاق می‌شود که هم به اصل سرمایه و هم به سودهای دریافت شده در گذشته، سود تعلق بگیرید. مثلا تصور کنید ۱۰۰۰ تومان در یک بازار که سود مرکب پرداخت می‌کند، سرمایه‌گذاری کرده‌اید. تصور کنید بازدهی سالانه این بازار برابر ۱۰ درصد است. در این حالت، وضعیت دارایی شما طی سال‌های آتی به شرح زیر خواهد بود: در انتهای سال اول، ۱۰ درصد سود به ۱۰۰۰ تومان شما تعلق گرفته و دارایی‌تان به ۱۱۰۰ افزایش می‌یابد. در انتهای سال دوم، ۱۰ درصد سود به ۱۱۰۰ تومان شما تعلق گرفته و دارایی‌تان به ۱۲۱۰ افزایش می‌یابد. در انتهای سال دوم، ۱۰ درصد سود به ۱۲۱۰ تومان شما تعلق گرفته و دارایی‌تان به ۱۳۲۱ افزایش می‌یابد. و …

ش

  • شاخص

     

    نماگری است که تغییرات قیمت یا بازده‌ي یک یا مجموعه‌ای از اوراق‌بهادار را طی دوره‌ي زمانی مشخص نشان می‌دهد.
  • شایعه

     

    اخباری حاکی از وجود اطلاعات مهمی است که به‌طور غیررسمی منتشر شده و توسط ناشر تایید یا تکذیب نشده است و احتمال می‌رود بر قیمت اوراق‌بهادار ناشر تاثیر بااهمیت داشته باشد.
  • شخص تحت کنترل

     

    شخص حقوقی است که ناشر می‌تواند سیاست‌های مالی و عملیاتی آن را به‌منظور کسب منافع از فعالیت‌های آن شخص، هدایت نماید.
  • شرایط صحت عقد

     

    1-. قصد و رضای طرفین. 2-. اهلیت استفتاء" طرفین قرارداد" یعنی اهلیتی که انسان حق خود را اعمال کند وبه همین لحاظ در زمان معامله باید عاقل- رشید- بالغ باشند. 3-. معین بودن موضع قرارداد: موضوع قرارداد باید مال وعملی باشد که یکی از طرفین بتواند آن را تسلیم ویا انجام آن را در مقابل دیگر تعهد کند. به عبارتی داد وستد کنند وارزش تجاری داشته باشند. 4-. دارای منافع عقلائی ومشروع باشد. 5-. معین باشد : یعنی اگر موضوع قرارداد انتقال‌یاچند مال متفاوت ویا انجام یکی از چند کار گوناگون باشد به نحوی که نتوان گفت کدام موضوع قرارداداست. باطل است. 6-. مبهم نباشدطرفین به اوصاف موضوع قرارداد آگاه باشند. 7-. قابلیت انتقال داشته باشد.یعنی مال را بتوان از شخصی به شخص دیگر منتقل نمود و یا در معاملاتی نظیرسلف شرایط احراز وجود در آتی مشخص باشد. به همین دلیل در عقد سلف می بایست وسایل تولید وانجام بخشی از کار قابل مشاهده باشد. 8-. اهلیت طرفین قرارداد برای اشخاص حقوقی با شناسنامه وکارت ملی و.... وصلاحیت کار با مدارک شغلی اثبات می شودودراحراز حقوقی با اخذ مدارکی نظیر اساسنامه – روزنامه های مربوطه ، اسامی مدیران و ...... .
  • شركت مديريت فناوري بورس تهران

     

    شركت مديريت فناوري بورس تهران، يكي از شركت‌های مجموعه‌ی سازمان بورس و اوراق بهادار است. این شرکت با هدف ارائه خدمات به چرخه‌ی كامل معاملات الكترونيكي ابزارهای مالی فعاليت می‌كند. ارائه انواع خدمات تخصصی، فنی و مشاوره‌ای در زمينه‌های مختلف پردازش داده‌ها و اطلاعات مالی و اقتصادی و بهينه سازی و پياده سازی روش های عملياتی، مديريتی و رايانه‌ای در معاملات انواع اوراق بهادار و ابزارهای گوناگون مالی، از جمله مهم‌ترین وظایف این شرکت است. آدرس سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران، TSETMC.com است.
  • شرکت

     

    شخص حقوقی که با رعایت قانون تجارت یا قانون خاص حسب مورد تشکیل شده باشد.
  • شرکت تامین سرمایه

     

    در ایران، شرکت‌های تامین سرمایه کارکردی مشابه با بانک‌های سرمایه‌گذاری (Investment Bank) دنیا دارند. شرکت‌های تامین سرمایه یکی از انواع نهادهای مالی هستند که در بازار سرمایه ایران حضور دارند و نقش اصلی آن‌ها این است که به شرکت‌هایی که به منابع مالی نیاز دارند، کمک کنند تا سرمایه مورد نیاز خود را تامین کنند. از جمله فعالیت‌های شرکت‌های تامین سرمایه می‌توان به پذیره‌نویسی و توزیع اوراق بهادار جدید و تعهد پذیره‌نویسی، بازارگردانی اوراق بهادار و مشاوره در مواردی مانند انتشار اوراق بهادار، ساختار مالی شرکت‌ها و نحوه تأمین مالی آن‌ها اشاره کرد.
  • شرکت تعاونی

     

    شرکت تعاونی شرکتی است که بین اشخاص حقیقی، برای فعالیت در جهت اهداف رسمی و قانونی تشکیل می‌شود. شرکت‌های تعاونی به لحاظ نوع فعالیت به دو دسته تقسیم می‌شوند: الف) شركت تعاونی تولید: شركتی است که در امور مربوط به کشاورزی، دامداری، دامپروری، پرورش و صید ماهی، شیلات، معدن، عمران شهری و روستایی و عشایری و نظایر این‌ها فعالیت می‌نمایند. ب) شركت تعاونی توزیع: شركتی است که در امور مربوط به تهیه و توزیع کالا، مسكن، خدمات و سایر نیازمندی‌های اعضاء فعالیت می‌کند.
  • شرکت سبدگردان

     

    شرکت سبدگردان یکی از نهادهای مالی فعال در بازار سرمایه است. شرکت سبدگردان، شخصیتی حقوقی است که پس از دریافت مجوزهای لازم از سازمان بورس و اوراق بهادار، در قالب قراردادی مشخص و به‌منظور کسب سود، به خرید و فروش اوراق بهادار برای سرمایه‌گذار می‌پردازد. سبدگردان باید قبل از تشکیل سبد سرمایه‌گذاری اختصاصی برای هر سرمایه‌گذار، میزان ریسک‌پذیری فرد را ارزیابی کند. سپس متناسب با آن، اقدام به تشکیل سبد و مدیریت آن نماید. برای اطلاع از شرکت‌های سبدگردان دارای مجوز، می‌توان به سایت کدال و بخش نهادهای مالی آن مراجعه کرد.
  • شرکت سپرده گذاری مرکزی

     

    شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه که به اختصار «سمات» نامیده می‌شود، یکی از ارکان اصلی بازار سرمایه ایران است. از جمله وظایف سمات می‌توان به مواردی همچون «سپرده‌گذاری و امانت‌پذیری انواع اوراق بهادار» و «تسویه و پایاپای معاملات اوراق بهادار» اشاره نمود. این شرکت در تاریخ ۵ دی ماه ۱۳۸۴ و با هدف انجام امور پس از معاملات، نزد اداره ثبت شرکت‌ها به ثبت رسیده است. آدرس سایت شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه، csdiran.ir است.
  • شرکت سهامی خاص

     

    شرکت سهامی خاص، شرکتی بازرگانی است (هر چند ممکن است موضوع فعالیت آن، امور بازرگانی نباشد) که تمام سرمایه آن توسط موسسین شرکت تامین گردیده است. سرمایه شرکت سهامی خاص به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام، محدود به مبلغ اسمی سهام تحت مالکیت آنهاست. تعداد سهامداران شرکت سهامی خاص نباید از سه نفر کمتر باشد و عنوان «شرکت سهامی خاص» باید قبل از نام شرکت یا بعد از آن بدون فاصله با نام شرکت، به طور روشن و خوانا قید شود.
  • شرکت کارگزاری

     

    شرکت‌های کارگزاری نقش واسط میان سرمایه‌گذاران و سازمان بورس و اوراق بهادار را ایفا می‌کنند. وجود کارگزاران از آن جهت حائز اهمیت است که سرمایه‌گذاران تنها از طریق کارگزاری‌ها می‌توانند اقدام به خرید و فروش انواع اوراق بهادار قابل معامله در بازار سرمایه نمایند. شرکت‌های کارگزاری می‌توانند با اخذ مجوزهای لازم در یک یا چند بورس به صورت همزمان به ارائه خدمات بپردازند و در سایر حوزه‌های تخصصی مربوط به بازار سرمایه نیز فعالیت کنند.
  • شرکت مادر

     

    شرکت مادر یا هلدینگ (Holding company) شرکتی است که از طریق تملک تمام یا قسمت عمده‌ای از سهام، فعالیت اقتصادی بنگاه‌ها یا شرکت‌های دیگر را در یک بازار کنترل می‌کند. در واقع هر شرکت مادر، دارای شرکت‌های زیرمجموعه دیگری است که توسط شرکت مادر مدیریت می‌شوند. بدیهی است شرکت‌های زیرمجموعه، هویت قانونی خود را به عنوان شرکت‌های مجزا حفظ می‌کنند. دو هدف عمده شرکت‌های هلدینگ را می‌توان کسب سود از شرکت‌های زیرمجموعه و انتخاب اعضای هیئت‌مدیره برای کنترل فعالیت‌های آن‌ها در نظر گرفت.
  • شرکت مادر (هلدینگ)

     

    شرکتی که با سرمایه‌گذاری در شرکت سرمایه‌پذیر جهت کسب انتفاع، آن‌قدر حق رای کسب می‌کند که برای کنترل عملیات شرکت، هیئت مدیره را انتخاب کند و یا در انتخاب اعضای هیئت مدیره موثر باشد.
  • شرکت مشاور سرمایه گذاری

     

    شرکت مشاور سرمایه‌گذاری یک شخصیت حقوقی است که به سرمایه‌گذاران درباره خرید و فروش اوراق بهادار در بورس مشاوره می‌دهد. در واقع شرکت مشاور سرمایه‌گذاری به سرمایه‌گذار کمک می‌کند تا متناسب با ریسک‌پذیری خود، بازدهی مناسبی از بازار بورس کسب کند. لازم به ذکر است که تنها کارگزاری‌ها و شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری که از سازمان بورس و اوراق بهادار مجوز مشاوره سرمایه‌گذاری را دریافت کرده‌اند، مجاز به ارائه خدمات در این زمینه هستند و فعالیت سایر شخصیت‌های حقیقی و نهادهای فاقد مجوز در حوزه مشاور سرمایه‌گذاری بورس، وجاهت قانونی ندارد.
  • شرکتهای دولتی

     

    شرکتهایی را گویند که به حکم قانون ایجاد وحداقل 50% از سرمایه آنها متعلق به دولت باشد.
  • شورای عالی بورس

     

    شورای عالی بورس، بالاترین رکن بازار اوراق بهادار است. تصویب سیاست‌ کلان و خط‌مشی بازار در قالب سیاست‌های کلی نظام و قوانین و مقررات مربوط به آن و همچنین اتخاذ تدابیر لازم برای ساماندهی و توسعه بازار اوراق بهادار و اعمال نظارت عالیه بر اجرای قانون بازار اوراق بهادار، از مهم‌ترین وظایف این شورا است. اعضای این شورا عبارتند از: وزیر اقتصاد، وزیر بازرگانی، رئیس‌کل بانک مرکزی، روسای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و اتاق تعاون، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، دادستان کل کشور یا معاون وی، یک نفر نماینده از طرف کانون‌ها، سه نفر خبره مالی منحصراً از بخش خصوصی با مشورت تشکل‌های حرفه‌ای بازار اوراق بهادار و یک نفر خبره منحصراً از بخش خصوصی به پیشنهاد وزیر ذی‌ربط.

ص

  • صکوک

     

    صُکوک واژه‌ای عربی و جمع صِک به معنای سند و سفته است. صکوک، اوراق بهادار قابل معامله در بازارهای مالی هستند که بر پایه یکی از قراردادهای مورد تایید دین مبین اسلام، طراحی شده‌اند. دارندگان این اوراق، به صورت مشترک مالک یک یا مجموعه‌ای از دارایی‌ها و منافع حاصل از آن هستند. هدف اصلی از طراحی صکوک، رفع مشکل ربوی بودن اوراق قرضه است. از جمله صکوک می‌توان به اوراق اجاره، اوراق مرابحه، اوراق سلف، اوراق استصناع، اوراق منفعت، اوراق جعاله، اوراق مشارکت، اوراق مزارعه و اوراق مساقات اشاره کرد.
  • صندوق ETF دولتی

     

    در سال ۱۳۹۹ و با هدف گسترش خصوصی سازی، دولت جمهوری اسلامی ایران بخشی از سهام شرکت‌های دولتی را در قالب صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF) به افراد حقیقی ایرانی واگذار کرد. اصطلاحا به این صندوق‌ها، صندوق ETF دولتی گفته می‌شود. صندوق واسطه‌گری مالی یکم (با نماد دارایکم و متشکل از سهام چند بانک و شرکت بیمه‌ای) و صندوق پالایشی یکم (با نماد پالایش و متشکل از سهام چند پالایشگاه)، صندوق‌های ETF دولتی هستند که در این سال پذیره‌نویسی و واگذاری آن‌ها انجام شده است.
  • صندوق بازنشستگی

     

    صندوق بازنشستگی (Pension Fund) یک صندوق سرمایه‌گذاری است که معمولا نهادها و سازمان‌ها با هدف ایجاد درآمد برای بازنشستگان خود آن را ایجاد می‌کنند. کارفرما و کارمندان نیز در این صندوق مشارکت و سرمایه‌گذاری می‌کنند تا به تامین مخارج زندگی کارمندان در دوران بازنشستگی کمک شود. با توجه به اینکه مدیریت دارایی صندوق‌ها یک موضوع تخصصی است، معمولا سازمان‌ها و نهادها مدیریت صندوق‌های بازنشستگی خود را به افراد و نهادهای متخصص مدیریت دارایی در خارج از مجموعه خود می‌سپارند.
  • صندوق تأمین مالی

     

    صندوق تامین مالی یکی از انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه است که با هدف تامین منابع مالی مورد نیاز برای پروژه‌ها و طرح‌ها تاسیس می‌شود. صندوق‌های زمین و ساختمان، صندوق‌های پروژه و صندوق‌های جسورانه، از جمله صندوق‌های تامین مالی هستند که هر کدام، مکانیزم عملکردی مخصوص به خود را دارند.
  • صندوق سرمایه گذاری مبتنی بر صدور و ابطال

     

    صندوق های سرمایه گذاری از لحاظ چگونگی سرمایه گذاری در آن‌ها به دو نوع مبتنی بر صدور و ابطال و قابل معامله تقسیم می‌شوند. منظور از صدور واحد، سرمایه‌ گذاری در صندوق و منظور از ابطال، خارج کردن وجه سرمایه‌ گذاری شده از صندوق است. سرمایه گذاری در صندوق های مبتنی بر صدور و ابطال از طریق مراجعه حضوری به یکی از شعب صندوق یا مراجعه به درگاه اینترنتی آن انجام شود. صدور و ابطال واحدهای سرمایه گذاری در این صندوق ها بر اساس قیمت صدور و ابطال آن‌ها تعیین می‌شود. فرآیند صدور و ابطال، در چارچوب زمانی تعریف شده برای آن انجام می‌شود.
  • صندوق سرمایه‌گذاری

     

    نهادی مالی است که فعالیت اصلی آن سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار می‌باشد و مالکان آن به نسبت سرمایه‌گذاری خود، در سود و زیان صندوق شریک‌اند.
  • صندوق سرمایه‌گذاری بازارگردانی

     

    صندوق‌های سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردانی نوعی از صندوق‌ها هستند که هدف آنها جمع‌‌آوری سرمایه از سرمایه‌گذاران و خرید و فروش اوراق بهادار در چارچوب تعهدات بازارگردانی اوراق، مطابق امیدنامه و کسب منافع از این محل است. صندوق‌های اختصاصی بازارگردانی در بلندمدت، کمک شایانی برای دوری از نوسانات شدیدی که هر از گاهی شاهد آن در بازار سرمایه هستیم، خواهند بود. هدف بازارگردان این است که همواره سهام را متعادل نگه دارد و صف خرید و فروش را از بین برده و قیمت سهام را به‌سوی ارزش ذاتی‌اش سوق دهد که این ارزش ذاتی بر مبنای تنظیم عایدات آتی سهام شرکت به دست می‌آید.
  • صورت جریان وجوه نقد

     

    یکی از صورت‌های مالی اساسی شرکت‌ها، صورت جریان وجوه نقد است. در صورت جریان وجوه نقد، کلیه جریان‌های نقدینگی یک شرکت طی یک دوره زمانی مشخص نشان داده می‌شود. جریان‌های نقدی ورودی و خروجی مربوط به فعالیت‌های عملیاتی شرکت، بازده سرمایه‌گذاری‌ها و سود پرداختی بابت تامین مالی، مالیات بر درآمد، فعالیت‌های سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های تامین مالی، از جمله مواردی هستند که در صورت جریان وجوه نقد نشان داده می‌شوند.
  • صورت سود و زیان

     

    صورت‌ سود و زیان یکی از صورت‌های مالی شرکت‌ها است که عملکرد مالی یک بنگاه را در طول یک بازه زمانی مشخص نشان می‌دهد. گزارش‌های سود و زیان معمولا شامل بخش‌های اصلی سود‌ یا زیان‌ ناخالص، سود‌ یا زیان‌ عملیاتی، سود‌ یا زیان‌ خالص قبل از کسر مالیات و سود‌ یا زیان‌ خالص شرکت می‌شود. در واقع مبنای تهیه گزارش سود‌ و زیان، بررسی درآمدها و هزینه‌های شرکت در طول یک دوره زمانی است. تفاوت اصلی صورت سود‌ و زیان و ترازنامه به عنوان یکی دیگر از صورت‌های مالی پر‌کاربرد در نحوه‌ زمانی گزارش اطلاعات است. در ترازنامه تمامی دارایی‌های شرکت در انتهای یک بازه زمانی گزارش می‌شود، اما در صورت سود‌ و زیان‌، تنها سود‌ یا زیان بنگاه در طول یک دوره مشخص بررسی می‌شود.
  • صورت مالی

     

    صورت مالی هر شرکت گزارشی از وضعیت مالی آن شرکت است که در‌بر‌دارنده جزئیاتی از عملکرد اقتصادی آن مانند میزان دارایی‌ها، درآمدها، هزینه‌ها بدهی‌های شرکت است که بر طبق اصول و استانداردهای حسابداری برای استفاده درون سازمانی و یا برون‌سازمانی تهیه می‌شود. تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی شرکت‌های فعال در بازار سرمایه می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را درباره وضعیت مالی شرکت در اختیار تحلیلگران قرار دهد تا با استفاده از آن بتوانند تصمیم‌گیری مناسب‌تری برای سرمایه‌گذاری در سهام شرکت مد‌نظر داشته باشند. بنا بر استاندارد حسابداری ایران، صورت مالی هر شرکت شامل حداقل گزارش‌های ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت گردش وجوه نقد و یادداشت‌های توضیحی همراه می‌شود.
  • صورت مالی تلفیقی

     

    صورت مالی تلفیقی (Consolidated Financial Statement) از تلفیق صورت مالی شرکت اصلی و صورت مالی شركت‌های زیر مجموعه آن، تهیه می‌شود. شرکت‌هایی که چندین شرکت تابعه با شخصیت حقوقی مستقلی دارند، علاوه بر صورت‌های مالی اصلی خود، صورت مالی تلفیقی را نیز ارائه می‌کنند. به این صورت که مقادیر درآمدها و هزینه‌ها، سود و زیان، دارایی‌ها و بدهی‌ها و سایر اقلامی که در صورت مالی شرکت‌های زیرمجموعه شرکت اصلی گزارش شده است، در صورت مالی تلفیقی شرکت اصلی نمود پیدا می‌کند.

ض

  • ضامن

     

    شخص حقوقی است که پرداخت مبالغ اجاره‌بها و حسب مورد بهاي خريد دارايي مورد اجاره و نيز ساير وجوهي كه باني ملزم به پرداخت آن به ناشر مي‌باشد را تعهد و تضمين مي‌نمايد.
  • ضامن نقدشوندگی

     

    یکی از ارکان صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت مبتنی بر صدور و ابطال، ضامن نقدشوندگی است. وظیفه اصلی ضامن نقدشوندگی این است که اگر صندوق وجه نقد کافی برای پرداخت به متقاضیان ابطال واحدهای سرمایه گذاری یا برای پرداخت سود دوره‌ای به سرمایه گذاران را در اختیار نداشته باشد، وجه مورد نیاز صندوق را تامین کند. از آنجا که حضور رکن ضامن نقدشوندگی الزامی نیست و موجب افزایش هزینه‌های صندوق و کاهش سود سرمایه گذاران می‌شود، بسیاری از صندوق‌ها ضامن نقدشوندگی ندارند و بدون هیچ مشکلی در پرداخت وجوه سرمایه گذاران، مشغول به فعالیت هستند.
  • ضریب آلفا

     

    یکی از شاخص‌های بررسی عملکرد شرکت‌ها یا صندوق‌های سرمایه گذاری، ضریب آلفا است. این معیار بیشتر هنگام صحبت در مورد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مصطلح است. ضریب آلفا که به آن بازده فعال نیز گفته می‌شود، مقدار بازدهی مازاد یک صندوق را نسبت به شاخص معیار (شاخص بازار) نشان می‌دهد. آلفا می‌تواند عددی مثبت، منفی یا صفر باشد. آلفای منفی، به معنای عملکرد ضعیف تر نسبت به شاخص معیار و آلفای مثبت، به معنای عملکرد بهتر نسبت به شاخص معیار است. آلفای صفر نیز یعنی بازدهی صندوق متناسب با ریسک آن بوده است. در حالت کلی هر چقدر مقدار آلفا بیشتر باشد، بدین معناست که صندوق عملکرد بهتری داشته است.
  • ضریب بتا

     

    ضریب بتا معیاری برای نشان دادن میزان ریسک و نوسان یک دارایی نسبت به یک شاخص است. بتای یک سهم یا یک صندوق سرمایه‌گذاری در واقع نشان می‌دهد که تغییرات قیمتی آن سهم یا صندوق نسبت به شاخص کل بازار چگونه بوده است. علامت ضریب بتا، هم‌جهت بودن یا در خلاف جهت بودن تغییرات قیمت دارایی را نسبت به شاخص مشخص می‌کند و مقدار عددی بتا، نسبت تغییرات را نشان می‌دهد. به عنوان مثال، اگر بتای یک سهم برابر ۲- باشد، یعنی تغییرات قیمتی آن سهم بر خلاف تغییرات شاخص بوده و میزان تغییر آن، ۲ برابر تغییر شاخص بوده است
  • ضریب جینی

     

    ضریب جینی (Gini Coefficient) یک واحد اندازه گیری پراکندگی آماری است که برای سنجش میزان نابرابری در توزیع درآمد یا ثروت در یک جامعه استفاده می‌شود. ضریب جینی بین صفر و یک قرار می‌گیرد. ضریب جینی صفر به معنای برابری مطلق در توزیع درآمد و ثروت در یک جامعه است. ضریب جینی یک نیز به معنای نابرابری مطلق است، بدین معنا که گویا همه ثروت و درآمد یک جامعه تنها در دست یک نفر قرار دارد. هر چه ضریب جینی به عدد صفر نزدیک‌تر باشد، نشان‌دهنده این است که اختلاف طبقاتی در جامعه کمتر است.

ط

  • طبقه بندی دارائی ها(تسهیلاتی)

     

    دارائی های تسهیلاتی به دو گروه جاری وغیر جاری قابل تقسیم می باشند که فعلاً به تسهیلاتی که بیش از دو ماه از سررسید تعهد آنان سپری نشده باشد در گروه جاری قرار می گیرند. گروه غیرجاری نیز به طبقات دیگری با لحاظ فاصله های زمانی مقرر تقسیم می شوند. 1-تسهیلات سررسیدگذشته. 2-تسهیلات معوق. 3- تسیهلات مشکوک‌الوصول. 4- تسهیلات لاوصول. 5- تسهیلات سوخت شده که تابع دستورالعمل خاصی از نظر زمان های طبقه بندی ومیزان ذخایر می باشند.

ع

  • عامل پرداخت

     

    شركت سپرده‌گذاري مركزي اوراق بهادار و تسويه‌ي وجوه است كه نسبت به پرداخت‌هاي مرتبط با اوراق اجاره در سررسيدهاي معين به سرمايه‌گذاران اقدام مي‌نمايد.
  • عامل فروش

     

    شخص حقوقي است كه نسبت به عرضه و فروش اوراق اجاره از طرف نهاد واسط اقدام مي‌نمايد.
  • عرضه

     

    عبارت است از اعلام آمادگی برای فروش اوراق‌بهادار از طرف کارگزار فروشنده.
  • عرضه

     

    در علم اقتصاد، منظور از عرضه، مقدار کالا یا خدماتی است که تولید کنندگان یا فروشندگان، در قیمتی مشخص، تمایل به فروش آن دارند. منظور از عرضه برای هر ورقه بهادار در بازار سرمایه نیز تعداد ورقه بهاداری است که فروشندگان در قیمت‌های مشخص، تمایل به فروش آن دارند. چنانچه عرضه بیشتر از تقاضا باشد، قیمت کاهش پیدا می‌کند. در این شرایط در بازار سرمایه ممکن است برای فروش یک ورقه بهادار در کف قیمتی مجاز آن، صف فروش ایجاد شود.
  • عرضه اولیه

     

    منظور نخستین عرضه‌ي اوراق‌بهادار شرکت، پس از پذیرش آن در بورس است.
  • عرضه اولیه

     

    عرضه اولیه به زمانی اشاره دارد که بخشی از سهام یک شرکت برای اولین بار در بازار سرمایه به فروش می‌رسد و عموم افراد جامعه می‌توانند آن را خریداری کنند. قبل از عرضه اولیه، سهام شرکت مربوطه ارزش‌گذاری شده و دامنه قیمتی آن مشخص می‌شود. همچنین با هدف توزیع عادلانه عرضه اولیه، تعداد سهمی که هر متقاضی می‌تواند خریداری کند، محدود می‌شود. معمولا چند روز قبل از عرضه اولیه، آگهی مربوط به آن در بازار سرمایه منتشر شده و جزئیات آن مشخص می‌شود.
  • عرضه خصوصی

     

    فروش مستقیم اوراق بهادار توسط "ناشر" به سرمایه‌گذاران نهادی است.
  • عرضه عمومی

     

    عرضه‌ي اوراق بهادار منتشره به عموم جهت فروش.
  • عقد استصناع

     

    عقد استصناع یا سفارش ساخت یکی از قراردادهایی است که امروزه کاربرد بسیار گسترده‌ای دارد.
  • عقد مساقات

     

    مساقات عقدی است که بر اساس آن معامله بین صاحب باغ میوه و امثال آن با عامل در مقابل حصّه مشاع معین از محصول واقع می‌‏شود.
  • عقد مشارکت حقوقی

     

    مشارکت حقوقی، عبارت است از تأمین قسمتی از سرمایه شرکت‌های سهامی جدید یا خرید قسمتی از سهام شرکت‌های سهامی توسط بانک‏.
  • عقد مشارکت مدنی

     

    عقد مشارکت مدنی عبارتست از درآمیختن سهم‏ الشرکه نقدی و یا غیرنقدی شریک با سهم‏ الشرکه نقدی و یا غیرنقدی بانک به نحو مشاع برای انجام کاری معیّن در زمینه فعالیت‌های تولیدی‏، بازرگانی و خدماتی به مدت محدود به قصد انتفاع بر حسب قرارداد.
  • عقود اسلامی بانکی

     

    قانون عملیات بانکی بدون ربا (ق. ع. ب.ب.ر) برای تأمین مالی مشتریان و رفع نیازهای مالی آنان ابزارهائی را متناسب با مشاغل وخواسته ها مشتریان تحت عنوان عقود اسلامی پیش بینی نموده است. 1-تعریف بکار رفته درتعریف هر عقد وویژگیهای آن عموماً از دستورالعمل های اجرائی عقود اسلامی استخراج گردیده وبرای اطلاع کامل از مفاد قانون فوق الذکر وقانون پولی وبانکی کشور به فایل قوانین مراجعه فرمایند. 2-کلیه قراردادهای عقود اسلامی نمونه های ارسالی بانک برابر مفاد قانون در حکم اسناد لازم الاجرا تلقی می گردند. 3-معاملات با کلیه شرکتهای دولتی و وابسته به دولت جهت انجام نیازبه اخذمجوز ماده 22 قانون عملیات بانکی دارد که با گزارش به اداره اعتبارات این مجوز اخذ خواهد شد. 4-اخذ بیمه نامه کالای مورد معامله به نفع بانک به تشخیص مسئولین مربوطه ونوع کالای مورد معامله می باشد.
  • عمر مفید

     

    عمر مفید مدت زمانی تخمینی است که یک کالا برای یک فعالیت مشخص مورد استفاده قرار می‌گیرد و با کل طول عمر کالا متفاوت است. عوامل متعددی بر عمر مفید یک دارایی که به تازگی خریداری شده است تاثیر می‌گذارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: میزان و تناوب استفاده، سن دارایی در هنگام خرید، نحوه نگهداری و تعمیر آن، شرایط محیطی، پیشرفت‌های تکنولوژی، تغییرات اقتصادی و تغییرات در قوانین. عمر مفید یک دارایی در محاسبه میزان استهلاک آن در حسابداری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
  • عمق بازار

     

    عمق بازار یک نماد به معنی میزان سفارش‌های خرید و فروش ثبت شده برای آن نماد در قیمت‌های مختلف یا میزان عرضه و تقاضای آن است. هر چه عمق بازار بیشتر باشد، نقدشوندگی آن نماد بیشتر است. به عبارت دیگر، چنانچه عمق بازار یک نماد به اندازه‌ای زیاد باشد که هرگاه خریدار یا فروشنده اقدام به ثبت سفارش کند، بدون اینکه در صف خرید یا فروش قرار گیرد، معامله انجام شود، آن نماد عمق بازار زیادی دارد. در سامانه‌های معاملاتی مانند ایزی تریدر، ۵ سطر سفارش‌های عرضه و تقاضا که بهترین قیمت را دارند، نمایش داده می‌شود.

ف

  • فروش استقراضی

     

    فروش استقراضی سهم به فرآیندی گفته می‌شود که طی آن، شخص سهم را از مالک آن قرض گرفته و در بازار به فروش می‌رساند و در زمانی مشخص، آن سهم را از بازار خریداری کرده و به مالک اصلی، بازپس می‌دهد. فروش استقراضی زمانی کاربرد دارد که شخص انتظار دارد قیمت سهم کاهش پیدا کند و می‌خواهد از این کاهش قیمت نیز سود کسب کند. به بازاری که چنین امکانی در آن وجود دارد، بازار دو طرفه گفته می‌شود.
  • فروش اقساطی

     

    تعریف : فروش اقساطی عبارتست از واگذاری عین به بهای معلوم به غیر به ترتیبی که تمام یا قسمتی از بهای مزبور به اقساط مساوی یا غیر مساوی در سررسید های معینی دریافت گردد . مدت : 1-نیازهای سرمایه در گردش (تامین مواد اولیه ،لوازم یدکی ،ابزار کار )حداکثر یک دوره تولید یکسال . 2-تامین نیازهای تولیدی خدماتی از نظر وسایل تولید – ماشین آلات از یکسال تا سه سال . 3-تسهیلات جهت تامین نیازهای مصرفی شخصی نظیر خودرو – یخچال- تلویزیون و ... از یک سال تا سه سال . 4-فروش اقساطی طرحهایی که از طریق مشارکت بانک ایجاد شده برابر مفاد طرح تهیه و مصوب شده از سه سال الی هفت سال 1- در بخش مسکن تابع ضوابط خاص در هر سال خواهد بود .
  • فروش گروهی

     

    فروش اوراق‌بهادار تجمیع شده‌ي تعدادی از مشتریان با کد معین کارگزار می‌باشد.
  • فروشنده

     

    شخص حقوقی يا حقيقي معتبر است که اقدام به فروش دارایی به نهاد واسط می‌نماید.
  • فعالیت نامتعارف بازار

     

    به‌هرگونه نوسان نامتعارف در قیمت یا حجم دادوستد اوراق‌بهادار ناشر اطلاق می‌شود.
  • فهرست نرخ‌های بورس

     

    سندی رسمی است که به منظور مشخص نمودن اوراق بهادار قابل معامله، معاملات انجام شده‌ي اوراق بهادار و قیمت آن‌ها به تفکیک بازارهای اول و دوم، توسط بورس تنظیم و به اطلاع عموم می‌رسد.
  • فیبوناچی

     

    دنباله اعداد فیبوناچی با صفر و یک شروع شده و اعداد بعدی، از مجموع دو عدد قبلی به دست می‌آیند. دنباله فیبوناچی و نسبت‌های آن‌ در تحلیل تکنیکال برای پیش‌بینی روند آتی قیمت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. از تطبیق نسبت‌های فیبوناچی با نقاط مهم در نمودار قیمت می‌توان سطوح حمایت و مقاومت و نقاط مناسب ورود و خروج را تعیین کرد. با توجه به دنباله اعداد فیبوناچی، ابزارهای متعددی برای تحلیل تکنیکال طراحی شده است که از جمله آن‌ها می‌توان به فیبوناچی اصلاحی، فیبوناچی خارجی و فیبوناچی پروژکشن اشاره کرد.

ق

  • قدرت خریدار و فروشنده

     

    قدرت خریدار و فروشنده یکی از مواردی است که با بررسی تابلوی معاملات یک سهم می‌توان آن را محاسبه کرد. از تقسیم حجم خرید حقیقی بر تعداد خریداران حقیقی، سرانه خرید و از تقسیم حجم فروش حقیقی بر تعداد فروشندگان حقیقی، سرانه فروش محاسبه می‌شود. اگر سرانه خرید بیشتر باشد، قدرت خریداران بیشتر است و اگر سرانه فروش بیشتر باشد، قدرت فروشندگان بیشتر است. همچنین می‌توان گفت در یک حجم معامله برابر، هر چه تعداد خریداران بیشتر باشد، قدرت خریداران کمتر خواهد بود و بر عکس.
  • قرار داد آتی

     

    در این قراردادها، برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به صورت شرط ضمن عقد متعهد می شوند مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بگذارند و متعهدمی شوند متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند و اتاق پایاپای بورس کالا از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات، بخشی از وجه تضمین هر یک از طرفین را به عنوان اباحه تصرف در اختیار طرف دیگر معامله قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سر رسید با هم تسویه کنند.
  • قرارداد آتی

     

    قرارداد آتی یکی از انواع قراردادهای مشتقه پراستفاده در بازارهای مالی است. قرارداد آتی، قراردادی دو طرفه است که در آن، فروشنده متعهد می‌شود در سررسیدی معین، مقدار مشخصی از کالای تعیین شده را به قیمت مشخصی بفروشد و در مقابل، خریدار نیز متعهد می‌شود آن کالا را با شرایط تعیین شده، خریداری کند. خرید و فروش قراردادهای آتی از طریق بورس کالا انجام می‌شود. قراردادهای آتی زعفران، زیره سبز، پسته و نقره از جمله مواردی است که دارندگان کد معاملاتی بورس کالا می‌توانند خرید و فروش کنند.
  • قرارداد سلف

     

    قراردادي است كه براساس آن عرضه‌كننده مقدار معيني از دارايي پايه را بر اساس مشخصات قرارداد سلف در ازاي بهاي نقد به فروش مي‌رساند تا در دوره‌ي تحويل به خريدار تسليم كند، خريدار مي‌تواند معادل دارايي پايه‌ي خريداري شده را طي قرارداد سلف موازي استاندارد به فروش رساند. قرارداد مذكور نيز در اين دستورالعمل به اختصار قرارداد سلف ناميده مي‌شود.
  • قرارداد سلف

     

    قرارداد سَلَف یکی از انواع صکوک است. در قرارداد سلف، فروشنده متعهد می‌شود که یک کالا را با قیمتی مشخص و در زمان تعیین شده در آینده، به خریدار تحویل دهد. مبلغ معامله و قیمت کالا نیز در زمان عقد قرارداد مشخص شده و خریدار نیز تمامی آن را در زمان عقد قرارداد به فروشنده پرداخت می‌کند. به عبارت دیگر، در قرارداد سلف، فروشنده محصول خود را با دریافت بهای آن، به خریدار پیش‌فروش می‌کند. بنگاه‌های اقتصادی با هدف تامین مالی و دولت با هدف جبران کسری بودجه می‌توانند از قراردادهای سلف استفاده کنند.
  • قرارداد سوآپ

     

    قرارداد سوآپ یا معاوضه (Swap) یکی از انواع قراردادهای مشتقه به شمار می‌رود که طی آن، طرفین قرارداد مجموعه‌ای از پرداخت‌های آتی خود را با یکدیگر معاوضه می‌کنند. فرض کنید یک شرکت از بانک الف وام با نرخ بهره متغیر X گرفته است. این شرکت با بانک ب وارد قرارداد سوآپ می‌شود و با پرداخت مبالغی ثابت، نرخ بهره متغیر X را دریافت می‌کند. با این کار، این شرکت خود را در برابر ریسک تغییر نرخ بهره متغیر X ، پوشش داده است. از جمله دارایی‌های پایه در قراردادهای سوآپ می‌توان به نرخ بهره، ارز، سهام، نرخ بهره کل و نکول اعتباری اشاره کرد.
  • قيمت تعديل‌شده‌ي پاياني

     

    قيمتي است كه پس از اعمال اثر تغييرات سرمايه يا تقسيم سود نقدي در قيمت پاياني محاسبه مي‌شود.
  • قيمت مرجع

     

    قيمت پاياني سهم يا قيمت تعديل شده پاياني در روز معاملاتي قبل، حسب مورد است كه توسط بورس محاسبه مي‌شود.
  • قیمت آغازین

     

    قیمتی است که در شروع جلسه‌ي رسمی معاملاتی برای هر ورقه‌ي بهادار در تابلو بورس اعلام می‌شود.
  • قیمت آماری

     

    قیمت صدور، قیمت ابطال و قیمت آماری هر واحد، از جمله مواردی است که توسط هر صندوق سرمایه گذاری محاسبه شده و به اطلاع سرمایه‌گذاران می‌رسد. در شرایط مشخصی مانند ایجاد صف خرید یا صف فروش سنگین بر روی برخی از دارایی‌های یک صندوق سرمایه‌گذاری، مدیران صندوق‌ها می‌توانند قیمت اینگونه نمادهای موجود در سبد سرمايه گذاری خود را تعدیل کنند. به ارزش خالص دارایی گزارش‌شده هر واحد سرمایه گذاری در این حالت، قیمت آماری یا NAV آماری گفته می‌شود. در شرایطی که تعدیلی صورت نگرفته باشد، قیمت آماری با قیمت ابطال برابر خواهد بود.
  • قیمت ابطال

     

    قیمت ابطال، نشان‌دهنده ارزش ابطال هر واحد از صندوق سرمایه گذاری است. سرمایه‌گذاران در زمان خارج کردن سرمایه خود از یک صندوق مبتنی بر صدور و ابطال، به ازای هر واحد، مبلغی معادل قیمت ابطال آن را دریافت می‌کنند. اما در صندوق‌های قابل معامله، قیمت فروش هر واحد بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. قیمت ابطال واحدهای صندوق‌های مبتنی بر صدور و ابطال به صورت روزانه و قیمت ابطال واحدهای صندوق‌های قابل معامله، هر چند دقیقه یکبار در طول ساعات معاملاتی بازار بروزرسانی شده و در سایت صندوق نمایش داده می‌شود.
  • قیمت باز

     

    نرخی است که اختیار تعیین آن از طرف "مشتری" به کارگزار واگذار می‌شود.
  • قیمت پایانی

     

    قیمت هر ورقه‌ي بهادار در پایان هر جلسه رسمی معاملاتی بورس است که محاسبه و توسط "بورس" اعلام می‌شود.
  • قیمت پایه

     

    قیمت مشخص و بدون قيد و شرطي است كه توسط فروشنده براي عرضه‌ي سهام در معاملات عمده تعيين و از طريق كارگزار فروشنده به بورس اعلام می‌شود و مبناي رقابت در معاملات عمده مي‌باشد.
  • قیمت پیشنهادی

     

    نرخی است که برای هر واحد اوراق بهادار از طرف کارگزار وارد سامانه معاملات می‌شود.
  • قیمت پیشنهادی خرید

     

    قیمت پیشنهادی خرید (Bid Price) قیمتی است که خریدار یک کالا یا اوراق بهادار، برای خرید آن کالا یا اوراق بهادار اعلام می‌کند. به عنوان مثال، در سامانه‌های معاملاتی آنلاین کارگزاری‌ها و در قسمت عمق بازار، ستون سمت راست مربوط به قیمت‌های پیشنهادی خریداران اوراق بهادار است. در این شرایط، خرید زمانی انجام می‌شود که پیشنهاد فروشی به قیمت کمتر یا مساوی با قیمت پیشنهادی خرید ارائه شود.
  • قیمت پیشنهادی فروش

     

    قیمت پیشنهادی فروش (Ask Price) قیمتی است که فروشنده یک کالا یا اوراق بهادار، برای فروش کالا یا اوراق بهادار تحت مالکیت خود اعلام می‌کند. به عنوان مثال، در سامانه‌های معاملاتی آنلاین کارگزاری‌ها و در قسمت عمق بازار، ستون سمت چپ مربوط به قیمت‌های پیشنهادی فروشندگان اوراق بهادار است. در این شرایط، فروش زمانی انجام می‌شود که پیشنهاد خریدی به قیمت بیشتر یا مساوی با قیمت پیشنهادی فروش ارائه شود.
  • قیمت تئوریک

     

    قیمت تئوریک همان قیمتی است که در طول جلسه پیش گشایش یا پیش پایانی به صورت پیوسته محاسبه شده و با عنوان قیمت تئوریک گشایش یا قیمت تئوریک پایانی نمایش داده می‌شود. علاوه بر این، در جلسات حراج آغازین و حراج پایانی بر اساس همین قیمت تئوریک است که انطباق سفارش‌ها با یکدیگر انجام می‌شود. سازوکار مورد استفاده برای تعیین قیمت تئوریک در جلسات پیش‌گشایش، حراج آغازین، پیش پایانی، حراج پایانی و سایر حراج‌های تک قیمتی مورد استفاده در بورس‌های اوراق بهادار یکسان است.
  • قیمت صدور

     

    قیمت صدور، نشان‌دهنده ارزش صدور هر واحد از صندوق سرمایه گذاری است. سرمایه‌گذاران برای خرید هر واحد از صندوق‌های مبتنی بر صدور و ابطال، باید مبلغی معادل قیمت صدور آن را پرداخت کنند. اما در صندوق‌های قابل معامله، قیمت خرید هر واحد بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. قیمت صدور واحدهای صندوق‌های مبتنی بر صدور و ابطال به صورت روزانه و قیمت صدور واحدهای صندوق‌های قابل معامله، هر چند دقیقه یکبار در طول ساعات معاملاتی بازار بروزرسانی شده و در سایت صندوق نمایش داده می‌شود.
  • قیمت محدود

     

    نرخی است که حداکثر یا حداقل آن از طرف "مشتری" به کارگزار اعلام می‌شود.
  • قیمت معین

     

    نرخ ثابتی است که توسط "مشتری" برای انجام معامله به کارگزار اعلام می‌شود.

ک

  • کارایی بازار

     

    فرضیه کارایی بازار در سال ۱۹۷۰مطرح شده است. مطابق آن، بازار کارا بازاری است که همه اطلاعات به طور کامل و بلافاصله بر قیمت منعکس می‌شوند و به محض آشکار شدن اطلاعات، به سرعت بر قیمت اوراق بهادار تاثیر می‌گذارد. در چنین بازاری، کسب سودهای غیر نرمال و بیشتر از بازار امکان‌پذیر نیست. چرا که اطلاعات موجود، تاثیر خود را بر قیمت‌ها گذاشته‌اند و سرمایه‌گذاران نمی‌توانند مجددا از این اطلاعات برای کسب سود استفاده کنند. بر همین اساس، کارایی بازارها در سه سطح ضعیف، نیمه قوی و قوی، قابل بررسی است.
  • کارگزار

     

    موسسه‌ای (شرکتی) است که با مجوز "سازمان" به نمایندگی از طرف اشخاص و یا به حساب خود حسب مورد، و براساس قوانین و مقررات مربوط، به دادوستد اوراق‌بهادار پذیرفته شده در بورس و سایر خدمات کارگزاری می‌پردازد.
  • کارگزار متعهد پذیره نویسی

     

    کارگزاری است که در عرضه‌ي اولیه‌ي اوراق‌بهادار به بورس، هماهنگی برای تامین مالی خرید بخشی از اوراق را که به فروش نمی‌رسد، به عمل آورده باشد.
  • کارگزار معرف

     

    کارگزاری که در پذیرش اوراق‌بهادار نقش مشاور و کارشناس را برای عرضه‌ي اولیه برعهده داشته باشد.
  • کارگزار ناظر

     

    کارگزار ناظر هر سهم به معنای آن کارگزاری‌ است که معامله‌گر می‌تواند تنها از طریق آن، سهام خود را بفروشد. در خصوص خرید سهام، چنین محدودیتی وجود ندارد و معامله‌گر می‌تواند از طریق چند کارگزاری اقدام به خرید کند. در این شرایط، سهام خریداری شده به سبد دارایی شخص در كارگزار ناظر آن سهم اضافه می‌شود. به طور پیش‌فرض، اولین کارگزاری‌ای که شخص از طریق آن سهمی را خریداری کرده است، كارگزار ناظر آن سهم در نظر گرفته می‌شود. برای اطلاع از دارایی تحت مالکیت خود و همچنین شناسایی كارگزار ناظر هر یک از آن‌ها، به درگاه یکپارچه ذینفعان بازار سرمایه به آدرس ddn.csdiran.com مراجعه کنید. لازم به ذکر است که شما می‌توانید كارگزار ناظر هر سهم خود را تغییر دهید. برای آشنایی با روش انجام این کار، روی لینک زیر کلیک کنید. روش تغییر کارگزار ناظر
  • کارمزد

     

    کارمزد، اجرت یا حق‌العمل، در لغت به معنای وجهی است که به شخصی در ازای کاری که انجام داده است تعلق می‌گیرد. در بازار سرمایه هم مانند سایر بازارهایی که در آن کالایی معامله می‌شود، برخی از ارکان تشکیل‌دهنده‌‌ بازار به ازای انجام هر معامله موفق، درصدی از مقدار نقدی معامله را تحت عنوان کارمزد از دو طرف معامله یعنی خریدار و فروشنده دریافت می‌کنند. در بازار سرمایه ایران کارمزد معاملات با توجه به معیارهایی مانند ورقه بهادار در حال معامله (سهام، اوراق بدهی، اوراق آتی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری)، مرحله معامله (ثبت‌شده و یا در حال پذیره‌نویسی) و نوع صندوق قابل معامله (سهامی، مختلط، با درآمد ثابت و دولتی) تعیین می‌شود.
  • کارمزد معاملات

     

    معامله در بازار سرمایه مانند معامله در هر بازار دیگری، هزینه‌هایی دارد. کارمزد نهادهای مختلف بازار سرمایه (مانند کارگزاری، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و اداره تسویه وجوه، مدیریت فناوری بورس و ….) و مالیات، از جمله هزینه‌های مربوط به معاملات بازار سرمایه است که بلافاصله پس از انجام معامله، از طرف خریدار و فروشنده دریافت می‌گردد. در حال حاضر مجموع هزینه‌های مربوط به خرید سهام بورسی و فرابورسی به ترتیب ۰.۰۰۳۷۱۲ و ۰.۰۰۳۶۳۲و مجموع هزینه‌های مربوط به فروش آن‌ها، ۰.۰۰۸۸ ارزش معامله آن‌ها است.
  • کالای سرمایه‌ای

     

    برخی کالاها، خودشان مصرف نمی‌شوند. بلکه در طول زمان، خدمات آن‌ها مورد مصرف قرار می‌گیرد؛ مانند اتومبیل و یخچال. در اقتصاد به این کالاها، «کالای بادوام» گفته می‌شود. در غیر این صورت، کالاها بی‌دوام‌اند، مانند نان و مواد غذایی. بنابراین کالاهای بادوام با یک بار مصرف، تمام نمی‌شوند. به کالاهای بادوامی‌ که در فرایند تولید از سوی نیروی انسانی به‌کار گرفته می‌شود، کالای سرمایه‌ای (Capital good) گفته می‌شود. یخچال در منزل، یک کالای بادوام مصرفی و یخچال در مغازه بستنی فروشی، یک کالای سرمایه‌ای است. تراکتور، ماشین آلات کارخانه‌ها و سایر ابزار و تجهیزات تولیدی، مثال‌های دیگری برای کالای سرمایه‌ای است.
  • کالای مصرفی

     

    کالاهایی که در بازار به فروش می‌رسد، ممکن است توسط مصرف‌کنندگان نهایی خریداری شود و به مصرف برسد که به آن‌ها «کالای مصرفی» گفته می‌شود. اما اگر تولیدکنندگان دیگری برای ادامه فرایند تولید و تبدیل آن‌ها به کالاهای مختلف دیگر، آن کالاها را خریداری کنند و مورد استفاده قرار دهند، به آن‌ها «کالای واسطه‌ای» گفته می‌شود. به عنوان مثال، گوجه فرنگی‌ای که خانوارها تهیه می‌کنند و به مصرف می‌رسانند، کالای مصرفی در نظر گرفته می‌شود. اما وقتی همان گوجه فرنگی توسط کارخانه‌ها خریداری می‌شود و برای تولید رب یا سس گوجه فرنگی مورد استفاده قرار می‌گیرد، کالای واسطه‌ای در نظر گرفته می‌شود.
  • کد آنلاین

     

    کد آنلاین مشخصات ورود به سامانه‌های معاملاتی آنلاین یک کارگزاری و خرید و فروش آنلاین انواع اوراق بهادار است. هر شخص واجد شرایط می‌تواند پس از انتخاب یکی از کارگزاری‌های بورس و تکمیل مراحل ثبت‌نام آن، از آن کارگزاری کد آنلاین دریافت کند. البته محدودیتی در تعداد کدهای آنلاین وجود ندارد و هر شخص می‌تواند از چندین کارگزاری، کد آنلاین دریافت کند و از طریق آن‌ها معاملات خود را انجام دهد.
  • کد بورسی

     

    کد بورسی، کد شناسایی هر شخص حقیقی یا حقوقی در بازار سرمایه است که توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و به درخواست کارگزاران بورس برای هر شخص متقاضی صادر می‌شود. کد بورسی هر شخص حقیقی و حقوقی، مختص او بوده و ثابت و منحصربه‌فرد است. هر شخصی برای فعالیت در بازار سرمایه به کد بورسی نیاز دارد و بدون آن امکان فعالیت برای کسی وجود ندارد. کد بورسی از ترکیب سه حرف و پنج عدد ساخته می‌شود.
  • کد معاملاتی

     

    شناسه‌ي "مشتری" جهت انجام معامله‌ي اوراق بهادار در سامانه‌ي معاملات است. این شناسه به صورت حروف، عدد، و یا ترکیبی از هر دو می‌باشد.
  • کد معاملاتی گروهی

     

    شناسه‌ای است که برای ورود سفارش‌های خرید و یا فروش گروهی برای هر شرکت کارگزاری در سامانه‌ي معاملات تعریف شده است. این شناسه به‌صورت حروف، عدد، و یا ترکیبی از هر دو می‌باشد.
  • کدال

     

    سامانه کدال به نشانی اینترنتی Codal.ir، به منظور مكانيزه كردن جمع آوری، بررسی و انتشار اطلاعات مالی شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار و سایر اشخاصی که طبق قانون بازار اوراق بهادار ملزم به گزارش اطلاعات خود هستند، طراحی شده است. صورت‌های مالی دوره‌ای شرکت‌ها، گزارش‌های ماهیانه، گزارش اطلاعات با اهمیت گروه الف و ب، گزارش تفسیری مدیریت، گزارش فعالیت هیئت مدیره، آگهی‌های دعوت به مجامع، تصمیم‌گیری‌های مجامع و اطلاعیه‌های مربوط به فرآیند افزایش سرمایه شرکت‌ها، از جمله مواردی است که از طریق سامانه کدال در اختیار فعالین بازار سرمایه قرار می‌گیرد.
  • کسری بودجه

     

    کسری بودجه زمانی اتفاق می‌افتد که هزینه‌های یک بنگاه اقتصادی یا دولت بیشتر از درآمدهای آن باشد. این موضوع معمولاً در یک سال مالی اندازه‌گیری می‌شود و از این معیار می‌توان به عنوان شاخصی برای بررسی میزان سلامت مالی یک سازمان یا یک کشور استفاده کرد. کسری بودجه در یک کشور می‌تواند باعث توقف فعالیت‌های عمرانی یا جاری آن شود. تامین منابع مالی مورد نیاز برای جبران کسری بودجه دولت‌ها نیز معمولا از طریق استقراض از نظام بانکی، استقراض از خارج و استقراض داخلی از طریق انتشار اوراق قرضه امکان‌پذیر است.
  • کنترل

     

    توانایی راهبری سیاست‌های مالی و عملیاتی یک واحد تجاری به‌منظور کسب منافع از فعالیت‌های آن.

گ

  • گردش حساب‌های دریافتنی

     

    گردش حساب‌های دریافتنی، یکی از نسبت‌های کارایی (فعالیت) شرکت‌هاست. این نسبت، تعداد دفعات وصول مطالبات، حساب‌ها و اسناد دریافتنی را طی یک دوره مالی (معمولا یک سال مالی) نمایش می‌دهد. بیشتر بودن این نسبت بدین معناست که شرکت مطالبات خود را سریع‌تر وصول می‌کند.
  • گردش دارایی

     

    گردش دارایی، یکی از نسبت‌های کارایی (فعالیت) شرکت‌هاست. نسبت گردش دارایی، میزان تاثیرگذاری دارایی‌ها در کسب درآمد شرکت را نشان می‌دهد. با مقایسه نسبت گردش دارایی در دوره‌های مختلف می‌توان بررسی کرد که افزایش دارایی‌های شرکت در کسب درآمد بیشتر آن موثر بوده است یا خیر. این نسبت طبق فرمول زیر محاسبه می‌شود:
  • گردش دارایی‌های ثابت

     

    گردش دارایی‌های ثابت، یکی از نسبت‌های کارایی (فعالیت) شرکت‌هاست. این نسبت میزان تأثیرگذاری دارایی‌های ثابت شرکت بر کسب درآمد آن را نشان می‌دهد. پایین بودن این نسبت بدین معناست که شرکت بیش از حد در دارایی‌های ثابت سرمایه‌گذاری کرده است و درآمد شرکت نسبت به این سرمایه‌گذاری انجام شده، پایین است. گردش دارایی‌های ثابت طبق فرمول زیر محاسبه می‌شود:
  • گردش موجودی کالا

     

    گردش موجودی کالا یکی از نسبت‌های کارایی (فعالیت) شرکت‌هاست. گردش موجودی کالا، نشان دهنده‌ی تعداد فروش و جایگزین شدن موجودی کالا و مواد شرکت در یک بازه‌ی زمانی مشخص است. پایین بودن نسبت گردش موجودی کالای یک شرکت بدین معناست که شرکت موجودی کالا را بیش از اندازه در انبار خود ذخیره کرده است یا سطح فروش محصولات شرکت پایین است. گردش موجودی کالا را می‌توان طبق فرمول زیر محاسبه کرد:
  • گزارش سالانه

     

    گزارش سالانه گزارشی است که شرکت‌ها معمولا برای توصیف عملیات و اقدامات خود در یک سال گذشته و مشخص نمودن وضعیت مالی خود منتشر می‌کنند. این گزارش، تصویری از شرکت را در ذهن مخاطب ایجاد می‌کند و نقش بسزایی در ارتباط بیشتر و موثرتر مخاطبان با شرکت دارد. علاوه بر این، گزارش سالانه نتیجه فعالیت‌های شرکت در سال قبل را ارائه می‌کند و از طریق آمار و ارقام و توضیحات متنی و تصویری، علل موفقیت یا شکست شرکت را تشریح می‌کند.
  • گواهی حق تقدم

     

    گواهی حق تقدم فرمی است که هر شرکت پس از تصویب افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و انتشار حق تقدم، در اختیار سهامداران خود قرار می‌دهد. گواهی حق تقدم دربرگیرنده اطلاعات مهمی از جمله تعداد حق تقدم تخصیص یافته به سهامدار، مبلغ قابل پرداخت برای تبدیل حق تقدم به سهم و نحوه واریز آن است. برخی از شرکت‌ها این گواهی را از طریق پست برای هر سهامدار ارسال می‌کنند اما سهامداران هر شرکت معمولا می‌توانند با مراجعه به پرتال سهامداران شرکت، آن را دریافت کرده و در صورت وجود هرگونه سوال، با امور سهامداران شرکت تماس بگیرند.
  • گواهی سپرده کالایی

     

    گواهی سپرده کالایی اوراق بهاداری است که نشان‌دهنده مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالاست که به آن، دارایی پایه گفته می‌شود. شرکت سپرده‌گذاری مرکزی به پشتوانه قبض انبار ثبت‌شده توسط انبارهای مورد تأیید بورس کالا، گواهی سپرده کالایی را صادر می‌کند. از جمله ویژگی‌های دارایی پایه گواهی سپرده کالایی می‌توان به استانداردپذیری کالا و قابلیت تفکیک آن به محموله‌های استاندارد، قابلیت ماندگاری کالا برای یک دوره زمانی قابل‌قبول و… اشاره کرد. تاکنون در بورس ایران برای سکه طلا، زعفران، پسته و زیره سبز گواهی سپرده کالایی راه‌اندازی شده است.
  • گواهی سپرده کالایی پسته

     

    پسته نیز یکی از محصولات کشاورزی است که گواهی سپرده کالایی برای آن تعریف شده است. معاملات گواهی سپرده کالایی پسته از مهرماه سال ۹۶ در بورس کالا راه‌اندازی شد. مشابه سایر گواهی سپرده‌های کالایی، دارندگان پسته با مشخصات کیفی ارائه‌شده توسط سازمان می‌توانند به انبارهای معرفی‌شده توسط بورس کالا مراجعه نموده و پس از انجام مراحل، محصول را به انبار سپرده و قبض آن را دریافت کنند. قبض انبار در واقع همان گواهی سپرده کالایی است که می‌توان به‌وقت مناسب در بازار سرمایه به فروش رساند.
  • گواهی سپرده کالایی زعفران

     

    معاملات گواهی سپرده کالایی زعفران از بهمن ماه سال ۹۵ در بورس کالا راه‌اندازی شد. فرآیند ایجاد یک گواهی سپرده کالایی زعفران به این شکل است که دارنده زعفران به یکی از انبارهای معرفی شده توسط بورس کالا مراجعه نموده و پس از انجام مراحل آن، انبار نسبت به پذیرش کالا اقدام نموده و قبض انبار را به نام مالک صادر می‌کند. قبض‌های صادر شده توسط انبار، ظرف یک روز کاری به گواهی سپرده تبدیل شده و قابلیت معامله پیدا می‌کند.
  • گواهی سپرده کالایی زیره

     

    معاملات گواهی سپرده کالایی زیره سبز به عنوان چهارمین نوع گواهی سپرده کالایی از تیرماه سال ۹۸ در بورس کالا راه‌اندازی شد. مشابه سایر گواهی سپرده‌های کالایی، دارندگان زیره سبز با مشخصات کیفی ارائه‌شده توسط سازمان بورس می‌توانند به انبارهای معرفی‌شده توسط بورس کالا مراجعه نموده و پس از طی مراحل، محصول را به انبار سپرده و قبض آن را دریافت کنند. قبض انبار در واقع همان گواهی سپرده کالایی زیره است که می‌توان در بازار سرمایه به فروش رساند.
  • گواهی سرمایه گذاری

     

    سندی است که مطابق اساس‌نامه از طرف صندوق به نام یک سرمایه‌گذار صادر می‌شود و معرف تعداد واحدهای سرمایه‌گذاری در تملک آن سرمایه‌گذار است.
  • گواهی نامه حق تقدم (حق خرید)

     

    گواهی‌نامه‌ای است که در آن میزان حق‌تقدم در خرید سهم، وجوه قابل واریز و مطالبات سهامدار در صورتی که وجود داشته باشد، قید شده است.

م

  • شاور پذیرش

     

    شخصی است که به عنوان رابط اصلی متقاضی و بورس، تمام یا بخشی از وظایف متقاضی در فرآیند پذیرش را به نمایندگی از طرف وی انجام می‌دهد.
  • مالکیت معنوی

     

    مالکیت معنوی (Intellectual Property) در واقع تراوشات ذهنی و ابتکارات انسانی است که علاوه بر جنبه معنوی، ارزش اقتصادی نیز دارد. مالکیت معنوی به دو دسته مالکیت صنعتی و مالکیت ادبی و هنری تقسیم می‌شود. مواردی مانند اسم تجاری، علائم تجاری و گواهی حق اختراع در گروه مالکیت صنعتی قرار می‌گیرند. آثار نوشتاری (مانند کتاب، رساله، نمایشنامه)، آثار سمعی بصری (مانند آثار رادیو و تلویزیونی و آثار موسیقی و صوتی)، آثار تجسمی (مانند خوشنویسی، سفالگری، عکاسی)، نرم‌افزارهای رایانه‌ای و آثار سینمایی نیز در گروه مالکیت ادبی و هنری قرار می‌گیرند.
  • مبارزه با پولشویی

     

    به منظور هماهنگ کردن دستگاه‌های ذی‌ربط در امر جمع‌آوری، پردازش و تحلیل اخبار، اسناد و مدارک، اطلاعات و گزارش‌های واصله، تهیه‌ي سیستم‌های اطلاعاتی هوشمند، شناسایی معاملات مشکوک و به منظور مقابله با جرم پولشویی شورای عالی مبارزه با پولشویی به ریاست و مسئولیت وزیر اقتصادی و دارایی و با عضویت وزراي بازرگانی، اطلاعات، کشور و رئیس بانک مرکزی با وظایف ذیل تشکیل می‌گردد:1. جمع‌آوری و کسب اخبار و اطلاعات مرتبط و تجزیه و تحلیل و طبقه‌بندی فنی و تخصص آن‌ها در مواردی که قرینه‌ای بر تخلف وجود دارد طبق مقررات؛ 2. تهیه و پیشنهاد آیین‌نامه‌های لازم در خصوص اجراي قانون به هیئت وزیران؛ 3. هماهنگ‌کردن دستگاه‌های ذی‌ربط و پیگیری اجراي کامل قانون در کشور؛ 4. ارزیابی گزارش‌های دریافتی و ارسال به قوه‌ي قضائیه در مواردی که به احتمال قوی صحت دارد و یا محتمل آن از اهمیت برخوردار است؛ 5. تبادل تجارب و اطلاعات با سازمان‌های مشابه در سایر کشورها در چهارچوب مفاد ماده (11).
  • محدودیت حجمی

     

    حداکثر تعداد اوراق‌بهاداری است که در هر نماد معاملاتی طی هر سفارش در سامانه‌ي معاملات وارد می‌شود. این رقم مضرب صحیحی از واحد پایه معاملاتی متعارف است.
  • مدت تنفس

     

    مدت زمانی است که بنا به ضرورت وشرایط درآمدزائی موضوع معامله تسهیلات دهنده برای مشتری قائل می شود ووصول اقساط پس از طی مدت تنفس آغاز می گردد.
  • مدل دوپونت

     

    مدل دوپونت (DuPont)، تکنیکی برای تحلیل بخش‌های مختلف بازده حقوق صاحبان سهام‌ (ROE) است. طبق مدل دوپونت، سه معیار مهمی که منجر به بازگشت سرمایه سهامداران می‌شود، عبارتند از: بهره‌وری عملیاتی، بهره‌وری در استفاده از دارایی‌ها و اهرم مالی. بر اساس مدل دوپونت می‌توان با استفاده از فرمول زیر، بازده حقوق صاحبان سهام را محاسبه کرد: نسبت اهرمی × گردش دارایی × حاشیه سود خالص = بازده حقوق صاحبان سهام یا از آنجا که حاصل‌ضرب حاشیه سود خالص در گردش دارایی برابر با بازده دارایی‌هاست، داریم: نسبت اهرمی × بازده دارایی = بازده حقوق صاحبان سهام
  • مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای

     

    مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای (Capital Asset Pricing Model) که به اختصار به آن مدل CAPM نیز گفته می‌شود، مدلی است که رابطه بین ریسک سیستماتیک و بازده مورد انتظار یک ورقه بهادار را نشان می‌دهد. در واقع هدف مدل قیمت گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای این است که مشخص شود آیا بازدهی یک سرمایه‌گذاری با توجه به ریسک آن، ارزنده است یا خیر. فرمول مدل CAPM به شرح زیر است:
  • مدیر ثبت صندوق سرمایه گذاری

     

    انجام امور پذیره نویسی و صدور و ابطال واحدهای سرمایه گذاری توسط مدیر ثبت صندوق سرمایه گذاری انجام می‌شود. در همین راستا، مدیر ثبت باید شعبی که سرمایه‌گذاران می‌توانند از طریق مراجعه به آن‌ها فرآیند صدور یا ابطال را انجام دهند، اعلام کند و در آن شعب شرایط را برای فرآیند سرمایه‌گذاری و دریافت اطلاعات هویتی و بانکی متقاضیان فراهم کند. مدیر ثبت توسط مجمع صندوق انتخاب شده و باید به تایید سازمان بورس برسد. لازم به ذکر است که مدیر ثبت فقط در صندوق‌های سرمایه‌گذاری بزرگ با حداقل سرمایه ۵ میلیارد تومان حضور دارد.
  • مدیر صندوق سرمایه گذاری

     

    مدیر صندوق، رکن اجرایی صندوق‌‌ است که تمامی امور عملیاتی مربوط به صندوق را انجام می‌دهد و لازم است مطابق اساسنامه، گزارش‌های پیش‌بینی شده و اطلاعات قابل ارائه را تهیه و در اختیار متولی، حسابرس و سازمان بورس قرار دهد. مدیران سرمایه‌گذاری هر صندوق نیز توسط مدیر صندوق معرفی می‌شوند. سیاست‌گذاری و تعیین خط مشی سرمایه‌گذاری صندوق و تصمیم‌گیری در مورد خرید و فروش اوراق بهادار را می‌توان مهم‌ترین وظیفه مدیر صندوق دانست که گروه مدیران سرمایه گذاری صندوق از طرف مدیر صندوق و به مسئولیت وی، انجام می‌دهند.
  • مرابحه

     

    مرابحه قرار دادی است که به موجب آن عرضه کننده (بانک) بهای تمام شده اموال وخدمات را به اطلاع متقاضی می رساند وسپس با افزودن مبلغ اضافی به عنوان سود ,آن را به صورت نقدی ,نسیه دفعی یا اقساطی ,به اقساط مساوی یا غیر مساوی در سر رسید یا سررسید های معین به متقاضی واگذار می نماید. کاربرد در کلیه بخش های تولیدی – خدماتی و بازرگانی برای تهیه مواد اولیه – لوازم یدکی – ابزار کار – ماشین الات – تاسیسات – زمین وسایر کالاها و خدمات مورد احتیاج این واحد ها . نیازهای خانوارها برای تهیه مسکن – کالای بادوام و مصرفی و خدمات .
  • مزایده

     

    مزایده (auction) روشی است که در آن برای فروش یک دارایی رقابت برگزار می‌شود و در نهایت به خریداری که بیشترین قیمت را پیشنهاد بدهد، فروخته می‌شود. به عنوان مثال، یک بانک می‌تواند برای فروش املاک و مستغلات خود مزایده برگزار کند و در نهایت آن‌ها را به خریداری که بیشترین قیمت را پیشنهاد می‌دهد، واگذار کند. تفاوت مناقصه با مزایده این است که برگزار کننده مزایده، به دنبال فروش یک دارایی به بیشترین قیمت پیشنهادی است و برگزار کننده مناقصه، به دنبال خرید یک دارایی یا دریافت یک خدمت به کمترین قیمت پیشنهادی است.
  • مشارکت مدنی

     

    الف- مشارکت مدنی عبارتست از "در هم آمیختن سهم الشرکه نقدی ویا غیرنقدی متعلق به اشخاص حقیقی ویا حقوقی متعدد ، به نحومشاع ، به منظور انتفاع وطبق قرارداد"
  • مشتری

     

    شخصی است که متقاضی خرید (یا فروش) اوراق‌بهادار است. "مشتری" می‌تواند نماینده‌ي قانونی خریدار یا فروشنده باشد.
  • مشخصات قرارداد آتی سکه بهار آزادی

     

    هر قرارداد معادل با 10 سکه که براساس استاندارد بانک مرکزی با عیار 900 در هزار با وزن 133 / 8 گرم می باشد. سررسید قراردادها تمام ما ههای سال می باشد و حداکثر دامنه نوسان قیمتی 5 % نسبت به قیمت تسویه روز قبل می باشد آخرین روز معاملاتی قرارداد نیز از تاریخ مندرج در اطلاعیه معاملاتی قرارداد تا 5 روز قبل از پایان ماه قرارداد و حداقل تغییر قیمت سفارش 5000ریال می باشد همچنین وجه تضمین اولیه برای هر قرارداد در حال حاظر 62500000ریال می­باشد که با نوسانات قیمتی توسط بورس تعدیل می شود. همچنین میزان وجه تضمین مورد نیاز برای مشتریانی که موقعیت خرید و فروش همزمان در سرسیدهای متفاوت می گیرند معادل با وجه تضمین لازم برای حداکثر موقعیت های تعهدی باز خرید یا فروش آنها می باشد وکارمزد معاملات برای هرقرارداد 30000ریال می باشد. همچنین تسویه قراردادها به صورت روزانه بوده و نیم ساعت پس از پایان معاملات عملیات تسویه توسط اتاق پایاپای انجام می شود.
  • مضاربه

     

    مضاربه قراردادی است که به موجب آن یکی از طرفین (مالک) عهده دار تأمین سرمایه (نقدی) می گردد با قید اینکه طرف دیگر "عامل با آن تجارت کرده ودر سود حاصله هر دو طرف شریک باشند" و از معاملات غیر مبادله‌ای محسوب می گردد . کاربرد: برای تأمین مالی در خرید وفروش کالای آماده کاربرد داشته برای دارندگان فعالیت بازرگانی بکار گرفته می شود. مدت: مدت انجام مضاربه یک دوره مالی مطابق شرایط فروشنده وحداکثر یکسال می باشد.
  • معادله پاچیولی

     

    لوکا پاچیولی، دانشمند ایتالیایی که او را پدر حسابداری جهان نیز می‌دانند، اولین بار حسابداری دو طرفه را تدوین کرد. بر همین اساس، به معادله اصلی حسابداری یعنی «دارایی‌ها = بدهی‌ها + حقوق صاحبان سهام (سرمایه)» به احترام مبدع آن «معادله پاچیولی» نیز گفته می‌شود.
  • معاملات

     

    خرید یا فروش اوراق‌بهاداری است که در بورس پذیرفته شده است. هر معامله در صورتی قطعیت می‌یابد که به تایید "بورس" برسد.
  • معاملات آتی در بورس کالای ایران

     

    با توجه به اینکه اولین معاملات قراردادهای آتی در دنیا به صورت استاندارد در بور سهای کالایی انجام شده است. در کشور ما نیزمعاملات اولین قرارداد آتی در بورس کالای ایران با راه اندازی قرارداد آتی بر روی شمش طلای یک اونسی که در سال1387مورد پذیرش قرار گرفته بود آغاز شد. اما با راه اندازی قراردادهای آتی بر روی سکه طلای بهارآزادی و آغاز معاملات آن هم اکنون تقریبا تمام معاملات آتی بورس کالا به قراردادهای سکه طلای بهارآزادی اختصاص پیدا کرده است که روز به روز نیز بر متقاضیان حضور در این بازار افزوده می شود نگاهی به آمار معاملات قراردادهای آتی در بورس کالای ایران نشان می هد طی مدتی که از راه اندازی این قراردادها می گذرد، حجم و ارزش این معاملات هر سال نسبت به سال قبل افزایش بسیار چشمگیری راتجربه کرده است.
  • معاملات اشخاص خارجی

     

    خرید و فروش اوراق‌بهادار اشخاص خارجی است که حسب مورد، پس از اخذ مجوز از مراجع ذی‌ربط، اقدام به معامله اوراق‌بهادار می‌کنند.
  • معاملات اعتباری

     

    معاملاتی است که درصدی از ثمن معامله از طریق بانک و یا موسسه‌ي مالی یا اعتباری تامین مالی شده باشد.
  • معاملات با اقربا

     

    خرید و فروش اوراق بهادار با همسر و اقربای درجه‌ي یک (طبقه‌ي اول نسبی طبق تعریف قانون مدنی) است.
  • معاملات تجدید ساختار

     

    انتقال اوراق‌بهادار از طرف شرکت مادر به شرکت‌های تابعه با هدف تجدید ساختار است.
  • معاملات تحت احتیاط

     

    شرکت‌های مشمول معاملات تحت احتیاط، شرکت‌هایی هستند که مشمول بندهای ب و ج ماده ۱۹ مکرر ۱ دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات بورس اوراق بهادار شده‌اند. بر همین اساس، چنانچه یکی از اتفاقات زیر رخ دهد، معامله نماد شرکت تحت احتیاط می‌شود: عدم افشای به موقع اطلاعات با اهمیت موضوع ماده ۱۳، ورشکستگی یکی از مشتریان عمده شرکت یا ظن دستکاری بازار. با وقوع یکی از این اتفاقات، نماد ظرف مدت ۱۰ روز متوقف می‌شود. سپس ناشر و سازمان بورس با هم مکاتبه می‌کنند و سازمان بورس حداکثر ۳۰ روز به ناشر مهلت می‌دهد تا بتواند با انجام اقدامات لازم، از تعلیق نماد جلوگیری کند.
  • معاملات چرخشی

     

    معاملاتی است که با تکمیل چرخه‌ي آن ظرف یک جلسه‌ي معاملاتی، وضعیت مالکیت طرفین معامله تغییری نمی‌کند.
  • معاملات خوشه‌اي

     

    خرید یا فروش مجموعه‌ای از اوراق‌بهادار است که به‌طور یک‌جا معامله می‌شود.
  • معاملات دوطرفه

     

    معاملاتی است که کارگزار هم‌زمان نقش کارگزار خریدار و فروشنده را بر عهده دارد.
  • معاملات عمده

     

    معاملاتی است که تعداد سهام مورد معامله از درصد معینی از کل سهام آن شرکت، یا حجم معاملات آن طی دوره معین، و یا حجم معاملات کل بازار طی مدت معین، بیشتر باشد.
  • معاملات مشروط

     

    معاملاتی است که برای انجام و یا نحوه‌ي تسویه آن، شرایطی برابر مقررات "بورس" تعیین شده باشد.
  • معامله بلوک

     

    معاملاتی است که در آن قواعد مربوط به محدودیت حجمی و محدودیت قیمتی رعایت نمی‌شود.
  • معامله ترجیحی

     

    انتقال سهام شرکت‌های دولتی به کارکنان واحدها به‌منظور اجرای برنامه‌های خصوصی‌سازی است که به نرخ معینی انجام می‌شود.
  • معامله سلف

     

    تعریف سلف ، پیش خرید نقدی محصولات تولیدی به قیمت معین می باشد . کاربرد
  • مقررات

     

    منظور قانون تجارت، قانون مالیات‌ها، قانون بازار اوراق بهادار، استانداردهای حسابداری و حسابرسی ملی، مصوبات هیئت وزیران، شورا، سازمان و سایر قوانین و ضوابط موضوعه در خصوص بازار اوراق‌بهادار و ناشر می‌باشد.
  • مناقصه

     

    مناقصه (Tender) روشی است که در آن سازمان‌ها و نهادها، خرید کالا یا خدمت مورد نیاز خود را به رقابت می‌گذارند و با اشخاص حقوقی یا حقیقی که کمترین قیمت یا مناسب‌ترین شرایط را پیشنهاد می‌کنند، وارد معامله می‌شوند. به عنوان مثال، یک سازمان می‌تواند برای خرید تعداد مشخصی رایانه با ویژگی‌های مشخص، مناقصه برگزار کند و از بین پیشنهاداتی که دریافت می‌کند، پیشنهادی که کمترین قیمت و مناسب‌ترین شرایط را دارد، انتخاب کند.
  • موقعیت تعهدی خرید در قرارداد آتی

     

    شخصی که در بورس قرارداد آتی را می خرد و خود را متعهد به خرید دارایی پایه بر اساس ضوابط استاندارد بورس درتاریخ معینی می نماید، اصطلاحاً موقعیت خرید یا موقعیت تعهدی خرید اختیار کرده است و اگر تا تاریخ سررسید قرارداد این موضع را حفظ نماید ضرورتاً باید کل ارزش دارایی پایه را پرداخت نماید.
  • موقعیت تعهدی فروش در قرارداد آتی

     

    شخصی که در بورس، قرارداد آتی را به فروش می رساند و خود را به تحویل دادن دارایی پایه بر اساس ضوابط استاندارد بورس در تاریخ معینی در آینده متعهد می نماید، اصطلاحآ موقعیت فروش اختیار کرده است. دارنده موقعیت تعهدی فروش، اگر تا تاریخ سررسید قرارداد، این موقعیت را حفظ نماید ضرورتاً باید دارایی پایه را تحویل دهد.
  • میانگین موزون هزینه سرمایه

     

    به میانگین بازده مورد انتظار تامین کنندگان سرمایه شرکت که شامل سهامداران و وام‌دهندگان آن می‌شود، میانگین موزون هزینه سرمایه (Weighted Average Cost of Capital) یا WACC گفته می‌شود. فرمول محاسبه WACC به شرح زیر است: WACC = (D/D+E) × Kd(1-t) + Ke × (E/D+E) D= ارزش بازاری بدهی‌های شرکت E= ارزش بازاری سهام عادی شرکت Kd= نرخ بازده مورد نظر وام‌دهندگان t= نرخ مالیات Ke= نرخ بازده مورد نظر سهامداران

ن

  • ناشر بازار خارج از بورس

     

    ناشری که اوراق‌بهادار آن نزد سازمان ثبت شده و در بازار خارج از بورس پذیرفته شده باشد.
  • ناشر بورسی

     

    ناشری که اوراق‌بهادار آن در بورس پذیرفته شده باشد.
  • ناشر غیر بورسی

     

    ناشری که اوراق‌بهادار آن نزد سازمان ثبت شده؛ ولی در بورس یا بازار خارج از بورس پذیرفته نشده است.
  • نرخ تنزیل

     

    تنزیل کردن در حقیقت روشی است برای تخمین زدن ارزش فعلی جریان وجوه نقدی که در دوره یا دوره‌های زمانی مشخصی در آینده قابل دریافت هستند. نرخ تنزیل (Discounting Rate) نیز نرخ بهره‌ای است که برای محاسبه ارزش فعلی جریان‌های نقدی آتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. زمان و نرخ تنزیل، دو پارامتر اساسی و تاثیرگذار در محاسبه ارزش فعلی هستند. هر چه نرخ تنزیل بیشتر باشد، ارزش فعلی یک مقدار مشخصی در آینده، کمتر خواهد بود.
  • نرخ سود بین بانکی

     

    ممکن است بانک‌ها در دوره‌های مالی کوتاه‌مدت روزانه یا هفتگی با کسری یا مازاد نقدینگی روبرو شوند. اگر بانکی دچار کسری نقدینگی شود، باید از طریق وام گرفتن آن را جبران کند تا به حالت تعادل برسد. برای اینکه بانک‌ها برای حل این مشکل به بانک مرکزی نیاز نداشته باشند، بازاری را به نام بازار بین‌ بانکی تشکیل داده‌اند که در آن به یکدیگر وام می‌دهند. اکثر وام‌های بین بانکی سررسید کوتاه‌مدت یک هفته‌ای یا کمتر دارند. وام‌دهی بانک‌ها به یکدیگر بر مبنای یک نرخ سودی است که به آن نرخ سود بین بانکی گفته می‌شود.
  • نسبت آنی

     

    نسبت آنی یا (Quick Ratio)، یکی از نسبت‌های نقدینگی شرکت‌هاست. این نسبت از تقسیم دارایی‌های جاری، بدون در نظر گرفتن موجودی کالا، پیش پرداخت ها، سپرده و سفارشات، بر بدهی‌های جاری حاصل می‌گردد. اگر نسبت آنی نزدیک به یک باشد، نشان دهنده وضعیت مناسب شرکت در بازپرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت است. اگر این نسبت کمتر از یک باشد امکان بروز مشکلات مالی برای شرکت وجود خواهد داشت. چرا که این حالت به معنای عدم توانایی شرکت در بازپرداخت سریع بدهی‌هاست.
  • نسبت جاری

     

    نسبت جاری یا نسبت دو به یک، یکی از نسبت‌های نقدینگی است. این نسبت از تقسیم دارایی‌های جاری بر بدهی‌های جاری به دست می‌آید و توانایی شرکت در بازپرداخت تعهدات کوتاه‌مدت خود از محل دارایی‌های جاری را اندازه گیری می‌کند. اگر این نسبت کمتر از یک باشد، بدین معناست که ممکن است شرکت در بازپرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت خود دچار مشکل شود. بالا بودن بیش از حد نسبت جاری نیز بدین معناست که شرکت از نقدینگی خود به شکل درستی برای سودآوری استفاده نمی‌کند و این موضوع نیز از دید یک سهامدار مطلوب نیست.
  • نسبت کفایت سرمایه

     

    نسبت کفایت سرمایه یکی از معیارهای کمی برای ارزیابی وضعیت بانک‌ها و موسسات مالی اعتباری است. این نسبت که بر حسب درصد بیان می‌شود، از تقسیم «سرمایه پایه» به «مجموع دارایی‌های موزون شده به ضرایب ریسک» به دست می‌آید. براساس قوانین بانک مرکزی جمهوری اسلامی، حداقل نسبت کفایت سرمایه مطلوب برای بانک‌های ایرانی معادل ۸ درصد است.
  • نسبت موجودی کالا به سرمایه در گردش

     

    نسبت موجودی کالا به سرمایه در گردش یکی از نسبت های کارایی (فعالیت) شرکت هاست و از تقسیم موجودی کل کالا بر سرمایه در گردش شرکت به دست می‌آید. این نسبت در حقیقت نشانگر آن است که چه مقدار از سرمایه در گردش یک شرکت را کالا تشکیل می‌دهد. این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که مشخص کننده سلامت عملیات جاری در یک شرکت است. اگر این نسبت بالا باشد، نشان می‌دهد که حجم تولید کالا از میزان فروش آن بیشتر است و وجوه نقد به اندازه کافی به چرخه مالی شرکت برنمی‌گردد و در نتیجه شرکت بازدهی مورد انتظار را ندارد. این مورد می‌تواند نشان از ضعف در بازاریابی و فروش باشد.
  • نسبت وجه نقد

     

    نسبت وجه نقد یکی از نسبت‌های نقدینگی شرکت‌هاست. نسبت وجه نقد را می‌توان محافظه‌کارانه‌ترین نسبت نقدینگی دانست. چرا که نسبت موجودی نقدی و سرمایه‌ گذاری‌های کوتاه‌مدت را به بدهی‌های جاری نشان می‌دهد. بالا بودن این نسبت نشان‌دهنده عدم استفاده از منابع نقد است. پایین بودن آن نیز می‌تواند منجر به ایجاد مشکل در بازپرداخت بدهی‌ها شود. نسبت وجه نقد به شرح زیر قابل محاسبه است:
  • نماد معاملاتی

     

    شناسه‌ای است که برای هر یک از اوراق‌بهادار به‌صورت منحصربه‌فرد در سامانه‌ي معاملات تعریف شده است. این شناسه می‌تواند بصورت حروف، عدد و یا ترکیبی از هر دو باشد.
  • نمودار تعدیل شده

     

    نمودار تعدیل شده به نموداری گفته می‌شود که اثر شکاف‌های قیمتی ایجاد شده به واسطه افزایش سرمایه و یا تقسیم سود نقدی از آن حذف شده است. با توجه به این ویژگی، بسیاری از تحلیل‌گران، نمودارهای تعدیل‌شده را برای تحلیل تکنیکال و استفاده از اندیکاتورها و اسیلاتورها مناسب می‌دانند. توجه به این نکته ضروری است که به دلیل عدم نمایش شکاف‌های قیمتی، این دسته از نمودار‌ها گزینه مناسبی برای بررسی تاریخچه سهم و شکاف‌های قیمتی آن در طول زمان نیستند.
  • نمودار تعدیل نشده

     

    نمودار تعدیل نشده، به نموداری گفته می‌شود که علاوه بر عوامل قیمتی، دربرگیرنده عوامل بنیادی نیز هست. در این دسته از نمودارها علاوه بر نوسانات قیمت نماد، شکاف‌های قیمتی ایجاد شده در اثر افزایش سرمایه و تقسیم سود نقدی نیز همانگونه که اتفاق افتاده‌اند، نشان داده می‌شود. به علت وجود این شکاف‌‌های قیمتی، برخی از تحلیلگران، استفاده از اندیکاتورها و اسیلاتورها را بر روی نمودارهای تعدیل نشده توصیه نمی‌کنند و از این نمودارها صرفا برای بررسی سقف‌های تاریخی و حساسیت‌های قیمت در طول زمان استفاده می‌کنند.
  • نمودار خطی

     

    نمودار خطی، ابتدایی‌ترین و ساده‌ترین نوع نموداری است که می‌تواند در تحلیل تکنیکال مورد استفاده قرار بگیرد. نمودار خطی قیمت-زمان یک سهم، از اتصال نقاط قیمت سهم در طول زمان به دست می‌آید. اگر چه این نمودار بر اساس قیمت‌های مختلفی مانند قیمت آخرین معامله، بیشترین قیمت، کمترین قیمت و … در تایم فریم انتخابی قابل ترسیم است، اما به طور معمول از قیمت پایانی سهم برای رسم نمودار خطی استفاده می‌شود. برای مثال در تایم فریم یک روزه و بر اساس قیمت پایانی، نمودار خطی با اتصال قیمت‌های پایانی روزانه سهم رسم می‌شود.
  • نهادها و تشکل‌های تحت نظارت

     

    کلیه نهادها و تشکل‌هایی که بر اساس قانون، مجوز تاسیس یا فعالیت خود را از شورا یا سازمان دریافت نموده باشند از قبیل بورس‌ها، بازارهای خارج از بورس، کانون‌ها، بازارهای مشتقه، بورس‌های کالایی، شرکت‌های سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه و نهادهای مالی.
  • نهادهای عمومی غیردولتی

     

    نهادهایی را گویند که به حکم قانون ایجاد می شوند. نظیر بنیاد تعاون مستضعفان . بنیاد شهید ، ستاد اجرائی فرمان امام ، شهرداری ها. برای انجام معاملات بانکی (تسهیلات- ضمانتنامه- گشایش اعتبار) نیاز به اخذ مجوز ماده22 قانون عملیات بانکی می باشد.
  • نهادهای مالی

     

    منظور نهادهای مالی فعال در بازار اوراق بهاداراند که از آن جمله می توان به کارگزاران، کارگزاران/ معامله‌گران، بازارگردانان، مشاوران سرمایه‌گذاری، موسسات رتبه‌بندی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، شرکت‌های پردازش اطلاعات مالی، شرکت‌های تامین سرمایه و صندوق‌های بازنشستگی اشاره کرد.

و

  • واحد پایه معاملاتی متعارف

     

    حداقل میزان اوراق‌بهادار در هر معامله است که توسط "بورس" تعیین می‌شود.
  • واحد پایه معاملاتی نامتعارف

     

    میزان اوراق‌بهاداری که از واحد پایه‌ي معاملاتی متعارف کمتر است.
  • واحد سرمایه گذاری

     

    مجموعه دارایی‌های یک صندوق سرمایه گذاری به بخش‌های کوچکی تقسیم می‌شود که به هر کدام از این بخش‌ها، واحد یا یونیت سرمایه گذاری گفته می‌شود. به عبارت دیگر، به کوچک‌ترین جزء سرمایه گذاری در هر صندوق، واحد سرمایه گذاری گفته می‌شود. در واقع اگر صندوق سرمایه گذاری را یک ساختمان در نظر بگیریم، هر واحد از صندوق یک آجر از این ساختمان لحاظ می‌شود. حداقل سرمایه مورد نیاز برای سرمایه گذاری در صندوق‌ها در امیدنامه آن‌ها مشخص می‌شود و در صندوق های مبتنی بر صدور و ابطال، معمولا به اندازه خرید یک واحد سرمایه گذاری از آن‌هاست. در صندوق های قابل معامله نیز به اندازه حداقل ارزش سفارش خرید قابل ارسال از طریق سامانه معاملاتی آنلاین کارگزاری‌هاست.
  • واحد سرمایه‌گذاری

     

    کوچک‌ترین جزء سرمایه صندوق می‌باشد.
  • واحد نظارتی

     

    واحدی در سازمان یا بورس که حسب وظایف خود، مسئولیت نظارت بر رعایت قانون و مقررات توسط ناشر را بر عهده دارد.
  • واحدهای سرمایه‌‌گذاری باطل شده

     

    واحدهای سرمایه‌گذاری باطل شده در هر زمان، عبارت است از واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق که از زمان شروع پذیره‌نویسی تا آن زمان مطابق این اساس‌نامه باطل شده است.
  • واحدهای سرمایه‌گذاری منشرشده

     

    واحدهای سرمایه‌گذاری منتشر شده در هر زمان عبارت از واحدهای سرمایه‌گذاری است که صندوق از زمان شروع پذیره‌نویسی تا آن زمان صادر نموده است.
  • واحدهای سرمایه‌گذاری نزد سرمایه‌گذاران

     

    واحدهای سرمایه‌گذاری است که در یک زمان معین براساس گواهی‌های سرمایه‌گذاری صادره، در مالکیت سرمایه‌گذاران است.
  • واسطه گری مالی

     

    به نهادهای مالی که به عنوان واسطه بین عرضه کنندگان وجوه و متقاضیان وجوه فعالیت می‌کنند، واسطه گری مالی گفته می‌شود. مطابق با تعریفی دیگر می‌توان اینطور بیان کرد که واسطه‌های مالی وجوه را از مردم دریافت کرده و سرمایه گذاری می‌کنند و در نهایت کارمزد ناشی از فعالیت خود را دریافت می‌کنند. از جمله مهم‌ترين واسطه های مالی می‌توان به شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه گذاری، صندوق‌های بازنشستگی، شرکت‌های تامین مالی، بانک‌ها و شرکت‌های بیمه اشاره کرد.
  • واگرایی

     

    ممکن است گاهی در تحلیل تکنیکال با استفاده از اندیکاتورها، تفاوتی در میان شکل نمودار قیمت و نمودار مرتبط با اندیکاتور مشاهده کنیم. مثلا سهام در حال افزایش قیمت، اما اندیکاتور کاهش را نشان دهد. به چنین رخدادی در تحلیل تکنیکال، واگرایی گفته می‌شود. واگرایی می‌تواند بیانگر بازگشت سهم از روند یا ادامه روند قبلی باشد. بنابراین واگرایی‌ها می‌توانند همانند الگوهای بازگشتی یا به‌عنوان الگوی ادامه‌دهنده باشند.
  • وال استریت

     

    وال استریت (Wall Street) خیابانی معروف از جزیره منهتن در قلب شهر نیویورک آمریکاست. بازار بورس نیویورک، بازار بورس نزدک و بسیاری از بانک‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری بزرگ دنیا در این خیابان قرار دارند. از همین رو وال استریت به عنوان مبدا بسیاری از معاملات تجاری جهانی و محلی برای فعالیت بسیاری از سرمایه‌گذاران بورس به شمار می‌رود.
  • وجه التزام تأخیر تأدیه دین

     

    عبارتست از خسارتی که بدهکار دراثر عدم ایفای تعهدات به موقع به طلبکار وارد می‌نماید مشروط براینکه در قرارداد فی مابین ذکر شده باشد.
  • وجه تضمین

     

    یکی از مواردی که در خصوص قراردادهای مشتقه مانند قرارداد‌های آتی و اختیار معامله تعیین می‌شود، وجه تضمین قرارداد است. اتاق پایاپای بورس کالا طرفین معامله را ملزم می‌کند که درصدی از ارزش معامله را به عنوان وجه تضمین قرارداد، به حساب در اختیار بورس کالا واریز کنند. در ادامه نیز با توجه به تغییرات قیمت، موجودی حساب طرفین قرارداد به صورت روزانه تعدیل می‌شود. هر یک از طرفین قرارداد نیز باید موجودی حساب خود را در یک سطح حداقلی نگه دارد. این اقدام منجر به کاهش ریسک نکول طرفین قرارداد در سررسید آن می‌شود.
  • وضعیت نماد

     

    نمادهای بازار سرمایه، همواره قابل معامله نیستند و ممکن است در برخی از مواقع، برای معامله آن‌ها محدودیت‌هایی ایجاد شود. وضعیت هر نماد که با کلماتی مانند مجاز، مجاز-محفوظ، ممنوع و … مشخص می‌شود، نشان‌دهنده همین موضوع است. مهم‌ترین وضعیت نمادها و ویژگی‌های هر کدام به شرح زیر است: وضعیت نماد امکان ارسال سفارش امکان ویرایش و حذف سفارش امکان انجام معامله مجاز بله بله بله مجاز-محفوظ بله بله خیر مجاز-متوقف بله خیر خیر ممنوع خیر خیر خیر ممنوع-متوقف خیر خیر خیر

ه

  • هزینه عملیاتی

     

    هزینه عملیاتی به هزینه‌های مربوط به فعالیت‌های عادی و مستمر شرکت گفته می‌شود. هزینه‌های عملیاتی در حالت کلی به دو نوع ثابت و متغیر تقسیم می‌شوند. هزینه‌های عملیاتی ثابت مانند اجاره‌بها، تجهیزات، بیمه و غیره، با تغییر میزان فروش، تغییر نمی‌کنند. اما هزینه‌های عملیاتی متغیر مانند هزینه مواد اولیه، بسته به میزان فروش، متغیر است. کاهش هزینه‌های عملیاتی بدون لطمه وارد کردن به کیفیت خدمات و محصولات قابل ارائه، یکی از روش‌های افزایش سودآوری شرکت است.
  • هزینه غیر عملیاتی

     

    هزینه غیر عملیاتی، مخارج غیر جاری یک شرکت هستند که با فعالیت‌های مستمر و جاری آن شرکت ارتباطی ندارند. در واقع کلیه هزینه‌هایی که به صورت مستقیم و دائم در ارائه خدمات، فروش کالا یا تولید نقش دارند، جزء هزینه‌های عملیاتی هستند و مابقی هزینه‌ها، به عنوان هزینه‌های غیر عملیاتی محسوب می‌شوند. از جمله هزینه‌های غیر عملیاتی می‌توان به بهره و سایر هزینه‌های مرتبط با استقراض اشاره نمود.
  • هزینه فرصت

     

    هزینه فرصت به معنای هزینه‌های ناشی از رد بهترین گزینه جایگزین، در هنگام اخذ یک تصمیم است. به عبارت دیگر، چنانچه شخصی از میان چندین گزینه متفاوت یکی را انتخاب کند، هزینه فرصت وی برابر است با هزینه ناشی از رد بهترین گزینه ممکن که از آن صرف نظر کرده است. در واقع هرگاه تصمیم به استفاده از یک منبع بگیریم، از فرصت استفاده کردن از آن منبع در جایی دیگر و به شکلی دیگر، چشم‌پوشی کرده‌ایم. هزینه فرصت را می‌توان برای هر چیز دارای ارزش و مطلوبیت تعریف کرد و صرفاً مربوط به مسائل مادی نیست.

ی

  • یادداشت‌های توضیحی صورت‌های مالی

     

    یادداشت‌های توضیحی که همراه با صورت‌های مالی ارائه می‌شوند، راهکاری مناسب برای مشخص شدن برخی از رویدادها و وضعیت‌های خاص و نیز مشخص شدن خط مشی حسابداری است. تاریخچه فعالیت‌های واحد تجاری، مبنای تهیه صورت‌های مالی، خلاصه اهم رویه‌های حسابداری، اطلاعات تکمیلی درباره اقلام ارائه شده در صورت‌های مالی اساسی، اطلاعات مربوط به اقلام شناسایی نشده در صورت‌های مالی اساسی، رویدادهای بعد از تاریخ ترازنامه و معاملات با اشخاص وابسته، مواردی است که طریق یادداشت‌های توضیحی به اطلاع مخاطبان صورت‌های مالی می‌رسد.

     

     منبع : https://www.tgju.org

مطالب پر بازدید